Współczesnego kierowcę w bezpiecznym prowadzeniu auta wspomagają liczne systemy elektroniczne wykorzystujące różnego typu czujniki, kamery i radary. W większości sytuacji można na nich polegać, ale podczas codziennej jazdy nic nie zastąpi umiejętności kierowcy i szybkości reakcji. Nie od dziś wiadomo, że na nasze samopoczucie i co za tym idzie – nasze zdolności motoryczne duży wpływ mają komfort termiczny i jakość powietrza, którym oddychamy.

By zapewnić kierującemu i pasażerom komfortowe warunki podróżowania, w samochodach montuje się klimatyzację. Układ ten, wbrew obiegowej opinii, to nie tylko system dający w lecie przyjemny powiew zimnego powietrza. Należy go traktować jako kompleksowy układ służący do przewietrzania kabiny i wymiany ciepła z otoczeniem. Dzięki wydajnej klimatyzacji obce będą nam problemy z wilgocią i zaparowaniem szyb, co pozwoli zachować doskonałą widoczność, zaś odpowiedni poziom temperatury wewnątrz kabiny znacznie podnosi wygodę podróżowania, a co za tym idzie – bezpieczeństwo. „Komfortowa” temperatura w przedziale pasażerskim podczas jazdy mieści się w zakresie około 19-23oC. Największe znaczenie tego układu odczuwamy podczas jazdy samochodem w okresie letnim, gdy temperatura na zewnątrz przekracza 30-35oC. Temperatura wewnątrz pojazdu, który nie ma klimatyzacji, dochodzi wtedy do 60oC, a poszczególne elementy deski rozdzielczej mogą być nawet dwa razy cieplejsze. Jazda w takich warunkach wpływa niekorzystnie na pasażerów i zagraża bezpieczeństwu pozostałych uczestników ruchu. 

Żeby klimatyzacja nam nie szkodziła...
Aby cieszyć się z korzyści, jakie daje klimatyzacja, należy dbać o jej właściwy stan techniczny. Układ ten nie jest bowiem w pełni bezobsługowy, wymaga okresowej kontroli i serwisu. Często nie zdajemy sobie sprawy, jak poważne konsekwencje niesie za sobą nieodpowiednia obsługa (lub jej brak), przekonujemy się o tym dopiero wtedy, gdy poczujemy nieprzyjemny zapach dochodzący z kratek nawiewu lub w skrajnych przypadkach bezpośrednio z wnętrza samochodu. Jest to spowodowane wytworzeniem się na elementach układu pleśni, bakterii i grzybów. Najczęstszym miejscem, gdzie powstaje takie skupisko drobnoustrojów, jest parownik, który pochłania ciepło z wnętrza pojazdu, a będąc zabudowanym głęboko pod deską rozdzielczą, oferuje idealne warunki dla rozwoju tych organizmów. Tak zabrudzony parownik generuje nieprzyjemny zapach, a przepływające przez niego powietrze przenosi go wraz ze szkodliwymi mikroorganizmami do wnętrza pojazdu, co powoduje dyskomfort i może być przyczyną rożnych chorób. Najczęściej występujące zagrożenia związane z brudnymi systemami klimatyzacji to: alergie, zapalenie dróg oddechowych, astma oskrzelowa, tularemia. Szczególnie narażone są na nie osoby z obniżoną odpornością organizmu – osoby starsze, a przede wszystkim dzieci. Najlepszym sposobem na uniknięcie zachorowania jest utrzymanie układu klimatyzacji w odpowiednim stanie technicznym i dbanie o jego czystość.

Ozonowanie – dla zapobiegliwych
Z przeprowadzonych badań i zaleceń producentów klimatyzacji wynika, że odkażanie pojazdów powinno się przeprowadzać przynajmniej raz w roku, najlepiej podczas serwisu układu. Do najlepszych metod odkażania można zaliczyć „ozonowanie” i „ultradźwięki”. Zaletą pierwszej ze wspomnianych metod jest to, że nie jest wymagany zakup dodatkowych środków chemicznych. Skuteczność działania ozonu w walce z drobnoustrojami jest bardzo wysoka, zwłaszcza przy regularnej obsłudze klimatyzacji (najlepiej dwa razy w roku). Ozon, czyli „aktywny tlen”, jest gazem, który dociera we wszystkie miejsca wewnątrz pojazdu i układu klimatyzacji. Gaz ten ma silne właściwości odkażające, mocniejsze od chloru. Proces odkażania jest bardzo łatwy i nie zajmuje dużo czasu, usuwa pleśnie i różnego rodzaju nieprzyjemne zapachy z wnętrza samochodu.
Ozonator MX-4000 (firmy Magneti Marelli) jonizuje powietrze atmosferyczne w ozon. Bardzo silnie utlenia wszystkie nieprzyjemne zapachy w kabinie, eliminuje grzyby, bakterie i wirusy. Dzięki wysokiej wydajności, ponad 4000 mg/h, urządzenie sprawdza się doskonale w przypadku np. autobusów i większych kubaturowo kabin pojazdów, pozwala również na szybsze odkażenie kabin samochodów osobowych. Po obsłudze wykonanej z wykorzystaniem MX-4000 stężenie ozonu w pojeździe może okazać się bardzo duże, więc konieczne jest dłuższe przewietrzenie przed użytkowaniem. W ofercie firmy Magneti Marelli jest również mniejsza wersja urządzenia ozonującego MX-4000 o nazwie Ozon-Maker. Różni się ilością produkowanego ozonu na godzinę – 1 g. Zalecany jest głównie do samochodów osobowych. 

Ultradźwięki – dla rzadziej serwisujących
Druga metoda odkażania układów klimatyzacji polega na rozproszeniu w kabinie obsługiwanego pojazdu specjalnego detergentu, którego zadaniem jest zwalczanie obecnych w układzie mikroorganizmów. Najlepszym urządzeniem tego typu dostępnym na rynku może się pochwalić firma Magneti Marelli, oferująca ultradźwiękowy nebulizator Bactoban. 
Zasada działania tego urządzenia polega na wprowadzaniu roztworu odkażającego na powierzchnię kryształu piezoelektrycznego, który wibrując z bardzo wysoką częstotliwością (częstotliwość ultradźwiękowa – stąd nazwa metody odkażania i samego urządzenia), powoduje powstawanie mgiełki unoszącej się nad przetwornikiem ultradźwiękowym. Mgiełka ta (często nazywana dymkiem) z pomocą wentylatora jest kierowana do wylotu urządzenia. Następnie jest pochłaniana przez powietrze krążące w obiegu zamkniętym w kabinie i tak przedostaje się do miejsc, które wymagają oczyszczenia (zwłaszcza parownik klimatyzacji), eliminując bakterie i nieprzyjemny zapach. Główną zaletą metody ultradźwiękowej jest wytworzenie cienkiej mgiełki (o bardzo małych rozmiarach kropli płynu) w temperaturze pokojowej. W związku z tym cząstki płynu nie osadzają się zbyt łatwo na napotkanych powierzchniach. Zapobiega to powstawaniu zjawiska kondensacji ze względu na wyższą temperaturę odparowanego płynu w porównaniu do temperatury otoczenia. Zbyt duże krople są usuwane z generowanej mgiełki podczas zderzenia ze ściankami komory urządzenia i tylko te o średnicy od około 5 do 10 µm są w stanie przedostać się do układu klimatyzacji. 
Metoda odkażania klimatyzacji z wykorzystaniem urządzenia ultradźwiękowego Bactoban sprawdza się najlepiej w przypadku pojazdów serwisowanych nieregularnie, gdy przy włączonej klimatyzacji nieprzyjemny zapach jest bardzo wyczuwalny. W takim wypadku ozonowanie może nie być wystarczająco skuteczne, a spodziewane efekty może przynieść tylko procedura wykorzystująca specjalne płyny odkażające.

Wojciech Wiecheć
Magneti Marelli