– wady hamulców bębnowych i tarczowych do pojazdów użytkowych. Kontynuujemy cykl artykułów traktujących o okładzinach ciernych. Tekst powstał na podstawie materiałów udostępnionych przez największego na świecie producenta komponentów układu hamulcowego, grupę TMD Friction – właściciela marki Textar.

Wady hamulców bębnowych do pojazdów użytkowych
Wskutek niekorzystnego rozkładu siły hamowania na poszczególnych osiach dochodzi często do nietypowego zużycia lub zjawisk zakłócających, których pozornej przyczyny należy szukać w okładzinach hamulcowych.

Należy koniecznie sprawdzić i skorygować następujące punkty:
- niedozwolony dobór par materiałów na osi przedniej (VA) + osi tylnej (HA);
- zły załadunek, np. przeładowana HA (oś tylna), punkt ciężkości ładunku jest położony za wysoko;
- niewłaściwe ustawienie ręcznego regulatora lub ALB;
- nowa oś nie jest jeszcze dobrze dotarta;
- okładziny i bęben nie są przetoczone;
- nieprawidłowe cylindry, nieprawidłowe długości dźwigni;
- spadek ciśnienia w danym obwodzie.

Zgodność ciągnika i przyczepy:
- współczynniki tarcia przyczepy lub ciągnika są za wysokie lub za niskie;
- niewłaściwe „wyprzedzenie”;
- usterka hamulca w jednym z tych dwóch pojazdów.

Ściąganie jednej osi:
- wymiana okładzin na jednej osi tylko z jednej strony;
- bębny różnych producentów na jednej osi;
- wadliwa geometria kierowania;
- niewłaściwe sprężyny cofające z jednej strony;
- zużycie hamulca (np. wybity wał, punktu obrotu szczęk, krzywka);
- uszkodzenie układu automatycznej regulacji, np. w hamulcu klinowym;
- bardzo skorodowane szczęki;
- zaoliwiony hamulec przy zaciskaniu hydraulicznym;
- obce ciała z jednej strony, np. w maszynach budowlanych.

Duży hałas i drgania:
- brak dotarcia (np. nieprawidłowo wykonane przetaczanie);
- duże rowki na bębnie;
- duże zużycie okładzin;
- wybity hamulec i ewentualnie układ kierowniczy;
- nieokrągłe bębny;
- nieprawidłowy materiał nitów lub nieprawidłowe nitowanie;
- okładzina na szczęce nie jest czysta lub jest zbyt cienka.

Silne zużycie okładzin:
- silne najeżdżanie przyczepy;
- nieprawidłowe bębny hamulcowe (z rowkami, nieprzetoczone);
- obce ciała w bębnie podczas pracy w terenie;
- niewłaściwe ustawienie zaworu (ALB, ewentualnie zawór obciążenia);
- pęknięcia bębna;
- nierówny styl jazdy (zbyt częste hamowanie przy wysokich temperaturach);
- przeciążenie pojazdu (niewłaściwe położenie punktu ciężkości);
- niewłaściwy materiał bębna;
- brak optymalnego dopasowania ciągnika.

Silne zużycie bębna, uszkodzenia:
- powstawanie pęknięć wskutek częstego hamowania w niskim zakresie ciśnienia przy zimnym hamulcu (ok. 1,0 bar);
- zużycie wskutek tworzenia się łusek z wyżej wymienionych powodów;
- przypalenia wskutek bicia bębnów i przeciążenia termicznego;
- użycie hamulca postojowego przy gorącym hamulcu (owalność);
- hamulec bardzo wybity (brak prawidłowego prowadzenia szczęk);
- niedokładna obróbka bębnów;
- brak przetoczenia okładzin;
- obce ciała (przy nieregularnej regulacji hamulca);
- za miękki materiał bębna;
- nierównomierne zużycie wskutek zbyt dużego luzu na łożysku koła, wybite prowadnice trzpieni lub za mały skok luzowania (szczególnie przy owalności);
- gołe miejsca z pęknięciami wskutek zbyt wysokich temperatur;
- poprzeczne pęknięcie powierzchni hamowania wskutek jam skurczowych w żeliwnym bębnie lub wprowadzenia sił z poluzowanych kół jarzmowych lub ich niestabilnego kształtu;
- uszkodzone zabezpieczenie przeciążeniowe hamulca roboczego i postojowego.

Nieprawidłowe działanie hamujące:
- nieprawidłowe ustawienie zaworów regulacyjnych, uszkodzone zawory sterujące lub hamulcowe;
- przekroczenie dopuszczalnego wymiaru przetoczenia bębnów;
- nieprawidłowy cylinder hamulcowy lub dźwignia;
- nieoptymalne działanie siły cylinder/dźwignia (za duży skok luzowania);
- zaoliwione okładziny lub nieszczelne uszczelki w instalacji hydraulicznej;
- nieprzetoczone okładziny lub nieprawidłowe dotarcie;
- za dużo pęknięć w bębnach;
- nieprawidłowy dobór par materiałów (niewłaściwy materiał bębna);
- zatarte okładziny wskutek ciągłego hamowania w dolnym zakresie ciśnienia;
- silna korozja podpowierzchniowa szczęk;
- przeciążenie pojazdu;
- termiczne przeciążenie, w szczególności przy długiej jeździe po nachylonym terenie;
- osie przyczepy są obrócone o 180°;
- błąd w montażu hamulców.

Wady hamulców tarczowych do pojazdów użytkowych
Należy koniecznie sprawdzić i skorygować następujące punkty:
- kontrola układu hamulcowego przed rozpoczęciem naprawy;
- niedozwolony dobór par materiałów na osi przedniej (VA) + osi tylnej (HA ) oraz osi nadążnej i osi podnoszonej;
- zły załadunek, np. przeładowana HA, punkt ciężkości ładunku jest położony za wysoko;
- niewłaściwe ustawienie regulatora ręcznego lub ALB w ciągnikach z nierównym parowaniem w ciągniku z hamulcami bębnowymi i przyczepie z hamulcami tarczowymi lub odwrotnie;
- nowa oś nie jest jeszcze dotarta lub używane tarcze hamulcowe nie są przetoczone;
- nieprawidłowy cylinder;
- błąd po stronie pneumatycznej, np. spadki ciśnienia;
- kontrola ułożyskowania zaciskacza hamulcowego (luz/swoboda ruchu);
- kontrola regulatora.

Zgodność ciągnika i przyczepy:
- niewłaściwy dobór pary: pojazd z hamulcami tarczowymi i przyczepa z hamulcami bębnowymi;
- niewłaściwy dobór pary: pojazd z hamulcami bębnowymi i przyczepa z hamulcami tarczowymi;
- niewłaściwe „wyprzedzenie” (zasilenie sprężonym powietrzem);
- usterka hamulca w ciągniku lub przyczepie.

Ściąganie jednej osi:
- jednostronna wymiana hamulców tarczowych/okładzin na jednej osi;
- okładziny/tarcze różnych producentów na jednej osi;
- wadliwa geometria kierowania;
- usterka zaciskacza hamulcowego z jednej strony;
- usterka regulatora z jednej strony;
- zatarte lub wybite elementy do przesuwania;
- nieprawidłowe (różne) ustawienia skoku luzowania na jednej osi;
- zużyty hamulec z jednej strony;
- pęknięcia tarczy;
- rowki na tarczach;
- nierównomierna obróbka podczas naprawy lub wadliwe przetoczenie tarcz hamulcowych;
- obce ciała z jednej strony, np. w maszynach budowlanych;
- z jednej strony uszkodzony cylinder;
- z jednej strony spadek sprężonego powietrza.

Duży hałas i drgania:
- brak dotarcia np. po przetaczaniu;
- zbyt duże nierówności tarczy po przetaczaniu z powodu tępego noża tokarskiego;
- rowki na tarczy hamulcowej;
- zbyt duża odchyłka ruchu w płaszczyźnie (bicie boczne) tarcz;
- zbyt duże różnice grubości powierzchni pierścieni ciernych;
- zmiana struktury odlewu tarczy po przeciążeniu termicznym, szczególnie w fazie dotarcia;
- zużyte okładziny/tarcze hamulcowe;
- obce ciała między okładziną a tarczą, np. w maszynach budowlanych;
- pęknięcia tarczy;
- nieodpowiedni materiał na okładzinę lub tarczę;
- niewłaściwe lub stare akcesoria;
- uszkodzony zaciskacz lub ułożyskowanie zaciskacza;
- elementy dociskające nie działają jednocześnie; uszkodzenie regulatora;
- termiczne przeciążenie hamulca;
- nieodpowiednie wyczyszczenie hamulca podczas naprawy;
- odłączenie krawędzi okładziny wskutek uszkodzenia sprężyn dociskowych, zużycia tarczy hamulca itd.

Silne zużycie okładzin:
- niewłaściwe dopasowanie ciągnika;
- niewłaściwy dobór ciągnika i przyczepy, np. tarcza/bęben lub bęben/tarcza;
- rowki na tarczy hamulcowej;
- nieprawidłowa obróbka tarcz podczas przetaczania;
- obce ciała między okładziną a tarczą;
- pęknięcia tarczy;
- nierówny styl jazdy (np. zbyt częste wysokie temperatury);
- przeciążenie ciągnika;
- niewłaściwy materiał na tarcze lub okładziny;
- różne wyposażenie osi jednego ciągnika;
- za mały skok luzowania;
- uszkodzony zaciskacz/prowadnice/regulator.

Silne zużycie tarcz hamulcowych:
- nieodpowiedni materiał na okładzinę lub tarczę;
- przypalenia wskutek przeciążenia termicznego;
- zbyt mały skok luzowania;
- uszkodzony zaciskacz/prowadnice;
- nieprawidłowa wentylacja wskutek zmian konstrukcyjnych;
- obce ciała;
- nierówny styl jazdy (np. zbyt częste wysokie temperatury);
- brak używania zamontowanych niezużywalnych hamulców, np. zwalniacza, hamulca silnikowego;
- w przeciwieństwie do hamulca bębnowego przegrzanie nie jest sygnalizowane kierowcy poprzez spadek skuteczności hamowania (fading).

Nieprawidłowe działanie hamujące:
- usterki po stronie sprężonego powietrza;
- nieodpowiedni materiał na okładzinę lub tarczę;
- mieszane wyposażenie ciągnika;
- mieszane wyposażenie na jednej osi;
- zużyte tarcze/okładziny;
- usterka zaciskacza/prowadnic;
- usterka regulacji;
- pęknięcia tarczy;
- niewłaściwe dopasowanie ciągnika;
- niewłaściwy dobór pary: ciągnika i przyczepy;
- niedotarty hamulec, szczególnie przy nieprzetoczonych tarczach;
- okładziny bez powłoki na powierzchniach ciernych zamontowano do tarcz z zabezpieczeniem antykorozyjnym; z tego powodu znacznie wydłuży się czas dotarcia;
- rowki na tarczach, tarcze nieprzetoczone;
- nieprawidłowy cylinder;
- zatarte okładziny wskutek ciągłego hamowania w dolnym zakresie ciśnienia.

Na podstawie materiałów Textar