Z uwagi na fakt, że w wielu warsztatach używa się popularnych wózków widłowych czy – inaczej mówiąc – sztaplarek, publikujemy kilka informacji o zmianach w tym zakresie. 10 sierpnia 2018 roku weszły w życie istotne zmiany w przepisach regulujących zasady bezpieczeństwa i higieny pracy dla operatorów wózków widłowych (wózków jezdniowych z napędem silnikowym). Standaryzują one i doprecyzowują regulacje w zakresie wydawania uprawnień do ich obsługi. Co to oznacza dla osób podejmujących pracę i dla tych, którzy są zatrudnieni przy obsłudze wózków i posiadają imienne zezwolenia?

Od 10 sierpnia 2018 roku nowi pracownicy muszą posiadać uprawnienia określone w przepisach § 4 rozporządzenia ministra rozwoju i finansów z 15.12.2017 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas użytkowania wózków jezdniowych z napędem silnikowym.
Inaczej sprawa wygląda w przypadku osób już pracujących przy obsłudze wózków widłowych na podstawie imiennego zezwolenia. Takie osoby będą musiały uzupełnić kwalifikacje w celu dostosowania się do nowych przepisów. Przewidziano dla nich okresy przejściowe, w zależności od daty wystawienia zezwoleń:
- wystawione do 31 grudnia 2004 r. zachowują ważność nie dłużej niż do 31 grudnia 2019 r.,
- wystawione do 31 grudnia 2014 r. zachowują ważność nie dłużej niż do 31 grudnia 2020 r.,
- wystawione od 1 stycznia 2015 r. zachowują ważność nie dłużej niż do 31 grudnia 2021 r.

Warto zatem zwrócić uwagę, czy uprawnienia wynikają z dokumentu potwierdzającego nadane pracownikowi uprawnienia (zaświadczenia wydane przez Urząd Dozoru Technicznego). Informacje takie powinny znaleźć się w treści wydanego zaświadczenia. W przypadku ich braku właściciel zaświadczenia, na wniosek pracodawcy, może zwrócić się do organizatora szkolenia z prośbą o pisemne potwierdzenie tego faktu. Programy dla operatorów wózków jezdniowych z napędem silnikowym zasilanych gazem powinny dodatkowo obejmować zagadnienia związane z bezpiecznym użytkowaniem butli, w tym ich bezpiecznej wymiany.
Jeśli okaże się, że nie posiadamy uprawnień wydanych przez UDT, będziemy zmuszeni do uzupełnienia kwalifikacji i odbycia szkolenia z zakresu obsługi wózków widłowych. Na kursach zdobywa się wiedzę z zakresu:
- znajomości obowiązujących przepisów BHP,
- teorii dotyczącej bezpieczeństwa podczas pracy,
- obowiązującego zbioru wymagań Urzędu Dozoru Technicznego,
- wiedzę praktyczną z obsługi wózków na placu manewrowym.

Kursy dla operatorów wózków widłowych to szkolenia z kategorii 2WJO. Zdobyte umiejętności praktyczne i wiedza teoretyczna weryfikowane są poprzez wewnętrzny test, a następnie egzamin przed komisją Urzędu Dozoru Technicznego. Pozytywny wynik umożliwia zdobycie uprawnień. Zatem:

1. Do obsługi wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia dopuszcza się osobę, która ukończyła 18 lat i posiada zaświadczenie kwalifikacyjne do obsługi wózków jezdniowych uzyskane na podstawie przepisów dotyczących trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.

2. Do obsługi wózków jezdniowych, innych niż wymienione w ust. 1, dopuszcza się osobę, która:
a) ukończyła 18 lat i posiada zaświadczenie ukończenia odpowiedniego szkolenia potwierdzającego nabyte umiejętności w oparciu o programy opracowane lub zatwierdzone przez Urząd Dozoru Technicznego lub
b) posiada dokumenty stwierdzające uprawnienie do kierowania pojazdami silnikowymi lub zespołami składającymi się z pojazdu silnikowego i przyczepy lub naczepy uzyskane na podstawie przepisów w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami, lub
c) spełnia warunki, o których mowa w ust. 1.

3. Operator wózka zasilanego gazem i osoba dokonująca wymiany butli z gazem w tych wózkach są przeszkolone w zakresie bezpiecznego użytkowania butli, w tym ich bezpiecznej wymiany.

Nowe przepisy określają również kilka podstawowych zasad bezpiecznej pracy na stanowisku obsługi wózka widłowego:
1. Instrukcja bezpieczeństwa prac transportowych powinna zawierać szczegółowe wytyczne dotyczące organizacji prac transportowych w obszarze pracy wózka jezdniowego, z uwzględnieniem warunków panujących w miejscu transportu, zadań i obowiązków osób zaangażowanych w prace transportowe, charakterystyki transportowanych ładunków oraz koordynacji działań i bezpieczeństwa wszystkich osób, które mogą pozostawać w ekspozycji na zagrożenia wynikające z prowadzenia prac transportowych. Użytkowanie wózków jezdniowych, w tym obsługa, konserwacja, utrzymanie właściwego stanu technicznego oraz przeprowadzanie okresowych przeglądów i napraw, są wykonywane zgodnie z instrukcją. Niedopuszczalne jest dokonywanie zmian konstrukcyjnych lub demontażu urządzeń ochronnych i sygnalizacyjnych.
2. Przed dopuszczeniem do pracy operator wózka zapoznaje się w szczególności z:
- instrukcją wózka jezdniowego w zakresie czynności powierzonych przez organizatora pracy,
- ryzykiem zawodowym,
- instrukcją bezpieczeństwa prac transportowych; informacje, o których mowa, są przekazywane operatorowi wózka podczas szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, określonego w przepisach w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, oraz każdorazowo w przypadku zmiany warunków panujących w miejscu transportu.

W kolejnym artykule przedstawione zostaną szczegółowe zasady bezpiecznej eksploatacji wózków widłowych.

mgr Robert Gorczyca
prawnik, ekspert prawa pracy
specjalista ds. BHP