Warunki dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać podnośniki samochodowe.

Liny
Liny nośne powinny być wykonane z ocynkowanych drutów stalowych o nominalnej wytrzymałości na rozciąganie, wynoszącej od 1370 N/mm2 do 1770 N/mm2. Należy stosować liny dwuzwite, odprężone, o co najmniej sześciu splotkach wielowarstwowych. Nie dopuszcza się łączenia i sztukowania lin. Mocowanie i rozmieszczenie lin powinno eliminować ich zginanie w zakresie możliwych wychyleń, a także wykluczyć możliwość spadania z bębnów lub krążków oraz stykania się lin z elementami konstrukcji podnośnika lub innymi linami.

Zabezpieczenia
W podnośnikach samochodowych, posiadających ramiona przegubowe w elementach przenoszących obciążenie, powinny być zastosowane urządzenia zabezpieczające w celu uniemożliwienia przypadkowego przesunięcia się tych ramion. Urządzenia te powinny działać na zasadzie samohamowności lub posiadać połączenia kształtowe. Elementy unoszące przystosowane do najazdu na nie powinny być wyposażone, po obu stronach platform najazdowych, w krawężniki, progi lub inne urządzenia zabezpieczające przed możliwością stoczenia się podnoszonego samochodu. Podnośniki z napędem mechanicznym, w których element przenoszący obciążenie jest utrzymywany na linach lub łańcuchach, powinny być wyposażone w urządzenia wyłączające napęd, gdy wystąpi poluzowanie lub zwis cięgna, w przypadku zakleszczenia się elementu przenoszącego obciążenie. W urządzenia wyłączające napęd, w przypadku zablokowania się elementu przenoszącego obciążenie, powinny być wyposażone również podnośniki, w których ruch opuszczania przenoszącego obciążenie odbywa się pod własnym ciężarem i ruch ten jest podtrzymywany przez mechanizm napędowy. Podnośniki o wysokości podnoszenia przekraczającej 0,4 m, w których elementy przenoszące obciążenie utrzymywane są przez liny, łańcuchy lub nakrętki nośne, powinny być tak zbudowane, aby w przypadku uszkodzenia liny, łańcucha lub nakrętki nośnej nie nastąpiło opadnięcie elementu przenoszącego obciążenie o więcej niż 0,1 m. Wymagania te stosuje się również do wszystkich podnośników samochodowych ustawionych nad kanałami roboczymi bez względu na wysokość podnoszenia. Urządzenia zabezpieczające, zastosowane w celu niedopuszczenia do przekroczenia wielkości opadania elementu przenoszącego obciążenie o więcej niż 0,1m, powinny zadziałać zarówno podczas ruchu elementu przenoszącego obciążenie, jak i przy wyłączonym napędzie. W przypadku zadziałania urządzenia zabezpieczającego w ruchu powinno nastąpić jednoczesne zatrzymanie mechanizmu napędowego.

Wyposażenie elektryczne
Wykonanie i sposób zainstalowania wyposażenia elektrycznego podnośnika powinny zapewniać jego dogodną i bezpieczną obsługę. Aparatura sterownicza podnośnika powinna pracować prawidłowo także w przypadku zmian w napięciu zasilania w granicach około 10 proc. wartości napięcia znamionowego. Dopuszczalne zmiany napięć zasilania podnośników powinny zawierać się w granicach około 5 proc. wartości napięcia znamionowego. W obrębie podnośników należy stosować przewody opancerzone lub w płaszczu metalowym, a dla części ruchomych – przewody oponowe z żyłami miedzianymi i izolacją dostosowaną do napięcia znamionowego. Dozwolone jest stosowanie przewodów bez płaszcza metalowego i pancerza, jeżeli w miejscach narażonych na uszkodzenia mechaniczne przewody są prowadzone w odpowiednio ukształtowanych osłonach. Konstrukcja podnośnika nie może być wykorzystywana jako przewód roboczy w układzie zasilania urządzeń elektrycznych. Połączenia obwodów zasilania napędów powinny być wykonane za pomocą oddzielnych przewodów wielożyłowych. Połączenia obwodów sterowniczych, sygnalizacyjnych mogą być wykonane za pomocą wspólnego przewodu wielożyłowego, dostosowanego do obwodu o najwyższym napięciu. Podnośnik powinien być wyposażony w łącznik główny wyłączający całkowicie obwody siłowe i sterownicze. Łącznik główny może posiadać napęd ręczny lub elektromechaniczny. Łącznik główny z napędem ręcznym powinien być umieszczony przy stanowisku sterowniczym. Jeżeli zadania łącznika głównego spełnia łącznik z napędem elektromechanicznym, w szczególności stycznik, łącznik automatyczny czyli samoczynny, przy stanowisku sterowniczym podnośnika powinny być umieszczone co najmniej elementy służące do ręcznego sterowania łącznikiem. Obwody bezpieczeństwa znajdujące się w układzie elektrycznym dźwignika powinny być tak wykonane, aby działanie ich elementów odbywało się na zasadzie powodowania przerwy w danym obwodzie. Jeżeli w obwodach bezpieczeństwa znajdują się człony elektroniczne, których działanie nie może być realizowane na zasadzie bezpośredniego powodowania przerwy w obwodzie, powinna być stosowana samoczynna kontrola działania tych członów, sygnalizująca prawidłowość ich funkcjonowania, w szczególności podczas załączenia danego obwodu.
W przypadku zaniku napięcia lub zwarcia doziemnego w obwodach wyposażenia elektrycznego dźwignika, obwody bezpieczeństwa powinny uniemożliwić wystąpienie sytuacji niebezpiecznych. Po wznowieniu napięcia albo zamknięcia zestyków łączników bezpieczeństwa nie powinien mieć miejsca samoczynny ruch mechanizmów napędzanych podnośnika. Łącznikami bezpieczeństwa są:
- łączniki krańcowe,
- łącznik awaryjny “stop”.
Łączniki bezpieczeństwa zapewniają bezpieczną eksploatację dźwignika przez wyłączenie danego mechanizmu napędowego. Zestyki łączników bezpieczeństwa powinny być rozwierane przez bezpośrednie działanie sztywnych części układu kinematycznego podnośnika, bez pośrednictwa sprężyn lub innych elementów elastycznych. Stanowisko sterowania podnośnika powinno być wyposażone w wyłącznik awaryjny “stop”, którego użycie powinno spowodować wyłączenie wszystkich obwodów siłowych. Przycisk “stop” powinien wystawać ponad swą obudowę. Zwolnienie nacisku na przycisk łącznika nie powinno powodować ponownego samoczynnego załączenia łącznika głównego.

Układy i urządzenia sterownicze
Układy sterownicze podnośnika powinny być wykonane w sposób uniemożliwiający jednoczesne włączenie dowolnego mechanizmu napędowego pracy w przeciwnych kierunkach. Układy sterownicze oraz zasilania napędu powinny być tak wykonane, aby wystąpienie dowolnego uszkodzenia w tych układach nie spowodowało uruchomienie któregokolwiek mechanizmu podnośnika. Dźwignie i pokrętła łączników sterowania stopniowego powinny mieć oznaczone i wyczuwalne pozycje położenia ich stanu – wyłączone, załączone, kolejne stopnie. Przyciski sterownicze nie powinny wystawać ponad obudowę. Łączniki sterownicze powinny być tak wykonane lub umiejscowione albo wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia, aby niezamierzone ruchy operatora nie mogły spowodować zmiany ich położenia.

Ograniczniki ruchów roboczych
Ogranicznikami ruchów roboczych są:
- w układach elektrycznych – łączniki końcowe i krańcowe,
- w układach hydraulicznych i pneumatycznych – zawory hydrauliczne lub pneumatyczne.
Ograniczniki ruchów roboczych powinny samoczynnie wyłączać ruch odpowiedniego mechanizmu, gdy element przenoszący obciążenie znajdzie się w strefie końcowej lub krańcowej. Układ elektryczny podnośnika powinien być tak wykonany, aby po zadziałaniu krańcowego ogranicznika ruchu roboczego – łącznika krańcowego ruch danego mechanizmu w odwrotnym kierunku był możliwy. Ograniczniki ruchów roboczych powinny być uruchamiane mechanicznie. W przypadku napędu hydraulicznego lub pneumatycznego wystarczającym zabezpieczeniem położeń krańcowych ruchomych elementów dźwignika jest zastosowanie zaworów ograniczających ciśnienie robocze.

Zabezpieczanie miejsc zagrażających obrażeniami
Znajdujące się w konstrukcji podnośników oraz w ich otoczeniu miejsca, które zagrażają zakleszczeniem lub ucięciem, powinny być odpowiednio zabezpieczone poprzez zapewnienie dostatecznych odstępów pomiędzy częściami wzajemnie się poruszającymi lub ruchomymi i stałymi. Urządzenia wyłączające ruch podnośnika, których zadaniem jest zabezpieczenie przed ucięciem lub możliwością zakleszczenia osób znajdujących się w strefie pracy dźwignika, powinny spowodować zatrzymanie części ruchomych dźwignika z odpowiednim wyprzedzeniem, tak aby nie dopuścić do powstania obrażeń ciała.

mgr Andrzej Kowalewski