Warsztat samochodowy jest bardzo specyficznym obiektem, w którym następuje ciągła wymiana powietrza z otoczeniem. Spowodowane jest to częstym otwieraniem bram przy wjazdach i wyjazdach pojazdów. Zwłaszcza w okresach zimowych ma to dość duży wpływ na zapewnienie odpowiednich warunków (temperatur) pracy. Ponieważ koszty ogrzewania stanowią dość istotny składnik stałych kosztów prowadzenia działalności usługowo-naprawczej, każdy właściciel szuka dla swojego obiektu warsztatowego optymalnego rozwiązania.



W przeszłości większość obiektów była ogrzewana systemami centralnego ogrzewania wodnego. Biorąc pod uwagę współczesne systemy ogrzewania, ten rodzaj ogrzewania jest stosunkowo drogi oraz mało skuteczny. Źródłem ciepła takiego systemu grzewczego był kocioł wodny lub parowy, którego możliwość sterowania grzaniem nie dawały wiele możliwości regulacji. Znajdująca się w przewodach instalacji grzewczej woda uniemożliwiała przerywanie grzania w porze nocnej w okresie zimowym (ponieważ groziło to zamarznięciem i uszkodzeniem systemu grzewczego). Częste otwieranie bram wjazdowych w okresie zimowym powodowało ciągłe wyziębianie pomieszczeń, a ponowne ich ogrzanie zajmowało nawet kilka godzin. Efekt taki spowodowany był znaczną bezwładnością cieplną instalacji centralnego ogrzewania wodnego, której sprawność nie przekracza 40 proc. Przy takim sposobie ogrzewania warsztatu samochodowego znaczne ilości ciepła były wytwarzane i marnowane bez najmniejszego pożytku. Dzięki postępowi technicznemu, również w zakresie ciepłownictwa i ogrzewania obiektów pojawiły się nowe, alternatywne dla tradycyjnego, wodnego sposoby ogrzewania warsztatów samochodowych. Zwłaszcza w nich, biorąc pod uwagę te specyficzne warunki, związane ze znaczną wymianą ciepła z otoczeniem występującą w okresie zimowym, znajdują one coraz szersze zastosowanie. Zamiast tradycyjnych wodnych stosuje się obecnie nadmuchowe systemy ogrzewania powietrznego. Największą zaletą tego rodzaju ogrzewania obiektu jest z całą pewnością jej mała bezwładność zapewniająca sprawność systemu grzewczego w granicach 80-90 proc. Zaletą tej metody jest również stały wymuszony ruch powietrza wewnątrz ogrzewanego obiektu, co znacznie przyspiesza proces wyrównania się średniej temperatury wewnątrz warsztatu po nagłym wychłodzeniu spowodowanym otworzeniem bram wjazdowych. Ten system wodny nie musi pracować w sposób ciągły. Szacuje się, że w warsztacie instalacja tego typu pracuje około 12-15 godzin na dobę.
Źródłem ciepła tej grupy urządzeń grzewczych może być: prąd, gaz, olej opałowy, napędowy oraz wszelkiego rodzaju przepracowane oleje (silnikowe, hydrauliczne, maszynowe i przekładniowe). Konstrukcje tego typu spełniają wszelkie, nawet te najbardziej rygorystyczne normy dotyczące emisji szkodliwych substancji do atmosfery podczas spalania paliw. Ponadto, są one stosunkowo proste w obsłudze i w miarę niezawodne. Dzięki takim nagrzewnicom istnieje możliwość darmowego ogrzewania obiektu oraz pozbycia się bardzo kłopotliwych odpadów bez ponoszenia dodatkowych kosztów.



Niezbędne jest jednak posiadanie specjalnie przeznaczonego do tego celu pieca. W ofercie rynkowej są dostępne wersje przeznaczone zarówno do wytwarzania ciepła miejscowo, i wówczas zintegrowane są one z dmuchawą, jak również i takie, które mogą współpracować z tradycyjnymi wodnymi systemami grzewczymi. Piece tego typu są wielopaliwowe, tzn. umożliwiają spalanie różnego rodzaju olejów, a zmiana parametrów spalania odbywa się automatyczne w zależności od zastosowanego paliwa.
Niestety, koszt zakupu jest czynnikiem, który powoduje, że nie wszystkie warsztaty decydują się na takie rozwiązanie problemu ogrzewania. Ponieważ piec taki kosztuje dwa razy tyle co tradycyjny piec, mniej zamożnych warsztatów nie stać na takie inwestycje. Koszty zakupu zwracają się już po dwóch latach użytkowania, a kolejne przynoszą już czysty zysk. Ze względu na dużą bezwładność powietrza przy ogrzewaniu nadmuchowym, poza samym wytworzeniem ciepła, istotne jest również jego właściwe rozprowadzenie wewnątrz warsztatu. Decydującą rolę odgrywają tu wentylatory, wywołujące wymaganą recyrkulację ogrzanego powietrza. W związku z tym, że ciepłe powietrze unosi się samoistnie do góry, piec powinien być usytuowany bezpośrednio na podłodze pomieszczenia warsztatowego. Pracujące wentylatory skierowują unoszące się nagrzane powietrze tam, gdzie wymagane jest uzyskanie właściwej temperatury otoczenia, czyli w dolne partie pomieszczenia (w strefy pracy). Bardziej zaawansowaną odmianą systemu ogrzewania nadmuchowego jest system centralnego ogrzewania powietrznego, w którym ciepło rozprowadzane jest po całym obiekcie specjalnymi kanałami. Cały układ stanowi system grzewczo-wentylacyjny, który w okresie letnim (przy wyłączonym piecu) spełnia dodatkowo funkcje układu wentylacyjnego. Wadą takiego rozwiązania są, niestety, straty ciepła wymuszone przez układ wentylacyjny w związku z zapewnieniem wymaganej stałej wymiany powietrza z otoczeniem. Pewnym rozwiązaniem, poprawiającym nieco sprawność tego systemu jest instalacja, specjalnie skonstruowanego wymiennika, w którym nagrzane powietrze usuwane z pomieszczenia ogrzewa swoim ciepłem świeże powietrze wprowadzane do obiektu.
Od kilku lat stosuje się kilka nowatorskich metod ogrzewania pomieszczeń warsztatowych. Wśród nich wymienić należy:
- gazowe promienniki ceramiczne,
- gazowe - rurowe promienniki podczerwieni,
- elektryczne - krótkofalowe promienniki podczerwieni.

- Ceramiczne promienniki podczerwieni wykorzystują bezpłomieniowe spalanie mieszanki powietrzno-gazowej na powierzchni płytki ceramicznej. Podczas spalania tej mieszanki płytka osiąga temperaturę 850-900OC. Promieniowanie energii jest bardzo intensywne, a promiennik staje się punktowym źródłem ciepła. Proces ogrzewania odbywa się poprzez absorbowanie promieniowania przez przebywających w zasięgu promieniowania ludzi. Proces zapalenia mieszanki powietrzno-gazowej iskrą elektryczną i jej dalszego spalania jest regulowany automatycznie. Zwykle źródła ciepła tego typu podwieszane są pod sufitem lub na ścianach ogrzewanego pomieszczenia;
- Gazowe - rurowe promienniki podczerwieni pracują na zasadzie transmisji ciepła poprzez promieniowanie rozchodzące się ze źródła ciepła. Podwieszane są one pod sufitem pomieszczenia. Zewnętrzna powierzchnia rury rozgrzewa się do temperatury 380OC i emituje ciepło za pomocą promieni podczerwonych, które dzięki zastosowanemu reflektorowi kierowane są na posadzkę hali. W ten sposób w 100 proc. wykorzystywane jest ciepło, które odczuwalne jest w dolnych, a więc zagospodarowanych i użytkowanych strefach obiektu. Ciepło wypływające ze źródła ogrzewa bezpośrednio przedmioty, powierzchnie znajdujące się w zasięgu działania promieni, bez potrzeby ogrzewania powietrza, jak ma to miejsce w tradycyjnych systemach ogrzewania. Pozwala to na obniżenie temperatury powietrza przy jednoczesnym zachowaniu wysokiego komfortu cieplnego. Możliwe jest więc ogrzewanie tylko wybranych stref. W tej metodzie ogrzewania dużą zaletą jest brak ruchów powietrza i pyłów. Ponadto istnieje możliwość natychmiastowego uzyskania ciepła;
- Elektryczne - krótkofalowe promienniki podczerwieni to najnowocześniejsze i najbardziej wydajne obecnie źródła ciepła. Poprzez zastosowanie promienników kwarcowo-halogenowych możliwe jest uzyskanie niezależnego energooszczędnego elektrycznego źródła ciepła, które przesyłane jest bezpośrednio do odbiorcy. Energia, którą niesie fala podczerwieni, zamieniona jest na ciepło dopiero w momencie zetknięcia się z powierzchnią, na którą pada. Oznacza to, że energia wypływająca ze źródła przechodzi bez strat przez powietrze i ogrzewa natychmiastowo osoby i przedmioty znajdujące się w zasięgu jej działania. Dzięki temu, że nie ogrzewa bezpośrednio powietrza, 100 proc. wypromieniowanego ciepła trafia do odbiorcy na konkretną powierzchnię, strefę lub pojedyncze stanowisko. Ten system ogrzewania wykorzystuje fizyczne właściwości krótkiego promieniowania podczerwonego, umożliwiając ogrzewanie w wysokich obiektach warsztatowych, słabo izolowanych, w których żaden inny system ogrzewania konwencjonalnego nie jest skuteczny i ekonomiczny. Ogrzewanie pomieszczeń warsztatowych tą metodą charakteryzuje się bardzo małą bezwładnością i natychmiastową skutecznością ogrzewania. Przy ogrzewaniu warsztatów samochodowych są stosowane coraz częściej kurtyny zabezpieczające przed zbyt szybkim wydostawaniem się ciepłego powietrza na zewnątrz obiektu przy chwilowo otwieranych podczas wjazdu i wyjazdu pojazdu bramach obiektu. Ten system zabezpieczenia stosowany jest zupełnie niezależnie od zastosowanego w danym warsztacie systemu grzewczego (centralnego ogrzewania wodnego, centralnego ogrzewania powietrznego, nadmuchowego ogrzewania powietrznego, czy innych nowych metodach ogrzewania). Działanie takiej kurtyny zabezpieczającej polega na zawieszeniu nad bramą wjazdową przesłony wykonywanej z PCV lub zapewnieniu specjalnie ukierunkowanego nadmuchu ciepłego powietrza zapobiegającego szybkiej utracie wytworzonego wewnątrz warsztatu ciepła. Istotą stosowania tego typu kurtyn jest zabezpieczenie przed nadmiernym, zupełnie zbędnym wyziębianiem ogrzewanego obiektu.

mgr Andrzej Kowalewski