samochodów ciężarowych i pojazdów użytkowych

Z punktu widzenia samych czynności obsługowych serwis ogumienia samochodów ciężarowych i pojazdów użytkowych nie różni się w ogóle od analogicznego dla samochodów osobowych i dostawczych. Ze względu jednak na znaczne różnice w masach zarówno całych pojazdów, jak i samych kół, wszelkie czynności obsługowe w serwisie ogumienia samochodów ciężarowych i pojazdów użytkowych wykonywane są z zastosowaniem nieco innego sprzętu i narzędzi.

Już przy pierwszej czynności, jaką jest uniesienie części lub całego pojazdu w celu odciążenia kół, widoczne są różnice w obsłudze. W przypadku samochodów osobowych stosowane jest najczęściej unoszenie całego pojazdu (zwłaszcza przy wymianie sezonowej ogumienia, czyli wszystkich czterech kół jednocześnie). Przy serwisie opon samochodów ciężarowych i pojazdów użytkowych w celu odciążenia poszczególnych kół stosowane są podnośniki hydrauliczne typu “żaba” podsuwane pod podwozie pojazdu.

Mocowanie kół do piast za pomocą śrub w przypadku samochodów ciężarowych dokonywane jest przy użyciu znacznie większych momentów dokręcających przekraczających możliwości odkręcania i dokręcania ręcznego. W związku z tym, do mocowania kół w pojazdach ciężarowych stosuje się pneumatyczne wkrętarki udarowe wraz z kompletem nasadek. Ze względu na znaczną masę takiego narzędzia (przekraczającą kilkanaście kilogramów) i konieczność obsługi kilkunastu śrub dla jednego koła samochodu ciężarowego, coraz częściej stosuje się specjalne wózki do jego osadzenia. Mają one tak skonstruowaną ramę pionową, aby można było swobodnie regulować wysokość roboczą narzędzia. Ponadto, są wyposażone zwykle w uzdatniacz powietrza oraz regulator ciśnienia.
Kolejne różnice w obsłudze pomiędzy kołami samochodów osobowych i dostawczych wynikają bezpośrednio z różnicy mas kół obu rodzajów pojazdów. W przypadku kół samochodów ciężarowych, których masa przekracza 100 kg korzystanie siły ludzkich mięśni jest przeważnie niemożliwe. Manewrowanie kołami, a nawet samymi obręczami, odbywać się musi z wykorzystaniem urządzeń pomocniczych. Przy zakładaniu koła na piastę stosowany jest wózek umożliwiający podniesienie koła na żądaną wysokość i utrzymanie go w tej ustalonej pozycji. Dzięki precyzyjnemu utrzymaniu określonej pozycji możliwe jest swobodne dokręcenie śrub mocujących. Dokładne usytuowanie koła na obwodzie względem otworów mocujących na piaście możliwe jest dzięki zastosowaniu w wózku widełek rolkowych. Wózek ten jest równie przydatny przy zdejmowaniu koła z piasty. Kolejną czynnością przy serwisie ogumienia samochodów ciężarowych, tak jak i w przypadku samochodów osobowych jest demontaż i montaż opony na obręczy koła. Ze względu na znaczny wysiłek fizyczny, a także ewentualne niebezpieczeństwa dla obsługującego oraz możliwość uszkodzenia opony lub obręczy przy ręcznym demontażu polegającym na zsuwaniu opony z obręczy z wykorzystaniem dźwigni, wszystkie czynności obsługowe przy demontażu i montażu opony wykonuje się obecnie przy użyciu mechanicznych urządzeń – montażownic. Ze względu na znaczne gabaryty kół samochodów ciężarowych niezbędne jest użycie znacznych sił do wykonywania poszczególnych czynności:
- oderwania obrzeża opony od obręczy,
- mocowania obręczy w uchwycie,
- zsuwania obwodowego opony z obręczy przy użyciu stopki montażowej w przypadku demontażu opony z obręczy lub nakładania w przypadku ponownego montażu opony na obręczy.

Konstrukcja i zakres parametrów użytkowych montażownic stosowanych do obsługi kół samochodów ciężarowych różni się dość znacznie w stosunku do maszyn tego rodzaju używanych przy kołach samochodów. Przy użyciu tego typu montażownic możliwa jest obsługa kół o wymiarach do 44”, a w niektórych rozwiązaniach nawet do 56”. Dzięki specjalnej konstrukcji uchwytu felgi, który jest mocowany na uchylnym ramieniu nie ma konieczności osadzania koła w pionie. Wyważanie kół samochodów ciężarowych nie różni się specjalnie niczym w stosunku do analogicznej czynności w przypadku kół samochodów osobowych. Same urządzenia – wyważarki różnią się jednak, zwłaszcza w zakresie przystosowania konstrukcji do obsługi znacznie większych mas (nawet do 200 kg). Coraz więcej obecnie stosowanych wyważarek do obsługi kół samochodów ciężarowych posiada również na wyposażeniu podnośnik pneumatyczny do osadzania ciężkiego koła na wale wyważarki. Kolejną czynnością w serwisie ogumienia jest sprawdzanie szczelności opon. W przypadku kół samochodów ciężarowych, ze względu na ciężar i gabaryty, wykonanie tej czynności jest znacznie utrudnione. Konieczne jest w tym przypadku użycie profesjonalnej wanny wyposażonej we własny podnośnik. Bardzo istotna różnica pomiędzy ogumieniem samochodów osobowych i ciężarowych wynika z wartości ciśnień w oponach. W przypadku kół samochodów ciężarowych ciśnienie to wynosi około 8-10 barów, wobec czego stwarza dodatkowe niebezpieczeństwo dla obsługującego. Właśnie z tego powodu wskazane jest korzystanie ze specjalnej konstrukcji kosza do pompowania kół. W celu zautomatyzowania procesu pompowania kosz taki jest sterowany elektronicznie, umożliwiając zaprogramowanie wartości ciśnienia do jakiej należy napompować koło. Stosowane coraz częściej napełnianie kół azotem wymusza zastosowanie również nieco innej konstrukcji urządzenia do obsługi kół samochodów ciężarowych. Znaczna objętość opony samochodu ciężarowego wyklucza możliwość stosowania wytwornicy azotu przeznaczonej do obsługi kół pojazdów osobowych. Konieczne jest w tym przypadku używania maszyny znacznie bardziej wydajnej i zaopatrzonej w zbiornik o dużo większej objętości.

mgr Andrzej Kowalewski