Organizacja pracy. Uniwersalne stanowiska naprawczo-obsługowe.

Już na etapie projektowania obiektu serwisowo-warsztatowego należy podjąć decyzję, na jaki rodzaj i wzajemne usytuowania względem siebie stanowisk naprawczych i obsługowych się decydujemy. W praktyce stosuje się dwa rodzaje metod organizacji pracy stanowisk i wynikające z nich wzajemne ich usytuowanie.

Pierwsza metoda opiera się na obsłudze i naprawie pojazdu na stanowisku uniwersalnym. Przy tym rozwiązaniu wszystkie czynności danego rodzaju obsługi technicznej wykonywane są na jednym stanowisku przez grupę pracowników wszystkich specjalizacji lub przez pracowników uniwersalnych. Dla tego rodzaju metody wyróżnia się dwa typy stanowisk:
- przelotowe,
- nieprzelotowe.
Stanowiska przelotowe stosowane są w tak zwanej metodzie potokowej naprawy i obsługi pojazdów samochodowych. Charakteryzują się najczęściej wzdłużnym rozmieszczeniem stanowisk naprawczych. Metoda ta zapewnia zmniejszenie czasu potrzebnego do przemieszczania pojazdu oraz pracowników wraz z osprzętem i narzędziami niezbędnymi do obsługi i naprawy oraz oszczędne wykorzystanie powierzchni warsztatowej. Konfiguracja wzdłużna (przelotowa) stanowisk ma swoje uzasadnienie zarówno ze względów technologicznych (np. w przypadku przejazdu pojazdu po kontroli stanu technicznego na linii diagnostycznej na kolejne stanowisko obsługowe), jak również i lokalowych, przy zachowaniu zasady maksymalnego wykorzystania posiadanej powierzchni lokalu.

Stanowiska uniwersalne są stosowane w praktyce warsztatowej najczęściej.

Charakterystyczną cechą metody potokowej jest zapewnienie jednakowego czasu postoju pojazdu na każdym z kolejnych stanowisk. W celu spełnienia tego warunku konieczne jest przypisanie do każdego stanowiska odpowiedniej liczby pracowników, co w niektórych przypadkach działa na niekorzyść tej metody, ponieważ zbyt duża ich ilość powoduje ich wzajemne przeszkadzanie sobie na wzajem i ma wpływ na dodatkowe opóźnienia na tym stanowisku, a tym samym wywołujące przestoje na całej linii obsługowej. Z tego też powodu rozróżnić można linie obsługowe ciągłego i okresowego działania. Ze względu na utrudnienia w podczas pracy ta metoda organizacji stanowisk obsługowych jest stosunkowo rzadko stosowane w praktyce.
Stanowiska nieprzelotowe organizowane są najczęściej poprzez równoległe usytuowanie ich względem siebie. Przy tym rozwiązaniu wymagane jest jednak zapewnienie odpowiedniego miejsca przed każdym ze stanowisk w celu wykonywania manewrów samochodem.

W przypadku małych warsztatów stosuje się przeważnie stanowiska nieprzelotowe.


Każde ze stanowisk powinno być wyposażone w podnośnik (najbardziej obecnie popularne na rynku są podnośniki elektrohydrauliczne). Do każdego stanowiska doprowadzona powinna być instalacja pneumatyczna, zasilanie z bezpiecznym napięciem wynoszącym 24 V, a także indywidualny wyciąg spalin odprowadzający spaliny na zewnątrz obiektu warsztatowego. Do każdego ze stanowisk powinien być przypisany wózek narzędziowy z kompletem niezbędnych narzędzi uniwersalnych. W przypadku dużej hali obsługowej przynajmniej do dyspozycji kilku stanowisk roboczych, powinien być stół ślusarski z imadłem, szlifierką i wiertarką stołową, a także prasą hydrauliczną do obsługi połączeń wciskowych.
Do zalet stanowisk uniwersalnych zaliczyć można:
- możliwość wykonywania bardzo różnorodnego zakresu prac – w zależności od wyposażenia zgromadzonego wokół danego stanowiska można wykonywać na nim niemalże wszystkie czynności obsługowo-naprawcze;
- możliwość obsługi samochodów różnych typów – na stanowisku uniwersalnym można w bardzo szerokim zakresie wykonywać naprawy i bieżącą obsługę wielu typów i marek pojazdów.
Do zdecydowanych wad stanowisk uniwersalnych należy:
- strata czasu wynikająca z wielokrotnego ustawiania samochodów na stanowiskach – pojazdy po obsłudze na stanowisku uniwersalnym przestawiane są następnie na stanowiska specjalizowane, na których wykonywane są czynności wymagające specjalistycznego wyposażenia i umiejętności pracowników;
- wielokrotne i czasochłonne przemieszczanie tego samego wyposażenia, np. jeśli postawienie prawidłowej diagnozy przy obsłudze pojazdu wymaga przeprowadzenia analizy spalin, konieczne jest przewiezienie na to stanowisko analizatora spalin, który wymaga podłączenia, ustabilizowania warunków pracy, a to w znaczny sposób wydłuża cały proces obsługi pojazdu na stanowisku uniwersalnym;
- konieczność manewrowania samochodem wewnątrz hali obsługowo-naprawczej przy uruchomionym silniku bez podłączonych do rur wydechowych wyciągów spalin, a w związku z tym zanieczyszczanie przestrzeni roboczych spalinami, zwłaszcza przy tym jak zimny silnik jest wielokrotnie włączany, co powoduje znacznie podwyższoną emisję związków toksycznych w spalinach;
- zwiększenie ilości nieefektywnego czasu pracy spowodowane częstym przemieszczaniem się pracowników wyspecjalizowanych pomiędzy stanowiskami (specjalizowanym w innej części hali do którego są normalnie przypisani, a stanowiskiem uniwersalnym, na którym zachodzi konieczność chwilowego wykorzystania ich specyficznych umiejętności).
Stosowanie w praktyce warsztatowej stanowisk przelotowych jak i nieprzelotowych uzależnione jest przede wszystkim od specyfiki obiektu serwisowo-warsztatowego, od jego rozmiarów, kształtu, a także położenia w terenie. Na wybór charakteru stosowanych stanowisk roboczych wpływ mają również wielkość obiektu i ilość stanowisk oraz przewidywana przepustowość obsługiwanych w warsztacie pojazdów.
Zdecydowanie częściej jednak w typowych obiektach warsztatowych czy stacjach obsługi pojazdów spotkać można równoległe usytuowanie stanowisk roboczych względem siebie. Ze względu na fakt, że większość przeciętnych warsztatów obsługuje szeroki zakres różnych marek i typów pojazdów ten rodzaj usytuowania obok siebie poszczególnych stanowisk roboczych zapewnia większą uniwersalność i wygodę prowadzonych prac.

AK