Olej silnikowy to produkt pozornie mało ważny i nieskomplikowany – oleista ciecz, która ma ograniczyć tarcie pomiędzy metalowymi elementami silnika. Jednak współczesne oleje silnikowe to technologiczne dzieła sztuki, które stanowią integralny element konstrukcyjny silnika.

W pracy nad olejem silnikowym duże znaczenie ma zastosowanie najwyższej jakości bazy. Jednak dopiero w połączeniu z odpowiednimi dodatkami uszlachetniającymi tworzy ona olej o pożądanych właściwościach. W zależności od przeznaczenia, rodzaju i wymogów producentów silników dodatki są dobierane i mieszane w różnych konfiguracjach, dając zwykle od 5% do 10% produktu.
Dodatki powodują, że olej silnikowy spełnia nie tylko swoją podstawową rolę, czyli jest środkiem smarnym ograniczającym procesy tarcia, odpowiednio dobrane komponenty uszlachetniające czynią z niego także produkt czyszczący i ochraniający. Zapewniają mu również wysoką odporność na drastyczne zmiany parametrów środowiska pracy, np. temperatury, oraz zapobiegają wielu naturalnym, lecz szkodliwym dla silnika procesom fizykochemicznym.
Podczas pracy silnika dochodzi do wielu ekstremalnych reakcji – samo prawidłowe spalanie mieszanki nie pozostaje bez wpływu na jego kondycję, a do tego dochodzą niepożądane inne zjawiska, jak spalanie detonacyjne czy samozapłony mieszanki, podczas których wszystkie mechanizmy są bardzo obciążane i dlatego wymagają odpowiedniej ochrony. W wyniku spalania paliwa powstają także związki kwasowe silnie oddziałujące na metal. Dzięki użyciu stosownych dodatków w odpowiednim stężeniu olej jest w stanie zneutralizować w znacznym stopniu ich działanie.
Kolejnym czynnikiem niekorzystnie wpływającym na pracę i trwałość silnika są pozostałości procesu spalania. Cząstki sadzy, szlamy, osady mogą doprowadzić do powstawania blokad. Tu kluczowe znaczenie będą miały właściwości czyszczące oleju, które także uzyskuje się za pomocą uszlachetniaczy. Wszystkie zanieczyszczenia zebrane przez olej w trakcie pracy zostają usunięte podczas cyklicznej wymiany środków smarnych.
Jak każdy z elementów pojazdu, tak i olej podlega starzeniu i degradacji. Tu także kluczową rolę grają dodatki, pozwalające na spowolnienie tych procesów, poprawienie trwałości produktu i gwarantujące utrzymanie jego jakości podczas całej eksploatacji. Odpowiadają za to przede wszystkim antyoksydanty. Modyfikatory tarcia są natomiast komponentami mającymi bezpośredni wpływ na wydajność paliwową silnika. Prosta zależność: mniejsze opory – niższe zużycie paliwa w tym przypadku jest jednoznaczna.
Ostatnią grupę dodatków stanowią substancje antykorozyjne, zabezpieczające powierzchnie metalowe silnika przed procesem utleniania. Dzięki nim możliwe jest także zapewnienie większej sprawności i trwałości podzespołów. Chronią one bowiem przed nieodwracalnym i bardzo szkodliwym zjawiskiem rdzewienia.