Jak obecnie wygląda palenie papierosów w zakładach pracy? Czy i kiedy pracownikowi pracującemu przed monitorem LCD przysługują okulary korygujące wzrok? Czy w sytuacji, kiedy w firmie jest prowadzony remont pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, pracodawca musi zapewnić możliwość korzystania z toalety? To kolejne pytania, na które odpowiada nasz ekspert.

Zakaz palenia
W dniu 14.05.2010 r. ogłoszona została ustawa z dnia 8.04.2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. nr 81, poz. 529). Przedmiotowa zmiana weszła w życie z dniem 15.11.2010 r. Zabrania ona między innymi palenia wyrobów tytoniowych w pomieszczeniach zakładów pracy i zobowiązuje właściciela lub zarządzającego obiektem do umieszczenia w widocznym miejscu odpowiedniego oznaczenia słownego i graficznego informującego o zakazie.
Z ustawy wynikają przepisy, które nakładają kary między innymi za:
- nieumieszczanie informacji o zakazie palenia tytoniu – kara grzywny do 2000 zł,
- palenie wyrobów tytoniowych w miejscach objętych zakazem – grzywna do 500 zł.

Zgodnie z nowelizacją ustawy właściciel lub zarządzający obiektem nie ma obowiązku wyznaczenia palarni. Może jednak to czynić między innymi w odniesieniu do pomieszczeń zakładu pracy.
Aktualnie przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 2011 nr 173 poz.1034) nie nakładają na pracodawcę obowiązku zapewnienia pomieszczenia palarni w zakładzie pracy.

Ochrona wzroku
Monitor ekranowy w rozumieniu § 2 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. z 1998 r. nr 148 poz. 973) jest to urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskiwania obrazu. Podział monitorów na tradycyjne i LCD jest natomiast podziałem uwzględniającym metodę uzyskiwania obrazu. Zatem przepisy rozporządzenia dotyczą również stanowisk pracy wyposażonych w monitory LCD.
Z § 2 pkt 4 rozporządzenia wynika, że przepisy rozporządzenia stosuje się do pracowników użytkujących w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy. Należy zatem stwierdzić, że okulary korygujące wzrok będą przysługiwały pracownikowi, który po pierwsze jest zatrudniony w wymiarze przekraczającym połowę całego etatu (z reguły cały etat to 8 godzin dziennie). Po drugie pracownik powinien przynajmniej w takim rozmiarze (z reguły przez więcej niż 4 godziny dziennie) użytkować komputer.
Jednocześnie Departament Prawny Państwowej Inspekcji Pracy informuje, że przepisy nie określają sposobu, w jaki pracodawca powinien dokumentować czas użytkowania komputera. W przypadku kontroli inspektor pracy może natomiast używać wszystkich środków dowodowych, którymi dysponuje na podstawie ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U z 2007 r. nr 89 poz. 589) oraz Kodeksu postępowania administracyjnego (np. przesłuchać świadków lub strony) w celu ustalenia czasu użytkowania komputera przez pracownika.

Możliwość korzystania z toalety
Zgodnie z § 111 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 2011 nr 173 poz.1034) pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia higieniczno-sanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta praca jest wykonywana.
Natomiast zgodnie z § 25 ust. 1 Rozdziału 4 określonego w Załączniku Nr 3 cyt. wyżej rozporządzenia ustępy powinny być zlokalizowane w odległości nie większej niż 75 m od stanowiska pracy. Odległość ta może być większa jedynie dla pracowników pracujących stale na otwartej przestrzeni, lecz nie powinna przekraczać 125 m od najdalszego stanowiska pracy.
Należy zatem wskazać, że obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom możliwości korzystania z toalet zgodnie z ww. wymogami. Natomiast w przypadku prowadzonych w miejscu pracy remontów pracodawca ma obowiązek takiego zorganizowania pracownikom warunków higieniczno-sanitarnych, aby mogli oni w pełni korzystać z przysługujących im praw, w tym również mieli zapewnioną możliwość korzystania z toalety.

mgr Robert Gorczyca
prawnik, specjalista ds. bhp