W ostatnich kilku latach nastąpił gwałtowny wzrost ilości nowo powstających warsztatów zajmujących się profesjonalną obsługą kół samochodowych.
Zjawisko to spowodowane było oczywiście przede wszystkim nagłym zwiększeniem się liczby samochodów poruszających się po drogach, wynikającym ze znacznej liczby sprzedaży aut nowych, a także ogromnej liczby pojazdów używanych sprowadzanych zza naszej zachodniej granicy. Przyspieszony napływ tak dużej liczby samochodów na polski rynek motoryzacyjny i wzrastająca ciągle świadomość kierowców w zakresie bezpieczeństwa jazdy, wywołały nieoczekiwany rozwój w zakresie techniki warsztatowej dotyczącej obsługi ogumienia. Czynnikiem potęgującym to zjawisko było jednocześnie wprowadzanie coraz nowszych rozwiązań konstrukcyjnych opon i obręczy (zwłaszcza ze stopów lekkich) oraz rozpowszechnienie używania opon sezonowych (letnich i zimowych).
Czynności związane z obsługą ogumienia są obecnie najczęściej wykonywanymi operacjami technicznymi we współczesnych pojazdach samochodowych. W związku z tym coraz większa liczba warsztatów decyduje się na rozszerzenie zakresu działalności o serwis ogumienia lub całkowicie się na niego przestawia.
W placówce świadczącej usługi związane z naprawą, obsługą lub wymianą ogumienia na profesjonalnym poziomie musi być do dyspozycji pracowników sprzęt i zestaw urządzeń umożliwiających szybkie, bezpieczne i sprawne wykonywanie następujących operacji:
- uniesienia pojazdu (względnie poszczególnych osi lub kół),
- odkręcenia śrub mocujących koła,
- mycia kół,
- demontażu i montażu opon na obręczach kół,
- napełnienia kół powietrze (lub coraz częściej azotem),
- wyważenia kół.
Do wykonywania operacji (odkręcania śrub, demontażu i montażu opon oraz napełniania kół) niezbędna jest ponadto sprawnie działająca i wydajna instalacja sprężonego powietrza. Liczący się na rynku usług motoryzacyjnych serwis ogumienia jest dziś firmą świadczącą usługi zarówno o profilu technicznym, jak i w coraz większym zakresie handlowym. Współczesny, dobrze prosperujący serwis ogumienia jest przede wszystkim lokalnym przedstawicielem wielu znanych krajowych i zagranicznych producentów i dystrybutorów opon, obręczy i pozostałego asortymentu produktów związanych bezpośrednio z ogumieniem samochodowym. Z tego też powodu, taki serwis ogumienia charakteryzuje się bardzo rozbudowaną ekspozycją różnych marek i modeli opon oraz obręczy. Wielkość i charakter tworzonego serwisu ogumienia zależy głównie od możliwości finansowych inwestora. Część stanowisk roboczych może być umieszczona na zewnątrz, poza obiektami zamkniętymi. Największe obłożenie pracami występuje przecież wiosną i jesienią, a o tej porze roku z całą pewnością można śmiało pracować na zewnątrz, wystarczy tylko zadaszyć całe stanowisko robocze.
W serwisie ogumienia należy rozwiązać problem unoszenia pojazdu w celu odkręcenia kół. W zależności od stosowanego sprzętu możliwe jest całkowite lub częściowe unoszenie pojazdu. Do demontażu jednego koła, np. w przypadku naprawy opony, stosuje się przejezdne podnośniki hydrauliczne podsuwane pod tę część samochodu, po której zachodzi konieczność jego uniesienia. W przypadku konieczności obsługi jednocześnie większej liczby kół w pojeździe przeważnie stosuje się hydrauliczne podnośniki najazdowe (najczęściej dwukolumnowe lub nożycowe).
Czynnością, która w znacznym stopniu decyduje o czasie wykonania kompleksowej usługi w serwisie ogumienia jest odkręcanie i ponowne dokręcanie kół (po wykonaniu następnych czynności obsługowych). Standardem przy wykonywaniu tych czynności są klucze pneumatyczne. Ich stosowanie znacznie ułatwia pracę i zdecydowanie zwiększa jej wydajność. Do obsługi kół samochodów o dmc 3,5 t w zupełności wystarczy klucz pneumatyczny o momencie ok. 400 Nm. Ze względów bezpieczeństwa zaleca się dokręcanie śrub mocujących koło momentem zgodnym z zaleceniami producenta pojazdu. W związku z tym stosuje się klucze pneumatyczne z przystawką dynamometryczną wykorzystywaną w ostatniej fazie dokręcania. Kolejną konieczną czynnością obsługową w serwisie ogumienia, choć często bagatelizowaną przez tego typu istniejące na rynku placówki, jest umycie koła. Pomijając już właściwą kulturę obsługi i zachowanie czystości podczas pracy, a także dbałość o trwałość maszyn (montażownic i wyważarek), jest to warunek konieczny do prawidłowego wykonania procesu wyważenia koła. Niedokładnie umyte koło, na skutek pozostania na oponie i obręczy zanieczyszczeń, jest powodem fałszowania wyników wyważenia. Do tego celu stosuje się najczęściej profesjonalne myjki wysokociśnieniowe (najlepiej na gorącą wodę) lub myjki do kół w układzie zamkniętym. Po umyciu i spuszczeniu z niego powietrza koło trafia na stół obrotowy montażownicy. Ponieważ obecnie opony montuje się i demontuje na wszelkiego rodzaju obręczach (zarówno stalowych, jak i aluminiowych), jest to możliwe tylko przy użyciu tej specjalistycznej maszyny. W zależności od stopnia zaangażowania operatora w czynności obsługowe, montażownice można podzielić na półautomatyczne lub automatyczne. Półautomaty posiadają ręcznie odchylane ramię z kolumną, na końcu której osadzona jest stopka montażowa, a także ręczną mechaniczną blokadę ustalania pozycji kolumny pionowej i stopki montażowej. Są to modele najtańsze, ale wymagają przez to większego zaangażowania ze strony operatora w proces czynności obsługowych, co powoduje wydłużenie procesu demontażu i montażu opony na obręczy. Znacznie wygodniejsze są montażownice automatyczne, w której cała kolumna z ramieniem i stopką montażową jest odchylana do tyłu za pomocą mechanizmu pneumatycznego uruchamianego naciśnięciem pedału. Dodatkową funkcją jest pneumatyczna blokada ustalająca wysokość ramienia pionowego. Większa automatyzacja obsługi powoduje znaczne skrócenie czynności obsługowych, zwłaszcza przy obsłudze całego pojazdu, ponieważ ustawienie stopki dla jednego koła stosowane jest dla trzech pozostałych i nie ma wówczas konieczności wielokrotnego ustawiania wysokości stopki montażowej na odpowiedniej wysokości i odchylania ręcznie na bok ramienia uchylnego, a wystarcza jedynie odchylanie kolumny.
Niektóre montażownice automatyczne są wyposażone często dodatkowo w tzw. inflatory, ułatwiające pompowanie opony bezdętkowej poprzez wytworzenie blokady powietrznej od strony wewnętrznej koła. Zdecydowana większość oferowanych obecnie montażownic jest przystosowana do obsługi zarówno obręczy stalowych, jak również i aluminiowych. Wyposażone są one w wymienne stopki (metalową do obręczy stalowych i wykonaną z tworzywa sztucznego do obręczy aluminiowych) lub nakładki z tworzywa na stopkę montażową. Na szczęki montażowe zawsze są stosowane wykonane z tworzywa nakładki. Chodzi o to, aby metalowe szczęki montażowe oraz metalowa stopka montażowa nie miały bezpośredniego kontaktu z krawędzią obręczy wykonanej ze stopów lekkich. Najtrudniejsze w obsłudze i wymagające bardziej rozbudowanych montażownic są koła z oponami niskoprofilowymi. W oponach tego typu niski profil powoduje, że bok opony jest bardzo sztywny i mało podatny na ugięcia. Bezpieczny montaż i demontaż tego typu opon przy użyciu zwykłej montażownicy jest niemożliwy. W związku z tym, do obsługi tego rodzaju opon stosuje się montażownice posiadające specjalne oprzyrządowanie (dodatkową boczną przystawkę pneumatyczną). Przystawka jest kolumną pionową wyposażoną w elementy robocze (rolkę dociskową, talerz podtrzymujący, stożek dociskowy oraz profilowany klocek dociskowy umieszczony na trójprzegubowym wysięgniku), które mają pomóc operatorowi maszyny w odpowiednim dociśnięciu i właściwym ułożeniu sztywnego boku opony. Po wykonanym montażu opony na obręczy, przed procesem wyważenia koło musi być jeszcze napompowane. W przeszłości jedynym sposobem pompowania kół samochodowych było ich napełnianie sprężonym powietrzem. Obecnie coraz częściej serwisy ogumienia rozszerzają zakres swoich usług o takie, które wynikają z nowych trendów powstających w ogólnoświatowej motoryzacji. Do takich usług zaliczyć można obsługę kół napełnianych azotem. Azot ze względu na większą gęstość jest gazem, który nie zmienia swojej objętości przy zmianach temperatury otoczenia w zakresie warunków eksploatacyjnych pojazdów samochodowych zarówno temperatur dodatnich, jak i ujemnych. Poza tym w znacznie mniejszym stopniu jak powietrze przenika on przez strukturę gumy do atmosfery. Wpływa to pozytywnie na stabilność ciśnienia w oponie w trakcie dłuższego okresu eksploatacji. Bardzo ważną właściwością jest fakt braku występowania przy napełnianiu kół azotem wilgoci. Chroni to felgi stalowe i opasanie wewnętrzne opony (w razie ewentualnych drobnych uszkodzeń wewnętrznych) przed korozją. Ponieważ zalety zastosowania azotu w oponach kół samochodowych są niezaprzeczalne, dlatego też coraz większa ilość właścicieli pojazdów decyduje się na jazdę pojazdem, w którym opony kół są wypełnione azotem. W efekcie, w bardzo szybkim tempie rośnie popyt na tego rodzaju usługę. Obecnie stosowane są w praktyce dwie metody dostarczania azotu do kół samochodów:
- pompowanie z butli zawierającej sprężony azot,
- pompowanie z wykorzystaniem wytwornicy azotu.
Napełnianie kół z butli wymaga znacznie mniejszych nakładów finansowych przy rozpoczęciu wprowadzania tej usługi. W butle ze sprężonym azotem można bez problemu zaopatrzyć się w firmach zajmujących się dystrybucją gazów technicznych. Poza butlą niezbędny jest jeszcze reduktor z wężem elastycznym zakończonym pistoletem.
Dużo lepszym rozwiązaniem jest stosowanie do prowadzenia tego typu usługi specjalnych urządzeń, jakimi są wytwornice azotu. Choć zakup tego typu urządzenia jest znacznie większym wydatkiem niż stworzenie stanowiska z wykorzystaniem butli, to już po okresie niespełna półtora roku koszty obu inwestycji się zrównają i w przypadku wytwornicy będą już tylko spadać. Poza mniejszymi kosztami wykonywania tej usługi, stosowanie wytwornicy ma również przewagę polegającą na możliwości wyssania powietrza z opony przed procesem napełniania azotem. Bez tej czynności, przy użyciu samej butli do napełniania uzyskuje się w oponie mieszaninę azotu z powietrzem o zawartości azotu około 85 proc., a jak wiadomo – zalety wynikające z napełnienia kół azotem są tym większe, im większa jest zawartość azotu w oponie.
Bezsprzecznie najważniejszą czynnością w całym procesie obsługi ogumienia jest wyważanie kół. Wyważarki umożliwiają określenie niewyważenia istniejącego na kole (nierównomiernego rozkładu mas obręczy i opony wokół osi obrotu) poprzez znalezienie mas korekcyjnych (wagi ciężarków doważających) i miejsc korekcji na kole (punktów, w których zostaną nabite lub przyklejone ciężarki). Różnorodność produkowanych obecnie obręczy kół powoduje, że wyważarki muszą być do ich obsługi przystosowane i w procesie wyważania uwzględniony musi być kształt i rodzaj obręczy koła, na której bocznych płaszczyznach wydzielić można strefy stanowiące potencjalne miejsca korekcji koła.
Po prawidłowym zamocowaniu koła na wale wyważarki (istnieje kilka różnych sposobów), wprowadzane są do pamięci urządzenia wartości parametrów obsługiwanego koła (szerokość obręczy, średnica obręczy oraz odległość koła od układu pomiarowego wyważarki). Wartości te mogą być mierzone i wprowadzane przez operatora obsługującego wyważarkę manualnie lub odczytywane przez urządzenie w cyklu automatycznym. Jednak automatyczny system pomiaru parametrów koła jest znacznie wygodniejszy dla operatora oraz przyspiesza cykl pomiarowy i poprawia dokładność pomiaru niewyważeń. Pomiar automatyczny wykonywany jest samoczynnie w trakcie zamykania osłony koła. Proces wyważania musi być jeszcze poprzedzony wyborem rozmaitych funkcji pomiarowych, które uzależnione są od możliwości i wyposażenia danej wyważarki. Najważniejsze z nich to precyzyjne ustawienie dokładności wyważania oraz wywołanie programu maszyny właściwego dla typu obręczy i ciężarków. Dokładność wyważania (1g) jest wielkością stałą, wynikającą z klasy dokładności wyważarki. Mimo to, istnieje możliwość ustawiania wielkości faktycznego niewyważenia pozostającego w kole po zakończonym cyklu pomiarowym, przy którym wyważarka będzie wskazywać zero, jako wartość niewyważenia.
Najważniejszą jednak funkcją, z której obecnie wręcz trzeba korzystać przy obsłudze wyważarki, jest wywoływanie programu pracy właściwego dla danego typu obręczy i stosowanych do tego celu ciężarków. Funkcja ta umożliwia uwzględnienie zmiany płaszczyzn korekcji wyważania na obręczy. Wyważarki coraz częściej mają również funkcję optymalizacji. Optymalizacja jest czynnością wstępną przed właściwym procesem wyważania koła z użyciem ciężarków. Założeniem procesu optymalizacji jest takie ustawienie opony względem obręczy koła, które eliminuje konieczność wyważania go dodatkowymi ciężarkami. W praktyce proces ten sprowadza się do tego, żeby maksymalnie zmniejszyć wielkości ciężarków użytych do ostatecznego wyważenia koła.
Komentarze (0)