Branża samochodowa wymaga od rynku pracy wykwalifikowanych specjalistów z konkretnymi umiejętnościami. Są nimi przede wszystkim mechanicy samochodowi, blacharze, lakiernicy oraz osoby odpowiedzialne za końcowy proces naprawy, czyli zajmujące się uzbrojeniem, polerowaniem i w fazie końcowej czyszczeniem samochodu.

Często prace te wykonują blacharze, którzy zajmują się demontażem i montażem poszczególnych elementów auta, lub lakiernicy zajmujący się polerowaniem i czyszczeniem. Są też warsztaty, które mają stworzone oddzielne stanowiska do tego typu prac. Aby klient, czyli właściciel auta, był zadowolony z naprawy, każdy z tych pracowników musi wykonać swoje zadanie na najwyższym poziomie.

Czy wiesz że...
Oko ludzkie rozróżnia ponad 10 mln barw. Istnieje różnica w postrzeganiu kolorów między kobietą a mężczyzną. Wynika to z budowy oka, kobieta postrzega więcej odcieni danego koloru. Nawet w ubiorze widzimy u kobiet dopasowanie kolorystyczne dodatków, takich jak torebki, buty czy biżuteria, które pasują barwą do garderoby. Takie właśnie wrodzone predyspozycje czynią kobiety dobrymi kolorystkami.

Choć prace blacharskie i wylakierowanie auta są wykonane bez zastrzeżeń, to najważniejsza dla właściciela pojazdu jest niezauważalna różnica w odcieniu koloru naprawionych elementów w stosunku do oryginalnego lakieru. Na tym poziomie napotykamy kolejnego wykonawcę procesu naprawczego, jakim jest kolorysta. Czym się on zajmuje i kim jest? Na te pytania postaram się odpowiedzieć, opisując jego niełatwą i odpowiedzialną pracę.
Coraz częściej spotykamy się z określeniem „kolorysta” jako zawodu czy stanowiska w pracy. Firmy zajmujące się produkcją asortymentu dla branży samochodowej, w tym lakierów – akrylowych, konwencjonalnych, wodorozcieńczalnych czy przemysłowych – zatrudniają kolorystów do tworzenia receptur kolorów zaszeregowanych pod różnymi kodami przez producentów aut. Nie tylko producenci potrzebują kolorystów. Zatrudniani są oni także w sklepach, tzw. mieszalniach, czy w warsztatach, jako samodzielne osoby przygotowujące kolory w procesie naprawczym. Funkcję tę przejmują również lakiernicy, którzy oprócz lakierowania elementów karoserii muszą precyzyjnie dobrać kolor, aby różnica świeżego wylakierowania w porównaniu do oryginalnej barwy na samochodzie była niezauważalna „gołym okiem”. Bo przecież pod słynnym polskim żargonem „będzie pan zadowolony” podpisują się warsztaty, które fachowością, a co za tym idzie – dobrymi opiniami od swoich klientów – chcą przyciągnąć coraz większe rzesze właścicieli aut.
Kolorysta jest dla większości ludzi osobą, która ma do czynienia z kolorami. Jedyne, co do niej należy, to naważenie pigmentów wg receptury w programie. Jednak w szerszym znaczeniu kolorysta ma szereg umiejętności potrzebnych do stworzenia danej receptury. Rozpoczyna pracę od ustalenia kodu koloru umieszczonego na różnych elementach karoserii w zależności od marki auta. Następnym krokiem jest odpolerowanie oryginalnej powłoki, aby pozbyć się uszkodzeń, czyli zarysowań, różnego typu zabrudzeń oraz zmatowienia w celu nadania połysku potrzebnego do prawidłowej oceny dopasowania odcienia do oryginalnego koloru. Ważne jest, aby odpolerować ten obszar, z którym będzie stykał się naprawiany element, żeby pozbyć się błędu w odcieniu być może już wcześniejszego, wtórnego lakierowania.

Czy wiesz że...
Około 8% mężczyzn i ok. 1% kobiet cierpi na genetyczne zaburzenia widzenia barw. Najczęstszą wadą (5% mężczyzn, 0,5% kobiet) jest niezdolność lub słabe rozróżnianie kolorów czerwonego i zielonego.

Firmy, które dedykują swoje lakiery bazowe konkretnym markom aut, posiadają zróżnicowane narzędzia – w zależności od oferty – w dużym stopniu ułatwiające pracę koloryście. Sięgając po produkty firmy NOVOL z linii Spectral, kolorysta otrzymuje wachlarz kolorów, w którym znajdzie informację, jaką barwę ma każdy pigment (zamknięty w opakowaniu) nie tylko z pigmentem białym (dotyczy głównie kolorów solidowych), ale też jaki odcień tworzy z różnymi efektami. Kolejnym narzędziem jest koło kolorów z umieszczonymi na nim pigmentami, które jest pomocne w korekcie (dobarwianiu) danego odcienia. Najważniejszym elementem jest color box, zarówno chromatyczny, jak i markowy, który zawiera tzw. fiszki koloru standardowego i jego odcieni stworzonych do danego elementu karoserii. Wprawne oko kolorysty potrafi wybrać najbliższy odcień, który zaakceptuje lakiernik. Dysponujemy również color boksem serwisowym z wylakierowaniem na odpowiednich widmach szarości. Kolejnym świetnym rozwiązaniem usprawniającym pracę jest tzw. program kolorysty umożliwiający dowolne zamiany pigmentowe i ilościowe w oryginalnej recepturze. Pomaga on pracować na naważonej ilości bez ponownego dozowania wszystkich pigmentów z receptury. Program zapisuje automatycznie tak skorygowany kolor jako kolejne podejścia z zastosowanymi zmianami. Ostatnim pomocnym narzędziem jest spektrofotometr, czyli urządzenie, które naświetlając mierzoną powierzchnię, zapisuje jej kolor w formie cyfrowej. Potrafi wskazać najbliższą fiszkę z color boksu lub recepturę z całej bazy danych i wykonać do niej szereg korekt.
Wówczas pozostaje do wykonania natrysk próbny i ocena „na oko”, czy akceptujemy dany kolor do polakierowania, czy wymagana jest kolejna korekta. Oczywiście ostateczny wynik oceniamy w naturalnym świetle dziennym. Jeśli mamy pochmurny, deszczowy dzień lub szybko zapada zmierzch i nie możemy ocenić prawidłowego efektu i odcienia, posługujemy się lampami emitującymi barwę światła zbliżoną do dziennego. Wówczas, po prawidłowej ocenie danego koloru, lakiernik czy kolorysta ostatecznie akceptuje go do polakierowania. Akceptacja koloru jest więc ustaleniem granicy tolerancji dla różnicy barwy, którą lakiernik zakwalifikuje do polakierowania bez cieniowania, a kiedy cieniowanie jest wręcz konieczne. Mówimy tutaj o problematycznych kolorach zbudowanych na różnych efektach i z różniącymi się barwami na wprost i pod kątem.
Niestety kolorysta napotyka w swojej pracy na kilka problemów niezależnych od swoich umiejętności czy predyspozycji. Mowa tutaj o producentach aut, którzy szukają oszczędności, stosując bardzo cienką powłokę lakieru. Czasami na cienko polakierowanych elementach widoczny jest podkład tworzący rożne odcienie koloru na całym aucie. Otrzymujemy więc różne odcienie koloru pod tym samym kodem, na tym samym modelu czy roczniku auta. Problemem jest również widoczna różnica w odcieniu koloru na elementach z tworzyw sztucznych oraz na metalowych i plastikowych podłożach. Kolorysta musi być świadomy, z czym się mierzy, i wiedzieć, jak rozwiązać zaistniałe problemy, o których właściciel auta nie ma pojęcia.
Praca kolorysty nie należy do łatwych i wdzięcznych zawodów w branży motoryzacyjnej, a wiedza i umiejętności czasami nie wystarczają, by bardzo dobrze wykonać dany kolor. Konieczna jest wówczas współpraca z lakiernikiem i stawianie czoła nie lada wyzwaniom.

Sylwia Lipka
technik kolorystka
NOVOL