Sprawne funkcjonowanie układu hamulcowego jest kluczowe dla bezpieczeństwa jazdy. Jednym z jego elementów jest płyn hamulcowy, którego zadaniem jest przeniesienie na hamulce kół siły wytworzonej przez nacisk stopy kierowcy na pedał hamulca. Aby czynność ta zawsze była realizowana w odpowiedni sposób, płyn hamulcowy należy regularnie wymieniać. Co warto o nim wiedzieć i jak przeprowadzić jego wymianę poprawnie?

Płyn hamulcowy jest higroskopijny, to znaczy, że pochłania wilgoć z otoczenia. Maksymalne dopuszczalne stężenie wody w płynie – mierzone w zbiorniku wyrównawczym – nie może przekroczyć 3%. Należy wspomnieć, że w przewodach hamulcowych wody może być jeszcze więcej, dlatego nie warto odkładać wymiany płynu zbyt długo. Znajdująca się w nim woda obniża maksymalną temperaturę wrzenia płynu. Jest to niebezpieczne w sytuacji długotrwałego używania hamulca, np. podczas zjazdu ze wzniesienia, gdy płyn osiąga wysoką temperaturę, wysokie stężenie wody może spowodować jego „zagotowanie”, a tym samym drastyczne zmniejszenie skuteczności działania układu hamulcowego. Z tego względu płyn ten, jak każda ciecz robocza, podlega okresowej wymianie.
– Wymianę płynu hamulcowego powinniśmy przeprowadzać co 2 lata – mówi Wojciech Sokołowski, trener techniczny oddziału TMD Friction Services w Polsce. – W czasie realizacji tej czynności należy przestrzegać wytycznych producenta pojazdu, ponieważ występują odmienności klas: DOT3, 4, 5 i 5.1, a te różnią się przede wszystkim temperaturą wrzenia i lepkością. DOT3, 4, 4LV i 5.1 produkowane są na bazie glikolu, DOT5 na bazie silikonu. Ten ostatni opracowany został głównie dla potrzeb militarnych, nie miesza się z wodą. Im wyższa klasa DOT, tym większa temperatura wrzenia suchego płynu, czyli nowego płynu, który nie zawiera wody, i temperatura wrzenia mokrego, czyli takiego, który zaabsorbował już pewną ilość wilgoci. Jakość płynu jest kluczowa dla sprawnego funkcjonowania układu hamulcowego. Z tego względu oferta Textar obejmuje wymienione rodzaje płynów, oprócz DOT5. Produkty Textar odpowiadają standardom jakości oczekiwanym przez producentów układów hamulcowych.
O konieczności konserwacji układu, wynikającej np. z wysokiej zawartości wody w płynie, świadczy obniżona skuteczność hamowania. Stężenie wody można zweryfikować np. za pomocą refraktometru optycznego (glikometr), pobierając próbkę płynu ze zbiornika wyrównawczego i określając temperaturę wrzenia. Możemy posłużyć się również specjalistycznym testerem, który kontroluje przewodnictwo elektryczne płynu – wzrasta ono wraz ze zwiększeniem ilości H2O. Płyn hamulcowy ma silne właściwości rozpuszczające, dlatego należy obchodzić się z nim ostrożnie. O czym zatem warto pamiętać, jeśli chcemy wymienić go poprawnie i zgodnie z zasadami bezpieczeństwa?
– Najlepszym sposobem wymiany płynu hamulcowego będzie zastosowanie urządzenia wytwarzającego podciśnienie – mówi Wojciech Sokołowski. – Zestaw potrzebny do tej czynności serwisowej składa się z pojemnika na zużyty płyn, którego przewód podłączamy do kompresora, gumowej rurki i zbiornika, którym uzupełniamy nowy płyn. Tak jak w przypadku manualnej wymiany płynu, na odpowietrznik zakładamy gumowy przewód połączony z pojemnikiem. Jeśli poziom cieczy w zbiorniczku przy pompie hamulcowej jest wystarczający, odkręcamy odpowietrznik i za pomocą podciśnienia wysysamy stary płyn, który jest samoczynnie uzupełniany, zachowując odpowiedni poziom w zbiorniczku wyrównawczym. Powtarzamy te czynności przy każdym kole do czasu, aż płyn pojawiający się w gumowej rurce będzie czysty i pozbawiony pęcherzyków powietrza. To metoda znacznie efektywniejsza niż manualna wymiana płynu, która wymaga pomocy drugiej osoby. W przypadku Textar urządzeniem, które do tego służy, jest TEX1004.
Procedurę wymiany powinniśmy rozpocząć od koła będącego najbliżej pompy ABS. Zapłon powinien być włączony, aby pompa była zasilana. W kwestii doboru odpowiedniego płynu, oprócz zaleceń producenta, bardzo często informację możemy znaleźć na zbiorniku wyrównawczym płynu hamulcowego. To o tyle ważne, że lepkość płynu ma wpływ na szybkość jego przemieszczania się w układzie hamulcowym – im jest mniejsza, tym lepszy czas reakcji. Przykładem płynu o zmniejszonej lepkości jest DOT4 LV. W temperaturze -40°C osiąga on lepkość na poziomie ok. 750 mm2/s, podczas gdy zwykły płyn DOT4 ok. 1800 mm2/s. Płyn o niższej lepkości ma zastosowanie w wielu pojazdach wyposażonych w układ ABS/ESP. Z uwagi na różne temperatury wrzenia płynów DOT3, DOT4 i DOT5.1 nie zaleca się mieszania ich.
– Przed przystąpieniem do procedury wymiany płynu należy sprawdzić stan techniczny wszystkich elementów układu hamulcowego, w szczególności elastycznych łączników i uszczelek – podsumowuje Wojciech Sokołowski. – Każda nieszczelność może być powodem zapowietrzenia układu, dlatego należy ją wyeliminować. Warto przy tym pamiętać, że układ hamulcowy jest zawsze tak skuteczny jak jego najsłabszy element. To kwestia naszego bezpieczeństwa, dlatego należy stosować płyny, tarcze oraz klocki najwyższej jakości, zgodne z zaleceniami producenta pojazdu. Textar ma tego świadomość, dlatego nasze produkty wybierane są przez producentów pojazdów, jako elementy układu hamulcowego na pierwszy montaż w fabryce.