– wybrane zagadnienia. Krajowy system badań technicznych dotyczy obecnie pojazdów drogowych podlegających rejestracji (pojazdy samochodowe, ciągniki rolnicze, pojazdy wolnobieżne wchodzące w skład kolejki turystycznej, motorowery i przyczepy). Badania techniczne pojazdów przeprowadza się na koszt ich właścicieli w uprawnionych stacjach kontroli pojazdów (posiadających wydane przez starostę zaświadczenie potwierdzające wpis przedsiębiorcy do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów). Badania techniczne pojazdów wykonują uprawnieni diagności zatrudnieni w stacjach kontroli pojazdów.
Ustawa Prawo o ruchu drogowym określa w art. 83 w ust. 3, że stację kontroli pojazdów może prowadzić przedsiębiorca, który:
1) posiada siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Polski,
2) nie jest przedsiębiorcą w stanie likwidacji lub upadłości,
3) nie był prawomocnie skazany za przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub przeciwko dokumentom,
4) zatrudnia uprawnionych diagnostów,
5) posiada wyposażenie kontrolno-pomiarowe oraz warunki lokalowe gwarantujące wykonywanie odpowiedniego zakresu badań technicznych pojazdów zgodnie ze szczegółowymi warunkami przeprowadzania tych badań,
6) posiada poświadczenie zgodności wyposażenia i warunków lokalowych z wymaganiami, odpowiednio do zakresu przeprowadzanych badań wpisanego do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów.
Ustawodawca posługuje się pojęciem zatrudnienia jako formą, w której diagnosta może wykonywać badania techniczne w stacji kontroli pojazdów. Z tego wynika, że przedsiębiorca prowadzący stację może zatrudnić diagnostów na podstawie umowy o pracę lub stosując cywilnoprawne formy zatrudnienia, tj. umowę zlecenia lub umowę o dzieło. W przypadku, gdy przedsiębiorca prowadzi własną stację kontroli pojazdów i jest jednocześnie uprawnionym diagnostą, dopuszczalna jest forma samozatrudnienia (przedsiębiorca zatrudnia sam siebie). Nie ma obecnie przeszkód prawnych do tego, aby diagnosta był zatrudniony jednocześnie w więcej niż jednej stacji kontroli pojazdów. Należy jednak pamiętać o zgłoszeniu tego faktu staroście i uzyskaniu odpowiednich pieczątek dla każdej ze stacji, w której diagnosta będzie wykonywał badania techniczne. Pracodawca może, na okres do trzech miesięcy, zmienić pracownikowi miejsce wykonywania pracy, bez zmiany treści jego umowy o pracę (zezwala na to ustawa - Kodeks Pracy). Diagnosta może być również zatrudniony jednocześnie u kilku różnych pracodawców. Wówczas każdy z jego pracodawców musi zgłosić ten fakt do właściwego starosty, co pozwoli na uzyskanie odpowiednich pieczątek identyfikacyjnych.
Przedsiębiorca, który zatrudnia lub zwalnia diagnostę powinien przestrzegać niżej wymienionych zasad:
- zapoznać się z uprawnieniem imiennym diagnosty (podaje jakie rodzaje badań technicznych diagnosta może wykonywać) oraz sprawdzić, czy nie zostało ono cofnięte lub nie pozbawiono diagnosty prawa do wykonywania zawodu (wyrokiem sądu);
- podpisać odpowiednią umowę oraz fakt zatrudnienia diagnosty zgłosić do właściwego starosty; starosta wydaje zezwolenie na wykonanie dla niego pieczątki identyfikacyjnej (z numerem uprawnień diagnosty i wyróżnikiem stacji);
- w przypadku zwolnienia diagnosty należy bezzwłocznie powiadomić o tym fakcie starostę i zwrócić pieczątkę.
Ustawodawca nie określa w sposób precyzyjny liczby diagnostów, którzy powinni być zatrudnieni w stacji kontroli pojazdów. W art. 83 ust. 3 pkt 6 ustawy Prawo o ruchu drogowym użyto co prawda zwrotu „zatrudnia uprawnionych diagnostów”, ale nie wynika z tego jednoznacznie, że musi ich być co najmniej dwóch. Ustawodawca dopuszcza więc każde możliwe rozwiązanie, włącznie z zatrudnieniem tylko jednego diagnosty. Z tego wynika, że to przedsiębiorca, uwzględniając rachunek ekonomiczny, samodzielnie decyduje o czasie otwarcia stacji, liczbie pracowników oraz sposobie i harmonogramie ich pracy. Jeżeli przedsiębiorca jest w stanie zagwarantować, w zgodzie z prawem pracy lub inną umową, właściwe wykonywanie badań technicznych przez jednego diagnostę, to ma do tego prawo.
W obecnych regulacjach prawnych nie została precyzyjnie ustalona kwestia zakresu uprawnień diagnosty zatrudnionego w stacji kontroli pojazdów. Jednak z praktycznego punktu widzenia wygodnie jest przyjąć, że zakres uprawnień diagnosty powinien być odpowiedni do zakresu uprawnień stacji wykonującej badania techniczne. Można sądzić, że warunek zatrudnienia uprawnionych diagnostów zostanie przez przedsiębiorcę spełniony tylko wtedy, gdy zakresy uprawnień diagnosty oraz stacji są jednakowe lub diagnosta posiada szersze uprawnienia do badań niż stacja kontroli pojazdów. Wymagania jakie powinny spełniać stacje kontroli pojazdów zostały określone w rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów. Zagadnienia dotyczące wyposażenia kontrolno-pomiarowego wynikają z obecnie obowiązującej metodyki badań. Natomiast problematyka związana z warunkami budowlanymi i wyposażeniem technologicznym jest zawarta nie tylko w wyżej wymienionym rozporządzeniu, ale także w innych obowiązujących aktach prawnych. W ustawie Prawo o ruchu drogowym określono (art. 83, ust. 3), że przedsiębiorca prowadzący badania techniczne pojazdów powinien posiadać poświadczenie zgodności wyposażenia i warunków lokalowych z wymaganiami odpowiednio do zakresu przeprowadzanych badań wpisanego do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów. Poświadczenie wydaje w drodze decyzji dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego, po dokonaniu sprawdzenia stacji kontroli pojazdów.
Rodzaje i uprawnienia stacji kontroli pojazdów
Rodzaje i uprawnienia stacji kontroli pojazdów określiła ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy „Prawo o ruchu drogowym” oraz niektórych innych ustaw, która wprowadziła nowe zasady podziału stacji kontroli pojazdów (obowiązujące od 22 września 2009 roku). Badanie techniczne jest przeprowadzane na koszt właściciela lub posiadacza pojazdu w podstawowej lub okręgowej stacji kontroli pojazdów.
1. Podstawowe stacje kontroli pojazdów
Podstawowe stacje kontroli pojazdów (fot. 1) mają wymienione niżej uprawnienia:
1) okresowego badania technicznego pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej (dmc) nieprzekraczającej 3,5 t;
2) dodatkowych badań technicznych pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem:
a) autobusu, którego dopuszczalna prędkość na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h,
b) pojazdu przeznaczonego do przewozu towarów niebezpiecznych,
c) pojazdu zabytkowego,
d) pojazdu marki SAM,
e) pojazdu, w którym dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym,
f) pojazdu, dla którego określono wymagania techniczne w przepisach ustaw: o podatku od towarów i usług, o podatku dochodowym od osób fizycznych lub o podatku dochodowym od osób prawnych,
g) pojazdu, dla którego zostały określone dodatkowe wymagania w międzynarodowych porozumieniach dotyczących międzynarodowego transportu drogowego;
3. badań technicznych przyczep przeznaczonych do łączenia z pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t (o ile stacja spełnia wymagania w zakresie długości stanowiska kontrolnego).
2. Okręgowe stacje kontroli pojazdów
Okręgowe stacje kontroli pojazdów (fot. 2) posiadają wymienione niżej uprawnienia:
1) okresowego badania technicznego wszystkich pojazdów;
2) dodatkowych badań technicznych w odniesieniu do pojazdów:
a) autobusu, którego dopuszczalna prędkość na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h,
b) pojazdu przeznaczonego do przewozu towarów niebezpiecznych,
c) pojazdu zabytkowego,
d) pojazdu marki SAM,
e) pojazdu, w którym dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym,
f) pojazdu, dla którego określono wymagania techniczne w przepisach ustaw: o podatku od towarów i usług, o podatku dochodowym od osób fizycznych lub o podatku dochodowym od osób prawnych,
g) pojazdu, dla którego zostały określone dodatkowe wymagania w międzynarodowych porozumieniach dotyczących międzynarodowego transportu drogowego.
Starosta może wyrazić zgodę na umieszczanie przez stację kontroli pojazdów nadanych cech identyfikacyjnych pojazdu. Nowe uregulowania określające podział stacji kontroli pojazdów oznaczają, że podstawowa stacja kontroli pojazdów jest uprawniona do wykonywania badań technicznych tylko tych pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 3,5 t (z wyjątkiem badań zastrzeżonych wyłącznie dla stacji okręgowych). Każda stacja podstawowa jest więc zobowiązana do wykonywania badań technicznych pojazdów zasilanych gazem, okresowych badań technicznych wykonywanych po raz pierwszy oraz badań powypadkowych, na skierowanie organu kontroli ruchu drogowego lub starosty. Z obecnych przepisów jednoznacznie wynika obowiązek wykonywania przez stację podstawową poszczególnych rodzajów badań (przedsiębiorca prowadzący stację nie może wybierać jakie rodzaje badań chciałby wykonywać). Jedynym wyjątkiem jest przeprowadzanie badań przyczep łączonych z pojazdami o dmc do 3,5 t. Przedsiębiorca prowadzący stację jest zobowiązany do ich wykonywania tylko w przypadku, gdy stacja spełnia wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa w zakresie długości stanowiska kontrolnego (co najmniej 12 m). Istota wprowadzonych zmian sprowadza się zatem do znacznego rozszerzenia zakresu badań technicznych w stacjach podstawowych, które będą mogły wykonywać wszystkie badania techniczne ograniczone jedynie dopuszczalną masą całkowitą pojazdu (oprócz badań przypisanych wyłącznie stacjom okręgowym). Szczególnie istotne jest sformułowanie dotyczące badania przyczep. Dopuszczono ich badanie na stacjach spełniających wymagania dotyczące długości stanowiska kontrolnego, jednocześnie umożliwiając prowadzenie działalności gospodarczej przez stacje, które nie mogłyby wykonywać tych badań (ze względu na wielkość budynku). Pozwala to na funkcjonowanie stacji, w których nie byłoby już możliwe wydłużenie stanowiska kontrolnego (dotyczy to wielu stacji usytuowanych w miastach). Obowiązujące przepisy zobowiązują okręgowe stacje kontroli pojazdów do wykonywania badania każdego rodzaju pojazdu oraz wszystkich rodzajów badań technicznych.
Bardzo istotne jest, że ustanowiono przepisy przejściowe, które wprowadziły okres dostosowawczy dla podmiotów prowadzących (w dniu wejścia w życie nowych przepisów) stacje podstawowe, umożliwiając im wykonywanie badań technicznych zgodnie z wcześniejszymi zasadami do końca 2015 roku. Przepisy przejściowe umożliwiają przedsiębiorcom prowadzącym stacje podstawowe zachowanie dotychczasowych uprawnień, tj. wykonywanie badań technicznych w dotychczasowym zakresie oraz stwarzają możliwość uzyskiwania kolejnych poświadczeń dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego w zakresie warunków lokalowych i wyposażenia stacji aż do 31 grudnia 2015 r. W związku z tym, niektóre stacje podstawowe będą mogły w dalszym ciągu przeprowadzać badania pojazdów marki SAM oraz wykonywać opisy zmian w pojazdach (mimo przypisania tych badań tylko dla stacji okręgowych). Z tego wynika, że obecnie będą funkcjonowały dwie grupy podstawowych stacji kontroli pojazdów. Pierwsza grupa to stacje, które będą przeprowadzały badania na podstawie wcześniej obowiązujących zasad. Drugą grupę stanowią stacje, których uprawnienia będą wynikały z nowych przepisów (uzyskają poświadczenie dyrektora TDT zgodnie z nowymi warunkami). Dopiero od początku 2016 r. wszystkie stacje będą musiały dostosować się do nowych zasad klasyfikacji stacji kontroli pojazdów.
Nadzór nad stacjami kontroli pojazdów sprawuje starosta właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności gospodarczej. Co najmniej raz w roku starosta przeprowadza kontrolę stacji kontroli pojazdów w zakresie:
- zgodności stacji z obowiązującymi wymaganiami,
- prawidłowości wykonywania badań technicznych pojazdów,
- prawidłowości prowadzenia wymaganej dokumentacji.
Starosta może powierzyć, w drodze porozumienia, czynności kontrolne dyrektorowi Transportowego Dozoru Technicznego.
Wymagania organizacyjno- -techniczne w stosunku do SKP
W rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów zawarto wymagania:
- ogólne,
- odnoszące się do stanowiska kontrolnego (m.in. dotyczące ławy pomiarowej, kanału przeglądowego, wyposażenia technologicznego),
- określające charakter i rodzaj wyposażenia kontrolno-pomiarowego,
- charakteryzujące stanowisko do pomiarów akustycznych,
- dotyczące materiałów pomocniczych (przepisy prawne, instrukcje itp.),
- dodatkowe dla niektórych przyrządów i urządzeń.
Wymagania ogólne
W wymaganiach ogólnych określono, że stacja powinna posiadać dwa rodzaje stanowisk: co najmniej jedno stanowisko kontrolne do wykonywania badań technicznych pojazdów oraz stanowisko zewnętrzne do pomiarów akustycznych. Wjazd na stanowisko kontrolne powinien mieć nawierzchnię utwardzoną (określono rodzaj nawierzchni i jej długość). Jeżeli stanowisko kontrolne nie znajduje się w odrębnym pomieszczeniu, a przedsiębiorca prowadzi w tym samym budynku działalność o innym charakterze, to powinno być one wydzielone do sufitu na całej swej długości przegrodą budowlaną lub ścianą działową. Przepisy zobowiązują właściciela stacji do zapewnienia możliwości zaparkowania pojazdów oczekujących na badanie. Liczba miejsc do parkowania zależna jest od dopuszczalnej masy całkowitej pojazdów, do których badania stacja została upoważniona (co najmniej 2 lub 4). Nie określono rodzaju nawierzchni miejsc parkingowych. Przykładowe zagospodarowanie terenu dla podstawowej stacji kontroli pojazdów przedstawiono na rysunku.
Stacja kontroli pojazdów powinna być oznakowana na zewnątrz szyldem barwy niebieskiej z białymi napisami (Fot. 3), który powinien zawierać następujące informacje: kod rozpoznawczy stacji, określenie rodzaju stacji i godziny jej otwarcia. Przepisy nie zabraniają umieszczania na tym szyldzie dodatkowych informacji o charakterze reklamowo-informacyjnym. Jeżeli stacja znajduje się na zamkniętym terenie, to przedsiębiorca powinien oznaczyć dojazd do niej znakami pionowymi lub poziomymi. Na stacji kontroli pojazdów powinna również znajdować się tablica ogłoszeń z informacjami zawierającymi: kopię zaświadczenia potwierdzającego wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących SKP, tabelę opłat za badania techniczne pojazdów, wykaz czynności kontrolnych oraz metody i kryteria oceny stanu technicznego pojazdu oraz wykaz diagnostów przeprowadzających badania techniczne.
Na stacji kontroli pojazdów powinny znajdować się materiały pomocnicze takie, jak:
- instrukcje obsługi urządzeń i przyrządów stanowiących wyposażenie stacji (w języku polskim),
- informacje dotyczące kryteriów oceny badanych pojazdów (poradniki, katalogi, instrukcje napraw),
- obowiązujące przepisy prawne określające wymagania dotyczące warunków technicznych i badań technicznych pojazdów, zgodnie z zakresem badań danej stacji (wymienione w załączniku nr 1 do rozporządzenia),
- kopia decyzji w sprawie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego, o której mowa w ustawie Prawo budowlane (dotyczy to stacji nowo otwieranych).
Obowiązkiem właściciela stacji jest zabezpieczenie, przed osobami nieuprawnionymi, dokumentów oraz pieczątek związanych z przeprowadzaniem badań technicznych pojazdów (kaseta metalowa przytwierdzona do ściany, kasa pancerna itp.). Również zastosowanie monitoringu i systemów alarmowych w znaczący sposób zwiększa zabezpieczenie całego obiektu.
Wymagania ogólne podają również dane jakie powinien zawierać osobisty identyfikator diagnosty (imię i nazwisko, zdjęcie diagnosty, kod rozpoznawczy stacji oraz numer uprawnienia diagnosty).
dr inż. Kazimierz Sitek
Literatura artykuł dostępna jest w redakcji
Działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów
Stacje przeprowadzające badania techniczne pojazdów należą do grupy obiektów zaplecza motoryzacji o najwyższych kosztach realizacji inwestycji. Specyfika przeprowadzanych badań technicznych pojazdów wymaga szczególnej staranności w doborze urządzeń, umieszczeniu ich na stanowisku kontrolnym oraz wyposażeniu technologicznym obiektu. Działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów jest działalnością regulowaną zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz wymaga uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów. Rejestr przedsiębiorców prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności objętej wpisem. Starosta dokonuje wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów na wniosek przedsiębiorcy i po złożeniu przez niego oświadczenia o prawdziwości danych złożonych we wniosku oraz o spełnieniu wymaganych warunków określonych w ustawie Prawo o ruchu drogowym. Starosta potwierdza dokonanie wpisu do rejestru przez wydanie zaświadczenia. W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie wzorów dokumentów wymaganych do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów zamieszczono:
- wzór wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów;
- wzór zaświadczenia potwierdzającego wpis przedsiębiorcy do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów.
Ustawa Prawo o ruchu drogowym określa w art. 83 w ust. 3, że stację kontroli pojazdów może prowadzić przedsiębiorca, który:
1) posiada siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Polski,
2) nie jest przedsiębiorcą w stanie likwidacji lub upadłości,
3) nie był prawomocnie skazany za przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub przeciwko dokumentom,
4) zatrudnia uprawnionych diagnostów,
5) posiada wyposażenie kontrolno-pomiarowe oraz warunki lokalowe gwarantujące wykonywanie odpowiedniego zakresu badań technicznych pojazdów zgodnie ze szczegółowymi warunkami przeprowadzania tych badań,
6) posiada poświadczenie zgodności wyposażenia i warunków lokalowych z wymaganiami, odpowiednio do zakresu przeprowadzanych badań wpisanego do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów.
Ustawodawca posługuje się pojęciem zatrudnienia jako formą, w której diagnosta może wykonywać badania techniczne w stacji kontroli pojazdów. Z tego wynika, że przedsiębiorca prowadzący stację może zatrudnić diagnostów na podstawie umowy o pracę lub stosując cywilnoprawne formy zatrudnienia, tj. umowę zlecenia lub umowę o dzieło. W przypadku, gdy przedsiębiorca prowadzi własną stację kontroli pojazdów i jest jednocześnie uprawnionym diagnostą, dopuszczalna jest forma samozatrudnienia (przedsiębiorca zatrudnia sam siebie). Nie ma obecnie przeszkód prawnych do tego, aby diagnosta był zatrudniony jednocześnie w więcej niż jednej stacji kontroli pojazdów. Należy jednak pamiętać o zgłoszeniu tego faktu staroście i uzyskaniu odpowiednich pieczątek dla każdej ze stacji, w której diagnosta będzie wykonywał badania techniczne. Pracodawca może, na okres do trzech miesięcy, zmienić pracownikowi miejsce wykonywania pracy, bez zmiany treści jego umowy o pracę (zezwala na to ustawa - Kodeks Pracy). Diagnosta może być również zatrudniony jednocześnie u kilku różnych pracodawców. Wówczas każdy z jego pracodawców musi zgłosić ten fakt do właściwego starosty, co pozwoli na uzyskanie odpowiednich pieczątek identyfikacyjnych.
Przedsiębiorca, który zatrudnia lub zwalnia diagnostę powinien przestrzegać niżej wymienionych zasad:
- zapoznać się z uprawnieniem imiennym diagnosty (podaje jakie rodzaje badań technicznych diagnosta może wykonywać) oraz sprawdzić, czy nie zostało ono cofnięte lub nie pozbawiono diagnosty prawa do wykonywania zawodu (wyrokiem sądu);
- podpisać odpowiednią umowę oraz fakt zatrudnienia diagnosty zgłosić do właściwego starosty; starosta wydaje zezwolenie na wykonanie dla niego pieczątki identyfikacyjnej (z numerem uprawnień diagnosty i wyróżnikiem stacji);
- w przypadku zwolnienia diagnosty należy bezzwłocznie powiadomić o tym fakcie starostę i zwrócić pieczątkę.
Ustawodawca nie określa w sposób precyzyjny liczby diagnostów, którzy powinni być zatrudnieni w stacji kontroli pojazdów. W art. 83 ust. 3 pkt 6 ustawy Prawo o ruchu drogowym użyto co prawda zwrotu „zatrudnia uprawnionych diagnostów”, ale nie wynika z tego jednoznacznie, że musi ich być co najmniej dwóch. Ustawodawca dopuszcza więc każde możliwe rozwiązanie, włącznie z zatrudnieniem tylko jednego diagnosty. Z tego wynika, że to przedsiębiorca, uwzględniając rachunek ekonomiczny, samodzielnie decyduje o czasie otwarcia stacji, liczbie pracowników oraz sposobie i harmonogramie ich pracy. Jeżeli przedsiębiorca jest w stanie zagwarantować, w zgodzie z prawem pracy lub inną umową, właściwe wykonywanie badań technicznych przez jednego diagnostę, to ma do tego prawo.
W obecnych regulacjach prawnych nie została precyzyjnie ustalona kwestia zakresu uprawnień diagnosty zatrudnionego w stacji kontroli pojazdów. Jednak z praktycznego punktu widzenia wygodnie jest przyjąć, że zakres uprawnień diagnosty powinien być odpowiedni do zakresu uprawnień stacji wykonującej badania techniczne. Można sądzić, że warunek zatrudnienia uprawnionych diagnostów zostanie przez przedsiębiorcę spełniony tylko wtedy, gdy zakresy uprawnień diagnosty oraz stacji są jednakowe lub diagnosta posiada szersze uprawnienia do badań niż stacja kontroli pojazdów. Wymagania jakie powinny spełniać stacje kontroli pojazdów zostały określone w rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów. Zagadnienia dotyczące wyposażenia kontrolno-pomiarowego wynikają z obecnie obowiązującej metodyki badań. Natomiast problematyka związana z warunkami budowlanymi i wyposażeniem technologicznym jest zawarta nie tylko w wyżej wymienionym rozporządzeniu, ale także w innych obowiązujących aktach prawnych. W ustawie Prawo o ruchu drogowym określono (art. 83, ust. 3), że przedsiębiorca prowadzący badania techniczne pojazdów powinien posiadać poświadczenie zgodności wyposażenia i warunków lokalowych z wymaganiami odpowiednio do zakresu przeprowadzanych badań wpisanego do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów. Poświadczenie wydaje w drodze decyzji dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego, po dokonaniu sprawdzenia stacji kontroli pojazdów.
Rodzaje i uprawnienia stacji kontroli pojazdów
Rodzaje i uprawnienia stacji kontroli pojazdów określiła ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy „Prawo o ruchu drogowym” oraz niektórych innych ustaw, która wprowadziła nowe zasady podziału stacji kontroli pojazdów (obowiązujące od 22 września 2009 roku). Badanie techniczne jest przeprowadzane na koszt właściciela lub posiadacza pojazdu w podstawowej lub okręgowej stacji kontroli pojazdów.
1. Podstawowe stacje kontroli pojazdów
Podstawowe stacje kontroli pojazdów (fot. 1) mają wymienione niżej uprawnienia:
1) okresowego badania technicznego pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej (dmc) nieprzekraczającej 3,5 t;
2) dodatkowych badań technicznych pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem:
a) autobusu, którego dopuszczalna prędkość na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h,
b) pojazdu przeznaczonego do przewozu towarów niebezpiecznych,
c) pojazdu zabytkowego,
d) pojazdu marki SAM,
e) pojazdu, w którym dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym,
f) pojazdu, dla którego określono wymagania techniczne w przepisach ustaw: o podatku od towarów i usług, o podatku dochodowym od osób fizycznych lub o podatku dochodowym od osób prawnych,
g) pojazdu, dla którego zostały określone dodatkowe wymagania w międzynarodowych porozumieniach dotyczących międzynarodowego transportu drogowego;
3. badań technicznych przyczep przeznaczonych do łączenia z pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t (o ile stacja spełnia wymagania w zakresie długości stanowiska kontrolnego).
2. Okręgowe stacje kontroli pojazdów
Okręgowe stacje kontroli pojazdów (fot. 2) posiadają wymienione niżej uprawnienia:
1) okresowego badania technicznego wszystkich pojazdów;
2) dodatkowych badań technicznych w odniesieniu do pojazdów:
a) autobusu, którego dopuszczalna prędkość na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h,
b) pojazdu przeznaczonego do przewozu towarów niebezpiecznych,
c) pojazdu zabytkowego,
d) pojazdu marki SAM,
e) pojazdu, w którym dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym,
f) pojazdu, dla którego określono wymagania techniczne w przepisach ustaw: o podatku od towarów i usług, o podatku dochodowym od osób fizycznych lub o podatku dochodowym od osób prawnych,
g) pojazdu, dla którego zostały określone dodatkowe wymagania w międzynarodowych porozumieniach dotyczących międzynarodowego transportu drogowego.
Starosta może wyrazić zgodę na umieszczanie przez stację kontroli pojazdów nadanych cech identyfikacyjnych pojazdu. Nowe uregulowania określające podział stacji kontroli pojazdów oznaczają, że podstawowa stacja kontroli pojazdów jest uprawniona do wykonywania badań technicznych tylko tych pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 3,5 t (z wyjątkiem badań zastrzeżonych wyłącznie dla stacji okręgowych). Każda stacja podstawowa jest więc zobowiązana do wykonywania badań technicznych pojazdów zasilanych gazem, okresowych badań technicznych wykonywanych po raz pierwszy oraz badań powypadkowych, na skierowanie organu kontroli ruchu drogowego lub starosty. Z obecnych przepisów jednoznacznie wynika obowiązek wykonywania przez stację podstawową poszczególnych rodzajów badań (przedsiębiorca prowadzący stację nie może wybierać jakie rodzaje badań chciałby wykonywać). Jedynym wyjątkiem jest przeprowadzanie badań przyczep łączonych z pojazdami o dmc do 3,5 t. Przedsiębiorca prowadzący stację jest zobowiązany do ich wykonywania tylko w przypadku, gdy stacja spełnia wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa w zakresie długości stanowiska kontrolnego (co najmniej 12 m). Istota wprowadzonych zmian sprowadza się zatem do znacznego rozszerzenia zakresu badań technicznych w stacjach podstawowych, które będą mogły wykonywać wszystkie badania techniczne ograniczone jedynie dopuszczalną masą całkowitą pojazdu (oprócz badań przypisanych wyłącznie stacjom okręgowym). Szczególnie istotne jest sformułowanie dotyczące badania przyczep. Dopuszczono ich badanie na stacjach spełniających wymagania dotyczące długości stanowiska kontrolnego, jednocześnie umożliwiając prowadzenie działalności gospodarczej przez stacje, które nie mogłyby wykonywać tych badań (ze względu na wielkość budynku). Pozwala to na funkcjonowanie stacji, w których nie byłoby już możliwe wydłużenie stanowiska kontrolnego (dotyczy to wielu stacji usytuowanych w miastach). Obowiązujące przepisy zobowiązują okręgowe stacje kontroli pojazdów do wykonywania badania każdego rodzaju pojazdu oraz wszystkich rodzajów badań technicznych.
Bardzo istotne jest, że ustanowiono przepisy przejściowe, które wprowadziły okres dostosowawczy dla podmiotów prowadzących (w dniu wejścia w życie nowych przepisów) stacje podstawowe, umożliwiając im wykonywanie badań technicznych zgodnie z wcześniejszymi zasadami do końca 2015 roku. Przepisy przejściowe umożliwiają przedsiębiorcom prowadzącym stacje podstawowe zachowanie dotychczasowych uprawnień, tj. wykonywanie badań technicznych w dotychczasowym zakresie oraz stwarzają możliwość uzyskiwania kolejnych poświadczeń dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego w zakresie warunków lokalowych i wyposażenia stacji aż do 31 grudnia 2015 r. W związku z tym, niektóre stacje podstawowe będą mogły w dalszym ciągu przeprowadzać badania pojazdów marki SAM oraz wykonywać opisy zmian w pojazdach (mimo przypisania tych badań tylko dla stacji okręgowych). Z tego wynika, że obecnie będą funkcjonowały dwie grupy podstawowych stacji kontroli pojazdów. Pierwsza grupa to stacje, które będą przeprowadzały badania na podstawie wcześniej obowiązujących zasad. Drugą grupę stanowią stacje, których uprawnienia będą wynikały z nowych przepisów (uzyskają poświadczenie dyrektora TDT zgodnie z nowymi warunkami). Dopiero od początku 2016 r. wszystkie stacje będą musiały dostosować się do nowych zasad klasyfikacji stacji kontroli pojazdów.
Nadzór nad stacjami kontroli pojazdów sprawuje starosta właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności gospodarczej. Co najmniej raz w roku starosta przeprowadza kontrolę stacji kontroli pojazdów w zakresie:
- zgodności stacji z obowiązującymi wymaganiami,
- prawidłowości wykonywania badań technicznych pojazdów,
- prawidłowości prowadzenia wymaganej dokumentacji.
Starosta może powierzyć, w drodze porozumienia, czynności kontrolne dyrektorowi Transportowego Dozoru Technicznego.
Wymagania organizacyjno- -techniczne w stosunku do SKP
W rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów zawarto wymagania:
- ogólne,
- odnoszące się do stanowiska kontrolnego (m.in. dotyczące ławy pomiarowej, kanału przeglądowego, wyposażenia technologicznego),
- określające charakter i rodzaj wyposażenia kontrolno-pomiarowego,
- charakteryzujące stanowisko do pomiarów akustycznych,
- dotyczące materiałów pomocniczych (przepisy prawne, instrukcje itp.),
- dodatkowe dla niektórych przyrządów i urządzeń.
Wymagania ogólne
W wymaganiach ogólnych określono, że stacja powinna posiadać dwa rodzaje stanowisk: co najmniej jedno stanowisko kontrolne do wykonywania badań technicznych pojazdów oraz stanowisko zewnętrzne do pomiarów akustycznych. Wjazd na stanowisko kontrolne powinien mieć nawierzchnię utwardzoną (określono rodzaj nawierzchni i jej długość). Jeżeli stanowisko kontrolne nie znajduje się w odrębnym pomieszczeniu, a przedsiębiorca prowadzi w tym samym budynku działalność o innym charakterze, to powinno być one wydzielone do sufitu na całej swej długości przegrodą budowlaną lub ścianą działową. Przepisy zobowiązują właściciela stacji do zapewnienia możliwości zaparkowania pojazdów oczekujących na badanie. Liczba miejsc do parkowania zależna jest od dopuszczalnej masy całkowitej pojazdów, do których badania stacja została upoważniona (co najmniej 2 lub 4). Nie określono rodzaju nawierzchni miejsc parkingowych. Przykładowe zagospodarowanie terenu dla podstawowej stacji kontroli pojazdów przedstawiono na rysunku.
Stacja kontroli pojazdów powinna być oznakowana na zewnątrz szyldem barwy niebieskiej z białymi napisami (Fot. 3), który powinien zawierać następujące informacje: kod rozpoznawczy stacji, określenie rodzaju stacji i godziny jej otwarcia. Przepisy nie zabraniają umieszczania na tym szyldzie dodatkowych informacji o charakterze reklamowo-informacyjnym. Jeżeli stacja znajduje się na zamkniętym terenie, to przedsiębiorca powinien oznaczyć dojazd do niej znakami pionowymi lub poziomymi. Na stacji kontroli pojazdów powinna również znajdować się tablica ogłoszeń z informacjami zawierającymi: kopię zaświadczenia potwierdzającego wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących SKP, tabelę opłat za badania techniczne pojazdów, wykaz czynności kontrolnych oraz metody i kryteria oceny stanu technicznego pojazdu oraz wykaz diagnostów przeprowadzających badania techniczne.
Na stacji kontroli pojazdów powinny znajdować się materiały pomocnicze takie, jak:
- instrukcje obsługi urządzeń i przyrządów stanowiących wyposażenie stacji (w języku polskim),
- informacje dotyczące kryteriów oceny badanych pojazdów (poradniki, katalogi, instrukcje napraw),
- obowiązujące przepisy prawne określające wymagania dotyczące warunków technicznych i badań technicznych pojazdów, zgodnie z zakresem badań danej stacji (wymienione w załączniku nr 1 do rozporządzenia),
- kopia decyzji w sprawie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego, o której mowa w ustawie Prawo budowlane (dotyczy to stacji nowo otwieranych).
Obowiązkiem właściciela stacji jest zabezpieczenie, przed osobami nieuprawnionymi, dokumentów oraz pieczątek związanych z przeprowadzaniem badań technicznych pojazdów (kaseta metalowa przytwierdzona do ściany, kasa pancerna itp.). Również zastosowanie monitoringu i systemów alarmowych w znaczący sposób zwiększa zabezpieczenie całego obiektu.
Wymagania ogólne podają również dane jakie powinien zawierać osobisty identyfikator diagnosty (imię i nazwisko, zdjęcie diagnosty, kod rozpoznawczy stacji oraz numer uprawnienia diagnosty).
dr inż. Kazimierz Sitek
Literatura artykuł dostępna jest w redakcji
Komentarze (0)