Ciekawe pytania

- Czy weszły już w życie przepisy regulujące pracę w niedzielę w zakładzie?
Zgodnie z przyjętą nowelizacją kodeksu pracy przez Sejm, nastąpi absolutny zakaz pracy w placówkach handlowych w 12 dni świątecznych w ciągu roku. Sklepy nadal będą otwarte w niedziele, chyba że święto przypadnie właśnie w taki dzień. Pierwszym wolnym od pracy dniem świątecznym będzie dla pracowników handlu dzień 1 listopada, tj. Dzień Wszystkich Świętych. Zamknięte będą tylko te sklepy, które zatrudniają pracowników, natomiast małe placówki prowadzone przez jedną osobę będą otwarte. Sejm nie uchwalił bowiem zakazu handlu w święta, lecz jedynie zakazał pracy w placówkach handlowych w takie dni. Ważne, że nie będzie można uzasadniać ich otwarcia szczególnymi potrzebami ludności i użytecznością społeczną. Warto zaznaczyć, że oprócz handlu w święta przez osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, także praca ta będzie dozwolona w dni świąteczne w aptekach i na stacjach paliw. Zakaz pracy w handlu dotyczy 12 najważniejszych świąt, tj. Nowy Rok, Wielkanoc, 1 i 3 maja, pierwszy dzień Zielonych Świątek, Boże Ciało, 15 sierpnia, 1 i 11 listopada, a także w święta Bożego Narodzenia.

- Jak przepisy regulują tzw. telepracę?
Zgodnie z przepisami znowelizowanego kodeksu pracy dozwolone będzie podjęcie zatrudnienia w formie telepracy. Przepisy określają definicję telepracownika, jego sposób zatrudnienia oraz prawa i obowiązki. Zgodnie z nowymi przepisami zatrudnienie poprzez telepracę będzie różniło się od dotychczas znanego stosunku pracy tym, iż jest ono świadczone poza siedzibą pracodawcy i za pomocą sprzętu dostarczonego pracownikowi. Telepracownikami mogą zostać zarówno dotychczasowi pracownicy, jak i nowo zatrudnieni. W pierwszym przypadku musi dojść do zmiany warunków zatrudnienia albo na podstawie wypowiedzenia zmieniającego lub na zasadzie porozumienia stron. Pracodawca oprócz tego, że ma dostarczyć sprzęt do pracy telepracownikowi, to ponadto ma też pokryć koszty związane z instalacją, serwisem, montażem, eksploatacją i konserwacją tego sprzętu. W zamian pracodawca będzie korzystał z ulg podatkowych. Warto zaznaczyć, że telepraca nie może być w tym przypadku obejściem przepisów o zatrudnianiu na dotychczasowych warunkach, a ma jedynie ułatwić znalezienie pracy przez pracowników, np. podczas pobytu na urlopie wychowawczym itp. Niewyrażenie przez dotychczasowego pracownika zgody na przejście do telepracy nie może być podstawą do złożenia jemu wypowiedzenia umowy o pracę. Kodeks pracy zobowiązuje również pracodawców do równego traktowania telepracownika z innymi pracownikami w zakresie nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Osoby zatrudnione jako telepracownicy mają takie same prawa jak pozostali pracownicy, np. w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Niewątpliwie jest to duży krok ustawodawcy w celu zmniejszenia bezrobocia i danie możliwości pracy wielu ludziom, np. niepełnosprawnym, którzy w normalnych zakładach nie znaleźliby zatrudnienia.

- Czy osoba wykonująca pracę na podstawie umowy-zlecenia musi posiadać badania lekarskie i szkolenia z zakresu bhp?
Zgodnie z wyjaśnieniem Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy wynika, że pracodawca powierzając wykonywanie niektórych prac osobom fizycznym lub osobom prowadzącym działalność na własny rachunek w ramach umowy cywilnoprawnej i wyznaczając miejsce wykonywania tej pracy, powinien zapewnić im zgodnie z art. 304 par.1 kodeksu pracy bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Jednocześnie należy stwierdzić, że przepis w sposób jednoznaczny nie rozstrzyga, jak zostanie ten obowiązek zrealizowany. Jeżeli więc dla zrealizowania obowiązku organizowania pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy będzie konieczne zdobycie odpowiedniej wiedzy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, to pracodawca będzie zobowiązany zapewnić takiej osobie szkolenie bhp. Nie ma natomiast podstaw do traktowania osób, z którymi zawarto umowy cywilnoprawne, tak jak pracowników, w tym nie ma obowiązku kierowania ich na wstępne badania lekarskie. Jeżeli jednak rodzaj wykonywanej pracy, stopień zagrożeń związanych z warunkami pracy lub przebiegiem procesów jest tak znaczny, że wskazane jest, aby nawet do doraźnego wykonywania tych prac były dopuszczone osoby mające odpowiedni stan zdrowia oraz przeszkolenie bhp, zleceniodawca może wymagać od takiej osoby poddania się badaniu lekarskiemu i szkoleniu bhp. Należy w tym miejscu stwierdzić, że umowa łącząca podmioty może określać wszystkie kwestie dotyczące bhp. W przypadku, gdy obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy nie będzie zrealizowany właściwie, to podmiotem odpowiedzialnym będzie pracodawca. A zatem pracodawca będzie ponosił odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko uprawnieniom osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych, gdyż jest odpowiedzialny za stan bhp w zakładzie pracy lub innym wyznaczonym przez siebie miejscu.

Robert Gorczyca, prawnik, państwowy starszy inspektor pracy