Przy wprowadzaniu do eksploatacji pierwszych modeli samochodów, ich konstruktorzy myśleli tylko o tym, aby uzyskiwały one jak najwyższe osiągi.

W miarę upływu czasu wraz z ogromnym postępem technicznym gwał-townie zaczęła wzrastać liczba użytkowników aut. W związku z brakiem jednoznacznych przepisów regulujących poruszanie się po drogach oraz nie wykształ-ceniem u kierowców zachowań nazywanych obecnie “kulturą na jezdni” poważnym problemem dla wszystkich użytkowników pojazdów stały się kolizje i wypadki drogowe. Z roku na rok rosła gwałtownie liczba zabitych i rannych uczestników kolizji drogowych, a wszystko co można było wówczas zrobić, aby zminimalizować negatywne skutki tych zdarzeń, to sprawna i szybka pomoc poszkodowanym w wypadkach.
Po wielu latach przykrych doświadczeń związanych z wypadkami drogowymi mentalność ludzi znacznie się zmieniła i zaczęto przykładać coraz więcej uwagi w poszukiwaniu coraz skuteczniejszych metod ochrony zarówno przed wypadkami, jak i przed ich skutkami. Niestety, mimo wszelkich starań w tym zakresie, nadal co roku w wypadkach drogowych na świecie ginie kilkaset tysięcy ludzi, a miliony odnoszą obrażenia. Dlatego też tworzenie nowych rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo przy eksploatacji pojazdów jest na pierwszym planie prac konstrukcyjnych wśród producentów samochodów. Chodzi o to aby rozwój motoryzacji nie powodował tak ogromnych kosztów i tylu ludzkich tragedii. Poza tym koncerny samochodowe zdają sobie sprawę, że klienci przykładają już dziś ogromną wagę do poziomu bezpieczeństwa wprowadzanych na rynek nowych modeli aut.
Wszystkie czynniki mające wpływ na bezpieczeństwo podczas eksploatacji samochodu można podzielić na dwie grupy:
- bezpieczeństwo czynne,
- bezpieczeństwo bierne.
Bezpieczeństwo czynne pojazdu jest to zespół wszystkich jego cech mających wpływ na redukcję lub całkowite uniknięcie ryzyka, czyli zmniejszenia prawdopodobieństwa powstania wypadku drogowego zwłaszcza w przypadku wystąpienia sytuacji krytycznych na drodze.
Bezpieczeństwo bierne pojazdu to zespół wszystkich jego cech mających na celu zmniejszenie skutków zaistniałego już wypadku drogowego. Ograniczenie negatywnych jego skutków dotyczy zarówno kierowcy, pasażerów jak i innych uczestników ruchu drogowego.
Dla zwiększenia bezpieczeństwa czynnego pojazdu stosuje się rozwiązania konstrukcyjne polegające na polepszeniu:
- właściwości dynamicznych samochodu:
- układy antypoślizgowe (ASR), układy przeciwdziałające blokowaniu się kół (ABS), zawieszenie aktywne – układy wpływające na zachowanie się pojazdu podczas hamowania (ograniczenie poślizgu, utraty kontaktu koła z nawierzchnią, zarzucania);
- sterowanie na cztery koła (4WS), system kontroli bocznego znoszenia opon, niskociśnieniowe ogumienie – rozwiązania wpływające na stateczność poprzeczną, kierunkową i podłużną oraz płynność jazdy;
- napęd na cztery koła (4WD), doładowanie silnika – systemy zwiększające dynamiczność pojazdu przy przyspieszaniu podczas wyprzedzania;
- kierowalności samochodu:
- wspomaganie układu kierowniczego, zmienne przełożenie przekładni kierowniczej, rozmieszczenie elementów sterowania (koła kierownicy, pedałów, przełączników) – układy mające wpływ na sterowanie i manewrowanie;
- aktywne zawieszenie, napęd (4WD) i sterowanie (4WS) na cztery koła, nowoczesne ogumienie – rozwiązania poprawiające płynność ruchu i zabezpieczające przed utratą kontaktu kół z nawierzchnią;
- widoczności i komfortu prowadzenia samochodu:
- światła przeciwmgielne, asymetryczne, lusterka zewnętrzne i wewnętrzne, wycieraczki szyb, klimatyzacja, ergonomiczne fotele – zapewniające właściwą widoczność, oświetlenie i odpowiednie warunki jazdy.
Dla zwiększenia bezpieczeństwa biernego pojazdu stosuje się rozwiązania konstrukcyjne polegające na:
- udoskonaleniu konstrukcji nadwozia poprzez:
- sztywną konstrukcję szkieletu, wzmocnienie kabiny,
- umieszczenie zbiornika paliwa poza strefą kontrolowanego zgniotu,
- stosowanie kontrolowanych stref zgniotu pochłaniających energię podczas zderzenia,
- bezpośrednim zabezpieczeniu kierowcy i pasażerów poprzez stosowanie:
- pasów bezpieczeństwa,
- poduszek powietrznych,
- zagłówków,
- krzesełek dla dzieci,
- bezpiecznych klejonych szyb,
- odkształcalnych kolumn kierownicy.

Wszystkie techniczne rozwiązania służące zwiększeniu bezpieczeństwa zarówno czynnego jak i biernego pojazdu są warunkiem koniecznym aby liczba zabitych i rannych w wypadkach drogowych malała, lecz niestety niewystarczającym. Sprawą równie ważną jest nastawienie i mentalność wszystkich użytkowników dróg. Jeszcze kilkanaście lat temu, kiedy pasy bezpieczeństwa nie stanowiły wyposażenia standardowego samochodu i nie było przepisów nakazujących ich używania, większość kierowców i pasażerów z nich nie korzystała mimo tego, że ich auta je posiadały. Po wprowadzeniu przepisów nakazujących ich bezwzględne używanie prawie wszyscy kierowcy i pasażerowie uważali jest to kolejny niepotrzebny przepis utrudniający im życie. Jednak ktokolwiek zetknął się bezpośrednio z działaniem pasów bezpieczeństwa w trakcie groźnych kolizji drogowych i przekonał się o ich skuteczności w zapewnieniu kierowcy i pasażerom bezpieczeństwa, natychmiast stał się ich gorącym zwolennikiem. Podobne reakcje wywołał przepis nakazujący obowiązek stosowania fotelików do przewozu dzieci, lecz ze względu na fakt, że są one traktowane zawsze w sposób wyjątkowy, został on dużo szybciej zaakceptowany i obecnie naprawdę rzadkością jest przewożenie małego dziecka bez ich użycia.
W początkowej fazie wprowadzania obowiązku używania pasów bezpieczeństwa i fotelików dla dzieci niezbędne było stosowanie kar w postaci mandatów. Dziś jednak wszyscy zdają sobie sprawę, że zostały one wymyślone nie dlatego, by utrudniać nam życie, lecz właśnie po to by je ochraniać i ratować.

Andrzej Kowalewski