Pomiar małego prądu stałego metodą pośrednią, czyli za pomocą cęgów, zapewniający uzyskanie wystarczająco dobrej dokładności jest w porównaniu z pomiarem małych prądów przemiennych bardziej skomplikowany w realizacji sprzętowej i nakłada na konstrukcję przyrządów do tego przeznaczonych szczególne wymagania. Stąd też amperomierze i multimetry przeznaczone do pomiaru małych prądów stałych tworzą osobną grupę przyrządów pomiarowych. W niniejszym artykule przedstawiono nowy multimetr cęgowy małych prądów stałych CENTER 260 produkcji tajwańskiej firmy CENTER Technology Corp. i porównano z wcześniej wprowadzonym do produkcji, choć produkowanym nadal multimetrem cęgowym CENTER 223. Powstała w 1998 r. firma CENTER Technology Corp. specjalizuje się w produkcji przenośnych przyrządów pomiarowych i jest znana szeroko z wysokiej jakości i niezawodności swoich wyrobów. Przyrządy tej firmy oferuje w Polsce firma Labimed Electronics. Multimetr cęgowy CENTER 260 (fot. 1), wyróżniający się dolnym podzakresem pomiarowym prądu 5 A uzupełnia ofertę firmy CENTER w dziedzinie pomiaru małych prądów stałych, dołączając do znanego już i wysoko ocenianego przez użytkowników multimetru cęgowego CENTER 223 (fot. 2) z dolnym podzakresem 10 A. Dane techniczne obu multimetrów zamieszczono m.in. w celu porównania w tabeli stanowiącej załącznik do niniejszego artykułu.

Cęgi prądowe
Nowy przyrząd ma wąską, ergonomicznie wyprofilowaną obudowę zintegrowaną z niewielkimi cęgami. Długie i wąskie cęgi sprawdzają się doskonale w miejscach pomiaru, w których trudno wsunąć przyrząd w wiązkę i założyć cęgi na przewód z mierzonym prądem. W cęgach tych mieści się czujnik hallotronowy, przetwarzający mierzony prąd na napięcie. Niewielki otwór cęgów ma średnicę wewnętrzną równą 13 mm, a więc niewiele większą niż w multimetrze CENTER 223 (12,5 mm). Dzięki tak małej średnicy cęgów uzyskuje się przy pomiarze małych prądów stałych odpowiednio dużą czułość wejścia pomiarowego prądu, a stąd i wysoką dokładność pomiaru oraz rozdzielczość wskazania. Zarówno cęgi, jak i dźwignia służąca do ich otwierania są ze względów bezpieczeństwa oznaczone na czerwono, a same cęgi są wyraźnie oddzielone od reszty przyrządu specjalnym występem ochronnym, utrudniającym operatorowi dotknięcie ich w trakcie pomiaru.

Gniazda pomiarowe
Dwa gniazda pomiarowe akceptują wtyki banankowe średnicy 4 mm i znajdują się bezpośrednio pod wyświetlaczem. Korzysta się z nich przy pomiarze napięć stałych i przemiennych, rezystancji, a także przy sprawdzaniu ciągłości obwodu. Sprawdzany obiekt łączy się przed pomiarem z wymienionymi gniazdami przewodami pomiarowymi zakończonymi wtykami banankowymi dostarczonymi w komplecie z przyrządem.

Wybór funkcji i podzakresu pomiarowego
Potrzebną funkcję pomiarową wybiera się przełącznikiem obrotowym, służącym też do wyłączania zasilania przyrządu. Podzakresy poszczególnych funkcji pomiarowych są dobierane automatycznie do wartości mierzonej wielkości.

Oświetlenie miejsca pomiaru i wyświetlacza
W wysoki komfort prowadzenia pomiarów multimetrem CENTER 260 mają swój wkład funkcje podświetlenia wyświetlacza i oświetlenia miejsca pomiaru (brak tych funkcji w multimetrze CENTER 223). Wyświetlacz podświetlają dwie białe diody LED, ułatwiając odczyt wskazania przy niedostatecznym oświetleniu zewnętrznym. Z kolei miejsce pomiaru oświetla silnym światłem biała dioda LED umieszczona w boku cęgów. Obie funkcje uaktywnia się jednocześnie, naciskając niebieski przycisk umieszczony nad przełącznikiem obrotowym. Funkcje podświetlenia wyłączają się automatycznie po trzech minutach. Można je też wyłączyć wcześniej, naciskając wymieniony niebieski przycisk.

Wskazywanie wyniku pomiaru
Ciekłokrystaliczny wyświetlacz o wymiarach 35 x 28 mm znajduje się w dolnej części obudowy. Włącza się samoczynnie, zaraz po wybraniu funkcji pomiarowej. Wyświetlacz ma pole cyfrowe o maksymalnym wskazaniu 5000 i trzy rzędy symboli informacyjnych i ostrzegawczych. Wskazanie pola cyfrowego jest odświeżane dwa razy na sekundę.

Pomiar prądu
Przy pomiarze prądu zarówno stałego, jak i przemiennego użytkownik multimetru ma do dyspozycji trzy podzakresy: 5, 50 i 100 A, wybierane wyłącznie automatycznie. Wynik pomiaru prądu jest wskazywany na podzakresie 5 A z wysoką rozdzielczością równą 1 mA.

Pomiar napięcia
Multimetr CENTER 260 mierzy napięcia stałe i przemienne w stosunkowo niewielkim zakresie, bo tylko do 300 V, ale w diagnostyce samochodowej w zupełności wystarczającym. Zakres 300 V jest podzielony na dwa podzakresy: 50 i 300 V, przy czym dolny z nich charakteryzuje się rozdzielczością wskazania równą 10 mV.

Inne funkcje pomiarowe
Użytkownik multimetru CENTER 260 może mierzyć rezystancję, mając do dyspozycji aż cztery podzakresy pomiarowe:  0,5, 5, 50 i 500 kΩ (w multimetrze CENTER 223 tylko jeden – patrz tabela). W tej samej pozycji przełącznika obrotowego może też sprawdzać ciągłość obwodu. Funkcja ta przydaje się przy sprawdzaniu stanu przewodów, bezpieczników, żarówek, zestyków przekaźników, styków złącz itp. Gdy rezystancja sprawdzanego obwodu jest mniejsza od 120 Ω, przyrząd traktuje to jak stan ciągłości i włącza głośny sygnał dźwiękowy.

Funkcje pomocnicze
Zadaniem funkcji pomocniczych każdego multimetru jest zwiększenie komfortu wykonywania pomiarów, poprawienie dokładności wybranych funkcji pomiarowych oraz obróbkę otrzymanych danych pomiarowych. Do korzystania z nich służy w multimetrze CENTER 260 rząd trzech niewielkich przycisków umieszczonych między przełącznikiem obrotowym a wyświetlaczem. Funkcje pomocnicze multimetru CENTER 260 to: „ZERO” (zerowanie), „MIN-MAX” (wskazywanie wartości minimalnej i maksymalnej) oraz „HOLD” (zamrażanie bieżącego wskazania wyświetlacza). Funkcja zerowania wskazania jest wykorzystywana przede wszystkim przy pomiarze prądu stałego. Naciskając przycisk „ZERO”, zeruje się wskazanie szczątkowe wyświetlacza będące pozostałością po poprzednim pomiarze lub efektem obecności sygnałów zakłócających. Z funkcji zerowania można też korzystać przy pomiarze małych rezystancji, gdy trzeba wyeliminować niekorzystny wpływ na dokładność pomiaru rezystancji przewodów połączeniowych. Należy podkreślić, że w multimetrze CENTER 260 zerowanie działa szybko i skutecznie. Prowadząc pomiary w miejscu, w którym trudno odczytać bieżące wskazanie wyświetlacza, można skorzystać z funkcji „zamrażania” wskazania, naciskając przycisk „HOLD”. Ponowne naciśnięcie tego przycisku powoduje wyjście przyrządu z trybu „zamrażania” i powrót do normalnego stanu wskazywania wyniku pomiaru z odświeżaniem co 0,5 sekundy. Funkcję wskazywania wartości minimalnej i maksymalnej włącza się przyciskiem „MIN-MAX”. Przyrząd oblicza wtedy wartości „MIN” i „MAX”, porównując kolejne wyniki pomiarów, poczynając od momentu włączenia tej funkcji. Wyniki porównania zapisuje w podręcznej pamięci. Zastąpienie zapisanego wyniku przez nowy następuje w chwili, gdy bieżący wynik pomiaru stanie się mniejszy lub odpowiednio większy od wartości już zapisanej.

Zasilanie
Multimetr CENTER 260 jest, podobnie jak CENTER 223, zasilany z dwóch popularnych, 1,5-woltowych baterii alkalicznych typu LR03. Jednak w tym multimetrze czas pracy baterii zależy w dużym stopniu od wybranej funkcji pomiarowej. Na przykład przy pomiarze napięcia stałego oraz rezystancji wynosi 100 h, przy założeniu, że wcześniej wyłączy się podświetlenie wyświetlacza i latarkę. Konieczność wymiany zużytych baterii na nowe sygnalizuje na wyświetlaczu wskaźnik rozładowanej baterii. Czas pracy baterii wydłuża funkcja, która automatycznie wyłącza zasilanie przyrządu po ok. 30 minutach braku aktywności operatora (przekręcenie przełącznika obrotowego, naciśnięcie przycisku).

Zakres temperatur pracy
Warto zwrócić szczególną uwagę na szeroki zakres pracy multimetru CENTER 260 rozciągający się aż od -10 do 60°C, a więc już od temperatur ujemnych. Dla porównania multimetr CENTER 223 pracuje poprawnie, jak większość przyrządów pomiarowych, tylko w zakresie od 0 do 40°C.

Wymiary i masa
Multimetr CENTER 260 ma wymiary 220 x 72 x 35 mm i masę równą 210 g (z bateriami).

Akcesoria
W komplecie z multimetrem CENTER 260 znajduje się futerał z miękkiego materiału, zapinany na tzw. rzepy. Mieści też akcesoria pomiarowe. Z multimetrem CENTER 223 producent dostarcza futerał z miękkiego tworzywa zapinany na suwak. Oprócz futerału w komplecie z multimetrem CENTER 260 są jeszcze baterie (2 szt.), instrukcja obsługi oraz dwa przewody pomiarowe zakończone z jednej strony wtykami banankowymi, a z drugiej typowymi sondami igłowymi. Na końcówki sond igłowych są nałożone ochronne nasadki.

mgr inż. Leszek Halicki, Labimed Electronics