Pracy silnika towarzyszy stałe ciśnienie oleju pojawiające się skokowo tuż po uruchomieniu samochodu. Niskie ciśnienie, równoznaczne z niewydajnym smarowaniem, może w krótkim czasie doprowadzić do poważnego uszkodzenia jednostki napędowej.

Dlatego w każdym aucie znajduje się zegarowa lub świetlna kontrolka ostrzegająca o problemach, które mogą narazić właściciela pojazdu na kosztowny remont silnika. Kłopoty pojawiają się dopiero wówczas, gdy tzw. lampa Aladyna nie gaśnie po uruchomieniu silnika – w tym przypadku niskie ciśnienie oleju może mieć kilka przyczyn, które wspólnie ze specjalistami Mobil 1 wymieniamy poniżej.
Praca kontrolki zegarowej ciśnienia oleju najlepiej ilustruje to, co dzieje się pod maską samochodu. Po uruchomieniu silnika i rozpoczęciu pracy pompy olejowej wskaźnik błyskawicznie podnosi się do góry. To znak, że olej poprawnie krąży w układzie smarowania – chroni silnik przed zużyciem oraz między innymi odprowadza nadmiar ciepła. Obecnie wskaźnik zegarowy spotkamy na wyposażeniu przede wszystkim samochodów sportowych, ciężarówek i pojazdów rolniczych oraz w starszych modelach aut osobowych. W przypadku kontrolki świetlnej gaśnie ona krótko po uruchomieniu silnika, gdy wysokie ciśnienie napiera na membranę czujnika elektrycznego. Proste, ale nie zawsze niezawodne.
Kontrola ciśnienia oleju, chociaż mniej popularna od kontroli ciśnienia sprężania, dostarcza nam dodatkowych informacji o pojeździe. Dlatego warto ją przeprowadzić przed zakupem auta z drugiej ręki.
- Kontrolka ciśnienia oleju powinna gasnąć błyskawicznie po odpaleniu pojazdu. Jeżeli gaśnie dopiero po kilku sekundach, to bezwzględnie wykonujemy pomiar ciśnienia w układzie smarowania. Powodem kłopotów jest niejednokrotnie wadliwy czujnik ciśnienia. Taką odpowiedź sprzedawcy warto potwierdzić wskazaniami manometru. Monitoring ciśnienia powinien uwzględniać jego wahania przy różnych prędkościach obrotowych – mówi Przemysław Szczepaniak, doradca ds. olejów samochodowych z ExxonMobil Poland. - Najczarniejszym scenariuszem dla nowego właściciela pojazdu byłaby z pewnością wymiana panewek silnika lub pompy oleju – dodaje.
Ceny nowych manometrów zaczynają się od około 50 złotych. Jednak, mając na uwadze sporadyczne ich użycie podczas eksploatacji własnego auta, lepiej skorzystać z oferty warsztatów. No chyba, że naszym hobby jest spędzanie wielu godzin w garażu i diagnozowanie blaszanego pacjenta. Taki pomiar jest banalnie prosty – w miejsce czujnika ciśnienia wkręcamy końcówkę próbnika ciśnienia oleju, tzw. manometr. Wówczas uruchamiamy silnik i odczytujemy wartości ciśnienia na biegu jałowym oraz przy nominalnej prędkości obrotowej silnika. Powszechnie przyjętym minimalnym wskazaniem dla ciśnienia na biegu jałowym jest 0,3 kPa. Wyniki warto zweryfikować z danymi producenta pojazdu.

Ciśnienie oleju w niskich temperaturach – syntetyki górą
Zimą, gdy olej silnikowy wolniej dociera do najbardziej oddalonych punktów smarowania, uruchomienie pojazdu oraz osiągnięcie optymalnego ciśnienia oleju zajmuje więcej czasu. Załączony wykres prezentuje wyniki testu olejów silnikowych podczas rozruchu silnika w ujemnej temperaturze. Takie warunki ograniczają skuteczność pracy oleju oraz przyspieszają zużycie jednostki napędowej.
Test został przeprowadzony w kontrolowanych warunkach badawczych, a silniki pojazdów zalano olejami syntetycznymi Mobil 1 0W-40 i konkurencyjnym 5W-40 oraz olejem semisyntetycznym 10W-40. Po nocy spędzonej w temperaturze -32°C testerzy zmierzyli czas uzyskania właściwego ciśnienia oleju w najbardziej oddalonym punkcie smarowania. Silnik smarowany syntetycznym Mobil 1 0W-40 uzyskał optymalne ciśnienie 15 sekund szybciej od silnika smarowanego olejem semisyntetycznym o lepkości 10W-40 i 10 sekund szybciej od pojazdu smarowanego konkurencyjnym wobec Mobil 1 olejem syntetycznym 5W-40. Czasy były mierzone od momentu przekręcenia kluczyka w stacyjce.
- Wyniki testu przedstawiają różnice w czasie uzyskania pełnej ochrony silnika w bardzo wymagających warunkach. Temperatura -32°C dla niektórych olejów konwencjonalnych oznacza krystalizację parafiny i zmianę stanu skupienia z ciekłego na stały. W przypadku naszego oleju syntetycznego czas dotarcia do wszystkich punktów smarowania i czas osiągnięcia właściwego ciśnienia oleju były zdecydowanie najlepsze – dodaje P. Szczepaniak.

Problem może leżeć gdzie indziej
Świecąca się kontrolka oleju na desce rozdzielczej nie ostrzega wyłącznie o niskim ciśnieniu. Innymi powodami mogą być: zbyt niski poziom oleju, zepsuta pompa oleju, uszkodzony czujnik ciśnienia, niedrożność układu smarowania lub na przykład nadmierne pienienie się oleju. Niezależnie od powodu zaświecenia się kontrolki silnik należy wyłączyć najszybciej, jak to jest możliwe. Wspólnie ze specjalistami ds. technicznych Mobil 1 krótko prezentujemy najczęstsze powody problemu.
- Uszkodzona pompa oleju – skutkująca niewłaściwą cyrkulacją oleju w silniku. Ciśnienie oleju spada, olej silnikowy nie spełnia swoich zadań, a ruchome elementy silnika narażone są na trwałe uszkodzenie.
- Niewydajna praca filtrów – zatkany filtr siatkowy smoka pompy oleju lub niewydajny filtr oleju utrudniają obieg środka smarnego w silniku. To z kolei ma bezpośrednie przełożenie na ciśnienie.
- Niski poziom oleju – różnica w ilości oleju pomiędzy wskazaniami minimum i maksimum na bagnecie wynosi najczęściej około 1 litra. Odkładane w czasie i świadome ignorowanie niskiego poziomu oleju może w krótkim czasie doprowadzić do poważnego uszkodzenia silnika. Kilka lat temu, podczas akcji serwisowej Mobil 1 prowadzonej na parkingach dużych centrów handlowych okazało się, że kilkanaście procent aut miało suchy bagnet! Trudno o utrzymanie prawidłowego ciśnienia przy niemal pustej misce olejowej. Pompa czerpie olej z dolnej części miski przez tzw. smok. Jeżeli nie może zassać oleju, oznacza to niemal całkowity brak środka smarnego w układzie.
- Problemy z instalacją elektryczną – często podawana przez kierowców przyczyna kłopotów z prawidłowym ciśnieniem oleju, a jednocześnie najprostsza w naprawie. Sprawdzamy przewody elektryczne lub wymieniamy wadliwy czujnik ciśnienia.
- Uszkodzone panewki – w tym przypadku kłopoty z ciśnieniem oleju pojawiają się przy niskich obrotach silnika. Na problem z panewkami wskazują także charakterystyczne stuki z silnika, które rozpozna każdy dobry mechanik.
- Nadmierne pienienie oleju. Na koniec problem, który powoli możemy schować do lamusa. Współczesne oleje silnikowe zawierają dodatki przeciw pienieniu – na przykład silikony, które rozrywają pęcherzyki powietrza tworzące się na powierzchni oleju. Spieniony olej ma gorsze właściwości smarowe, wolniej odprowadza nadmiar ciepła z silnika oraz może mieć wpływ na wahania ciśnienia w układzie.

Pamiętajmy, że większość samochodów ma także kontrolkę „Check Engine” zamiast lub dodatkowo do kontrolki ciśnienia oleju. Niektóre problemy raportowane przez Check Engine nie są bardzo poważne i umożliwiają jazdę do najbliższego warsztatu. W przypadku gwałtownego spadku ciśnienia oleju nie warto jednak ryzykować – lepiej w porę wyłączyć silnik, niż narazić się na kosztowną naprawę.

Michał Pełczyński