Z tego artykułu dowiesz się, dlaczego tak ważne jest płukanie układu klimatyzacji. Poruszamy również kwestię płukania układów AC w pojazdach hybrydowych i elektrycznych.

Wewnętrzne zanieczyszczenia są jedną z głównych przyczyn powstawania usterek w układzie klimatyzacji. Czynnik chłodniczy i olej są niezbędne, aby zapewniać długotrwałe działanie układu, a zanieczyścić go mogą różne substancje i wytrącenia. Do najczęstszych zanieczyszczeń należą wilgoć oraz związki powstające w wyniku niekontrolowanych reakcji chemicznych lub nierozważnego stosowania dodatków, takich jak barwnik UV czy środki uszczelniające (zatrzymujące wycieki). Zanieczyszczenia pojawiające się w układzie klimatyzacji mogą spowodować zatkanie jego wąskich kanałów oraz wymienników ciepła, co może doprowadzić do poważnych awarii.

Czystość – klucz do długotrwałej pracy układu klimatyzacji
Aby układ klimatyzacji działał optymalnie, czynnik chłodniczy, olej i precyzyjne mechanizmy wewnętrzne muszą być czyste, wręcz sterylne. Tylko wówczas może on utrzymywać odpowiednie parametry ciśnienia i temperatury. W nowoczesnych konstrukcjach klimatyzacji stosuje się liczne komponenty o małych przekrojach. Większość współczesnych samochodów wykorzystuje skraplacze „mikrokanałowe”, tj. takie, w których kanały mają bardzo mały przekrój. Kolejnym przykładem są sprężarki układu klimatyzacji sterowane zewnętrznie, zawierające precyzyjny i bardzo czuły na zanieczyszczenia zawór ECV, sterujący wydajnością sprężarki. Elementy rozprężne układu, a zwłaszcza zawór rozprężny, to inny rodzaj komponentów, które mogą łatwo ulec zanieczyszczeniu, ograniczającemu ich prawidłowe działanie. Mogą zostać zablokowane przez opiłki, drobiny zanieczyszczeń, a nawet przez niezgodny ze specyfikacją pojazdu olej sprężarkowy o zbyt dużej lepkości.
Każde ograniczenie lub zatrzymanie przepływu w układzie może mieć poważne skutki. Ograniczony przepływ czynnika chłodniczego doprowadzi do zmniejszenia wydajności układu, spowoduje natychmiastowy wzrost ciśnienia, zaburzy smarowanie i chłodzenie sprężarki, a w konsekwencji doprowadzi do niezwykle niebezpiecznego dla sprężarki układu klimatyzacji nadmiernego obciążenia temperaturą.
Należy również pamiętać, że potencjalne zanieczyszczenia w układzie i wilgoć mają wpływ na olej – pogarszają jego właściwości. Mogą one natychmiast negatywnie wpłynąć na mechaniczne części sprężarki, narażając ją na zatarcie. Podobnie jeżeli olej zostanie rozcieńczony przez stosowane w nadmiernej ilości dodatki (np. zbyt dużą ilość barwnika UV), taki niewłaściwy stan również może doprowadzić do nieodwracalnych awarii sprężarki.

Płukanie – obowiązek czy niepotrzebny wydatek?
Oczywiście procedura płukania i czas poświęcony na wykonanie tej usługi wydłużają serwis i podnoszą całkowity koszt, który ktoś musi pokryć. To jeden z powodów, z racji których mechanicy ją omijają, często na wyraźne życzenie klienta, bo ten nie jest skłonny do wydawania dodatkowych pieniędzy. Należałoby jednak spojrzeć na tę kwestię z zupełnie innej perspektywy. Płukanie nie jest opcją, lecz stanowi podstawową, niezbędną część procesu obsługi układu, od wykonania której zależy niezawodność jego działania.
Układ należy przepłukać po stwierdzeniu, że jest zablokowany, przestał działać lub jeśli awarii uległ osuszacz. Choć może to być niedopatrzenie poprzedniego serwisu, po każdym stwierdzeniu nieprawidłowości w użyciu dodatków do układu, takich jak barwnik UV czy środki zatrzymujące wycieki, układ należy przepłukać. Proces diagnostyczny z pewnością ułatwi kontrola wzrokowa za pomocą wziernika. Obwód należy obowiązkowo przepłukać przed zamontowaniem nowej sprężarki. Cząsteczki zwęglonego oleju, opiłki oraz inne zanieczyszczenia, które spowodowały awarię poprzedniej sprężarki, mogą szybko zniszczyć również nową, jeżeli przed jej wymianą układ nie zostanie prawidłowo przepłukany.
Warto podkreślić także inne znaczenie, jakie proces płukania ma dla „serca” układu w ramach wymiany sprężarki. Oprócz usunięcia zanieczyszczeń jest to jedyny sposób na pozbycie się starego oleju, zalegającego w układzie klimatyzacji.

ABC płukania
Aby prawidłowo wykonać płukanie, należy przestrzegać kilku podstawowych zasad. Sprężarka klimatyzacji musi być odłączona. Prawdopodobnie trzeba będzie później ją wymienić, ale nawet jeśli nie, to jej odłączenie lub obejście przed płukaniem jest konieczne. Elementy rozprężne układu, takie jak dysza lub zawór rozprężny, również powinny zostać odłączone lub ominięte. Po płukaniu trzeba także wymontować i wymienić osuszacz lub wkład osuszający. Skraplacze o przepływie równoległym zbudowane z rurek z mikrokanałami oraz parowniki trudno skutecznie przepłukać, dlatego – jeśli duże zanieczyszczenia doprowadziły do uszkodzenia układu lub jeśli doszło do zatarcia sprężarki – powinny one zostać wymienione lub przepłukane wstecznym strumieniem.
Jeśli chodzi o metody płukania, kilka z nich warto rozważyć i są one stosunkowo łatwe. Wszystko zależy od wyposażenia serwisu i ewentualnego dostępu do dodatkowych narzędzi. Ogólnie rzecz biorąc, płukanie musi być skuteczne i nie powinno szkodzić układowi – co może się stać w razie wybrania niewłaściwej metody.
Pamiętaj! W przypadku każdej z metod pozostałości środka czyszczącego należy dokładnie usunąć po płukaniu, a układ musi zostać dokładnie osuszony, najlepiej przy użyciu azotu i długotrwałego działania próżni. Po prawidłowym przepłukaniu układu klimatyzacji i wymianie wszystkich niezbędnych komponentów można przystąpić do napełnienia zgodnie z zalecanym rodzajem i ilością czynnika chłodniczego oraz oleju. Należy pamiętać, że płukanie nie jest niepotrzebnym wydatkiem, może ono bowiem uchronić przed powtórną awarią układu po zainstalowaniu nowej sprężarki.

Trzy zalecane metody płukania
1. Z wykorzystaniem specjalnego detergentu. Metoda ta polega na wprowadzeniu do układu klimatyzacji detergentu bezpośrednio ze zbiornika ciśnieniowego lub płukaniu z wykorzystaniem specjalnej maszyny. W jej ramach rozpuszczone zostają wszelkiego rodzaju cząsteczki, osad, uporczywe zabrudzenia i pozostałości w układzie.
Wskazówka: w tej metodzie można wykorzystać azot pod wysokim ciśnieniem w celu „przepchnięcia” środka płuczącego. Najlepiej gdyby poszczególne części obwodu były płukane osobno. Metoda ta jest bardzo pomocna w walce z uporczywymi zabrudzeniami, a azot jest nie tylko niezwykle skuteczny w usuwaniu wilgoci, ułatwia także działanie środka płuczącego.
2. Z wykorzystaniem czynnika chłodniczego i stacji do napełniania układu. Metoda polega na „przepuszczaniu” czynnika chłodniczego R134a/R1234yf przez układ za pomocą stacji klimatyzacji. Stacja ta musi dysponować funkcją płukania, specjalnie opracowanymi filtrami oraz pojemnikiem na zanieczyszczenia. W ramach tej metody skutecznie usuwane są luźne cząsteczki, lecz nie jest ona zbyt skuteczna przy płukaniu osadu i zabrudzeń.
3. Z wykorzystaniem czynnika chłodniczego bezpośrednio z butli. Jako środek płuczący wykorzystuje się R134a/R1234yf. Czynnik chłodniczy krąży w układzie dzięki ciśnieniu wytworzonemu w podgrzanej butli. Należy przygotować dodatkową butlę na zanieczyszczony gaz, zestaw adapterów i węże, co pozwoli zapewnić prawidłowe i szczelne podłączenie układu w ramach tej procedury. Ta metoda nie wymaga żadnych dodatkowych środków ani maszyny. Usuwa luźne cząsteczki, ale nie jest zbyt skuteczna przy płukaniu osadów i zabrudzeń.

Płukanie układu w pojazdach hybrydowych i elektrycznych
Wiele układów HVAC w nowych pojazdach elektrycznych jest opartych na pompach ciepła wyposażonych w zawory i przełączniki kierunku przepływu. Aby zwolnić zawory sterujące przepływem w celu ich przepłukania, wymagana jest specjalna komenda OBD, co umożliwia swobodny przepływ środka płuczącego przez elementy układu. Zaleca się jednak odłączenie poszczególnych podzespołów i ich oddzielne przepłukiwanie, w przeciwnym razie płukanie nie będzie możliwe. Niektórych zaworów nie można przepłukać. Należy je wymienić.

Aby znaleźć więcej pomocnych materiałów technicznych, a także ewentualne moduły szkoleniowe i materiały edukacyjne Nissens, odwiedź Portal Ekspertów Nissens: www.nissens.com/eksperci.