Często zadajemy sobie pytanie, który z układów w samochodzie jest najważniejszy z punktu widzenie dotyczącego bezpieczeństwa ruchu. Układ kierowniczy, układ hamulcowy, układ zawieszenia, czy może inny? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na tak postawione pytanie. Wszystkie układy i elementy są odpowiedzialne za bezpieczeństwo.

Przyczyny wypadków bywają również tak błahe jak np. niesprawne wycieraczki czy porysowana szyba. Układy hamulcowe z pewnością należą do tych, na które zwracamy szczególną uwagę podczas przeglądów okresowych i badań technicznych. Obsługa układów hamulcowych, w zależności od ich rodzaju, praktycznie sprowadza się do oceny jakości płynu hamulcowego, zawartości środków zapobiegających zamarzaniu wody w układach pneumatycznych i ewentualnej ich wymiany oraz stanu zużycia okładzin ciernych. Do tego celu służą specjalne urządzenia oceniające zawartość wody w płynie hamulcowym oraz ułatwiające jego wymianę. Czynności obsługowe nie wymagają w zasadzie drogiego sprzętu i wysokiej technologii, natomiast naprawa – zdecydowanie tak. Przedmiotem rozważań, dotyczących technologii napraw układów hamulcowych, w tym artykule są mechaniczne elementy trące (bębny, szczęki, tarcze). Kultura techniczna i zawodowa wymaga, aby każdą naprawę zacząć od umycia elementów podlegających demontażowi, a dalej naprawie. Sposoby oczyszczania w warsztatach naprawczych są bardzo różnorodne i wykonuje się je przy zastosowaniu najrozmaitszego sprzętu. Nierzadko korzysta się przy tym ze środków chemicznych, które mogą być szkodliwe dla zdrowia i środowiska, a ponadto mogą stanowić olbrzymie zagrożenie pożarowe. Dodatkowo metody te są często czasochłonne, drogie i mało efektywne lub powodują wysokie koszty utylizacji. Przykładem myjek nieposiadających tych wad są urządzenia firmy Schickert oferujące wydajną i nieszkodliwą dla zdrowia metodę oczyszczania hamulców zamontowanych na osi samochodu.
Urządzeniami serii 1000 SR (fot. 1) oraz 300/500 PW (fot. 2) można efektywnie i skutecznie wykonać w warsztacie samochodowym prawie wszystkie prace w zakresie oczyszczania. Z dyszy pistoletu wydobywa się mgła wodna tworząc “klosz” w kształcie stożka, który przykrywa myte miejsce wiążąc natychmiast szkodliwe cząstki kurzu i pyłu myjąc równocześnie wybrane miejsca. To rozwiązanie objęte jest patentem Firmy Schickert. Podgrzewanie wody następuje tylko w części wylotowej ze zbiornika (woda w zbiorniku nie jest grzana). Pozwala to znacznie obniżyć koszty energii elektrycznej.
Wysoką sprawność czyszczenia uzyskuje się w wyniku zastosowania gorącej wody o temperaturze 95°C z regulacją ciśnienia pomiędzy 3 a 8 bar. Bez użycia chemikaliów można usunąć zanieczyszczenia olejem i smarem. W przypadku grubszych warstw zanieczyszczeń można ponadto jednym prostym ruchem dźwigni dodatkowo dozować wysoce skuteczny, rozpuszczalny w wodzie i niegroźny dla środowiska środek, który może mieć także działanie antykorozyjne. Urządzenia wyposażone są w stabilny pojemnik wraz z kratką wychwytujący zanieczyszczenia, posiadający z trzech stron osłonę przeciwbryzgową.
Zbiera się tam spływająca brudna woda, która po oczyszczeniu przez potrójny system filtrów odprowadzana jest przy pomocy automatycznej pompy z powrotem do głównego zbiornika.
Mycie można przeprowadzać, gdy samochód znajduje się na podnośniku (fot.1) lub kanale (fot. 3) wykorzystując specjalną wannę typ. 1000 SW-FP, do której spływają zanieczyszczenia. Wanna ma zabudowany układ oczyszczania wody, która wraca z powrotem do obiegu.
Urządzenia myjące umożliwiają również m.in.:
- wiązanie pyłów, niskociśnieniowe czyszczenie na mokro hamulców zgodnie z przepisami i zaleceniami producentów samochodów;
- czyszczenie elementów silnika, skrzyni biegów i innych części w pojemniku wychwytującym;
- czyszczenie podwozia samochodów w warsztacie; woda zbierana jest do pojemnika;
- mycie silnika;
- przygotowanie do prac lakierniczych.
Reasumując, niskociśnieniowe myjki na gorąco wyróżniają się następującymi zaletami:
- są uniwersalne do najróżniejszych zastosowań;
- ochrona zdrowia, ponieważ do czyszczenia nie stosuje się niebezpiecznych, łatwopalnych chemikaliów;
- zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska;
- duża oszczędność dzięki:
• krótszemu trwaniu czyszczenia,
• użyciu mniejszej ilości środków,
• niższym kosztom utylizacji,
• mniejszemu zużyciu wody,
• mniejszym kosztom składowania i zachowania bezpieczeństwa,
• eliminacji “pustych przejazdów”, ponieważ czyszczenie może odbywać się na stanowisku pracy;
- wysoki komfort obsługi, odpada pracochłonne czyszczenie przy pomocy zwykłych urządzeń, a co za tym idzie, wzrasta motywacja pracowników;
- lepsze efekty pracy;
- nie są konieczne żadne uwarunkowania dotyczące otoczenia; prace czyszczące można wykonać na stanowisku pracy (podnośnik, kanał); nie trzeba przejeżdżać samochodem do osobnej myjni; jest to wielką zaletą zwłaszcza w zimie;
- strumień gorącej wody nie pryska; unika się zabrudzenia najbliższego otoczenia i osoby obsługującej;
- ciśnienie można regulować i tym samym urządzenie może być zastosowane do czyszczenia zarówno najmniejszych, jak i największych podzespołów i maszyn;
- mobilność urządzenia pozwala na jego przemieszczenie na stanowisko pracy oraz na natychmiastowe zastosowanie bez specjalnych przygotowań i wymogów;
n oczyszczanie wody w zamkniętym obiegu z odpowiednim filtrowaniem zanieczyszczonej wody.
Oddzielony brud w postaci mułu zostaje dołączony do odpadów hamulcowych i razem z nimi może ulec utylizacji zgodnie z zaleceniami przepisów o ochronie środowiska!

Regeneracja elementów układów hamulcowych
- regeneracja tarcz
- regeneracja bębnów
- regeneracja szczęk

Regeneracja tarcz hamulcowych bez ich zdejmowania
Nowoczesne tarcze hamulcowe nie wymagają dużej uwagi w okresie pomiędzy wymianami okładzin ciernych hamulców (klocków). Bywa jednak, że na skutek zanieczyszczenia lub korozji mogą wystąpić problemy, nawet już na samym początku użytkowania tarcz. Szybkie wykrycie uszkodzeń w momencie ich pojawienia się oraz właściwa naprawa gwarantuje przedłużenie okresu użytkowania klocków hamulcowych, tarcz hamulcowych oraz satysfakcję klienta.
Wykrywanie przyczyn i symptomów potencjalnych problemów z tarczami:

Pulsacja pedału hamulca
Kierowca czuje drgania pedału hamulca przy hamowaniu. Zwykle zjawisko to pojawia się podczas pierwszych kilkuset kilometrów jazdy nowym pojazdem lub krótko po zamontowaniu nowych tarcz hamulcowych i prawie zawsze przy nadmiernym biciu tarcz, odpychaniu tłoczków, tworzeniu wstecznych fal ciśnienia w układzie hydraulicznym przy częstotliwości odpowiadającej prędkości obrotowej kół. Tarcze hamulcowe wykonane są jako odlewy, które mogą mieć wewnętrzne naprężenia w momencie ich schładzania. Naprężenia te pozostają w “uśpieniu” do chwili ich uwolnienia przez wysokie temperatury powstałe w trakcie hamowania, co powoduje zniekształcenie tarczy. Nie wszyscy zdają sobie sprawę, jak bardzo nagrzewają się hamulce w czasie szybkiej jazdy, a mogą one rozgrzać się do 500, a nawet więcej, stopni Celsjusza. Lekarstwem na to ma być regeneracja tarczy przez przetoczenie wierzchniej warstwy, po obu jej stronach, w celu wyeliminowania jej bicia. Powinno to zapobiec dalszym zniekształceniom tarczy, nawet jeżeli później hamulce osiągną wyższą temperaturę roboczą. Podobne zjawisko bicia tarcz może być skutkiem nadmiernego luzu w łożyskach piasty, ale doświadczeni mechanicy sprawdzą je przed przystąpieniem do naprawy hamulców.

Pogorszenie jakości wskutek magazynowania
Kiedy pojazd nie jest użytkowany przez jakiś czas, rdza rozwija się w miejscu styku okładzin ciernych z tarczą. Jest to problem dotyczący szczególnie okładzin bezazbestowych i może spowodować wgłębienia, wżery na powierzchni ciernej tarczy.

Korozja spowodowana solą
Szorstkie, nierówne powierzchnie tarcz powstają również w wyniku osadzania się kryształków soli.

Nierównomierne hamowanie
Samochód ściąga na jedną stronę wskutek zmniejszonego tarcia na jednej tarczy hamulcowej. Czasami towarzyszy temu tendencja do piszczenia hamulców podczas hamowania. Często spowodowane jest to głęboko wbitymi osadami brudu z jezdni, obecnością smarów, pyłu z okładzin ciernych oraz rdzy połączonej z materiałem, z którego zostały wykonane tarcze, co powoduje, że powierzchnia tarczy ma inną charakterystykę cierną niż oryginalny materiał.

Przetaczanie tarcz hamulcowych
Wszystkie wyżej wymienione uszkodzenia można zniwelować poprzez przetoczenie tarczy hamulcowej, ale sposób działania i użyty sprzęt muszą być takie same jak przy normalnym zużyciu tarcz, powodującym pogorszenie stanu ich powierzchni. Koszt przetoczenia tarczy hamulcowej może być niewspółmiernie mały w stosunku do ceny nowej tarczy, a jeśli czynność ta jest wykonana na osi, to koszt ten można również zmniejszyć o koszt demontażu tarczy, przy jednoczesnym zachowaniu jakości obróbki.

Do toczenia tarcz hamulcowych zamocowanych na osiach w samochodach osobowych, dostawczych ciężarowych oraz autobusach stosuje się specjalne urządzenia. Jedną z firmą oferujących taki sprzęt jest firma HUNGER. Więcej na ten temat w kolejnym wydaniu NW.


Myjka do hamulców samochodów użytkowych typ Schickert 1000 SR.

Myjka do hamulców samochodów osobowych i dostawczych typ Schickert 300/500 PW.

Mycie elementów na kanale.

Opracował:
Ryszard Kłos
e-mail: klos@bestprod.com.pl