Tę rubrykę STM-u poświęcamy najnowszym doniesieniom z EGEA (European Garage Equipment Association) z siedzibą w Brukseli, zrzeszającej producentów i dystrybutorów wyposażenia warsztatowego (www.egea-association.eu). Dr inż. Rafał Sosnowski przedstawi informacje na temat prac nad nowymi aktami prawnymi dotyczącymi bezpieczeństwa drogowego, w tym badań zdatności pojazdów do ruchu drogowego. W drugiej części mgr inż. Jarosław Cichoń omówi nowe zalecenia Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego na temat bezpieczeństwa używania rolek.

Rewizja dyrektywy 2014/45/UE
W sytuacji gdy w Polsce czekamy na pełne wdrożenie dyrektywy 2014/45/UE, Parlament Europejski w kwietniu 2021 r. podjął ponownie temat pakietu dotyczącego zdatności do ruchu drogowego, obejmującego następujące akty prawne: 

• dyrektywę 2014/45/UE w sprawie okresowych badań zdatności do ruchu drogowego,
• dyrektywę 2014/46/UE w sprawie dokumentów rejestracyjnych pojazdów,
• dyrektywę 2014/47/UE w sprawie drogowej kontroli technicznej dotyczącej zdatności do ruchu drogowego pojazdów użytkowych,

i rozpoczął prace nad modyfikacją wskazanych dyrektyw.
Parlament w sprawozdaniu zauważa między innymi, że pomimo starań w celu poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego w UE postępy w obniżaniu liczby śmiertelnych ofiar wypadków drogowych w ostatnich latach były zbyt powolne, choć znaczne; mając na uwadze, że uznaje się, iż około 5% wypadków z udziałem pojazdów w transporcie towarowym jest spowodowanych defektami technicznymi pojazdów; mając na uwadze, że uważa się, iż niewłaściwa konserwacja pojazdów przyczynia się do 4% wypadków z udziałem użytkowników dróg.

RWEG opracowała założenia do zmiany pakietu dotyczącego zdatności do ruchu drogowego oraz terminy ich opracowywania, konsultacji i wprowadzenia w życie

Rys. 1. Zabezpieczenie stanowiska z urządzeniem rolkowym (źródło: projekt normy FprEN 17003:2019)

Parlament zwraca uwagę, że między wschodnimi i zachodnimi państwami członkowskimi nadal utrzymują się znaczne różnice w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego; mając na uwadze, że wschodnie państwa członkowskie stają się często miejscem przeznaczenia dla floty samochodów używanych pochodzących z zachodnich państw członkowskich, z czym mogą wiązać się zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi oraz dla środowiska, które należy rozważyć na szczeblu UE.
Podnosi również w swoim sprawozdaniu, że rynek samochodów używanych w Unii Europejskiej jest od dwóch do trzech razy większy niż rynek samochodów nowych, a także mając na uwadze, że fałszowanie przebiegu samochodów używanych poważnie zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego; mając na uwadze, że z szacunkowych wyliczeń zawartych w badaniach wynika, iż odsetek pojazdów, w których dokonano manipulacji licznikiem przebiegu, wynosi od 5% do 12% samochodów używanych w sprzedaży krajowej i od 30% do 50% w sprzedaży transgranicznej; mając na uwadze, że manipulowanie wskazaniami drogomierza zostało uznane za przestępstwo jedynie w 6 państwach członkowskich; mając na uwadze, że brak wspólnej europejskiej bazy danych utrudnia ściganie przestępstw związanych z takimi nieuczciwymi praktykami.
Jednocześnie patrząc w przyszłość, Parlament Europejski zauważa, że w związku z coraz częstszym korzystaniem z funkcji jazdy zautomatyzowanej niezbędna jest aktualizacja pakietu dotyczącego zdatności do ruchu drogowego, tak aby obejmował on kontrolę i szkolenia w zakresie nowych zaawansowanych funkcji wspomagania kierowania pojazdem, które mają być obowiązkowe od 2022 r.
Należy zwrócić uwagę, że nie wszystkie kraje członkowskie dokonały transpozycji pakietu dotyczącego zdatności do ruchu drogowego. Komisja Europejska wzywa je do niezwłocznej transpozycji do prawa krajowego przepisów pakietu dotyczącego zdatności do ruchu drogowego, które wymagają jeszcze transpozycji, oraz do pełnego wdrożenia wszystkich spoczywających na nich zobowiązań w zakresie sporządzenia kompletnych informacji technicznych, zważywszy że bezpieczeństwo ruchu drogowego obywateli jest priorytetem Unii Europejskiej.
Jednocześnie Parlament Europejski zauważa, że chociaż wszystkie państwa członkowskie wprowadziły minimalne wymogi w zakresie kompetencji diagnostów przeprowadzających badania zdatności do ruchu drogowego, niektóre z nich nie spełniają wymogów określonych w załączniku IV do dyrektywy 2014/45/UE w sprawie okresowych badań zdatności do ruchu drogowego; wzywa te państwa członkowskie do odpowiedniego dostosowania stosowanych przez nie wymogów; zwraca się do KE o wspieranie wymiany dobrych praktyk i doświadczeń między państwami członkowskimi, dotyczących sposobów wdrażania załącznika IV do dyrektywy 2014/45/UE, a także o ocenę zapotrzebowania na regularne szkolenia przypominające i odpowiednie egzaminy; wzywa KE do promowania regularnej aktualizacji i harmonizacji treści szkoleń wśród państw członkowskich w celu dostosowania wiedzy i umiejętności inspektorów do rozwoju procesu automatyzacji i cyfryzacji sektora motoryzacyjnego, w szczególności w odniesieniu do zaawansowanych funkcji wspomagania kierowania pojazdem, systemów bezzałogowych i korzystania z elektronicznych systemów wymiany informacji między organami krajowymi odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo ruchu drogowego, w tym w zakresie bezpiecznej wymiany danych, cyberbezpieczeństwa i ochrony danych osobowych kierowców; podkreśla, że manipulacje i oszustwa związane z elektronicznymi funkcjami bezpieczeństwa, takimi jak zaawansowane systemy wspomagania kierowcy, stanowią duże zagrożenie dla bezpieczeństwa i dlatego muszą być wykrywane przez diagnostów; podkreśla, że diagnostom należy zapewnić specjalne szkolenie na temat kontroli integralności oprogramowania.

Rys. 2. Obszar chroniony wokół urządzenia rolkowego (źródło: projekt normy FprEN 17003:2019), gdzie: a – obszar zagrożenia wokół urządzenia rolkowego, b – barierki, c – obszar zadziałania wyłącznika bezpieczeństwa, d – lampa ostrzegawcza emitująca żółte światło błyskowe podczas pracy rolek

Rys. 3. Strefa ochronna dla jednokierunkowej linii diagnostycznej (źródło: projekt normy FprEN 17003:2019), gdzie: A – obszar chroniony od strony zjazdu z urządzenia rolkowego – 5 m; B – obszar chroniony od strony wjazdu na urządzenie rolkowe – 2,4 m; X – obszar, w którym podczas testu wirują elementy pojazdu

PE wzywa KE, aby podczas następnego przeglądu uwzględniła postęp techniczny w zakresie bezpieczeństwa pojazdów; zauważa, że zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2019/2144 od 2022 r. nowe pojazdy będą musiały być wyposażone w nowe zaawansowane systemy bezpieczeństwa i nowoczesne systemy wspomagania kierowcy; wzywa Komisję do włączenia tych nowych systemów w zakres okresowych badań technicznych, a także w zakres umiejętności i wiedzy diagnostów samochodowych oraz do ograniczenia ryzyka manipulacji tymi systemami i ingerencji w nie; zwraca się do Komisji o uwzględnienie w okresowych badaniach technicznych aktualizacji systemu eCall, oprogramowania wraz z aktualizacjami otrzymywanymi bezprzewodowo, a także o sporządzenie wytycznych i określenie norm dotyczących regularnych kontroli bezpieczeństwa i kontroli pojazdów autonomicznych oraz pojazdów podłączonych do internetu; wzywa Komisję do zbadania możliwości dalszego wykorzystywania w kontekście kontroli drogowych czujników wbudowanych w pojazdach oraz do zwrócenia szczególnej uwagi na specjalne wymogi systemów autodiagnostyki pojazdów oraz na nadrzędną zasadę zdrowia publicznego; w związku z tym wzywa producentów pojazdów i odpowiednie organy do współpracy w zakresie wdrażania nowych technologii wspomagania kierowania pojazdem, aby zapewnić stałe przestrzeganie norm i pomóc w przewidywaniu przyszłych trendów.
RWEG (Roadworthiness Expert Group) – Grupa Ekspertów ds. Zdatności do Ruchu Drogowego przy Komisji Europejskiej – opracowała założenia do zmiany pakietu dotyczącego zdatności do ruchu drogowego oraz terminy ich opracowywania, konsultacji i wprowadzenia w życie. 

RWEG na swoim spotkaniu wyselekcjonowała kilka tematów, które z pewnością w niedługiej przyszłości zostaną zaimplementowane do nowej dyrektywy odnośnie do badań technicznych. Wśród nich należy wyszczególnić te, które będą dotyczyć warsztatów i SKP:

• testowanie funkcjonowania systemów ADAS,
• nowe metody PTI do pomiaru emisji z pojazdów (liczniki cząstek stałych, pomiar NOx...), 
• zapobieganie manipulacjom i oszustwom (licznik, pojazd),
• digitalizacja dokumentów,
• zapewnienie elektronicznego przechowywania i wymiany danych dotyczących bezpieczeństwa drogowego na poziomie UE,
• harmonizacja dokumentów. 

Wśród wszystkich tematów podjętych przez RWEG zwracamy szczególną uwagę na dwa:

• pomiary emisji licznikiem cząstek stałych, które zostały wprowadzone w Niemczech i Holandii,
• kontrolę systemów elektronicznych mających wpływ na bezpieczeństwo (ADAS).

Europejski Komitet Normalizacyjny wprowadza nowe wymogi dotyczące bezpieczeństwa użytkowania rolek
Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) zaakceptował nowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa użytkowania rolkowych urządzeń do kontroli hamulców dla pojazdów o dmc powyżej 3,5 t. Publikacja normy FprEN 17003:2019 spodziewana jest w listopadzie tego roku. Rozwiązania ujęte w normie opracowano głównie we Francji i tam również zostały już wdrożone. Stosowanie ich jest dobrowolne, jednakże wyznaczają one pewne zalecane standardy, w tym przypadku bezpieczeństwa użytkowania maszyn. 
Więcej na temat norm europejskich można przeczytać na poświęconych temu tematowi stronach, np. https://europa.eu/youreurope/business/product-requirements/standards/standards-in-europe/index_pl.htm.
Norma definiuje zagrożenia dla obsługi wynikające z pracy w pobliżu urządzenia zawierającego obracające się elementy oraz określa obszary wymagające zabezpieczenia i sposób ich  wykonania (rys. 1 i 2).
W przypadku zabudowy urządzeń na stanowisku kanałowym kształt obszaru chronionego uwzględnia kierunek badania pojazdów na linii diagnostycznej. Strefy chronione w kanale będą mieć różne długości od strony wjazdu na rolki i od strony zjazdu. Rozwiązanie to uwzględnia ochronę nie tylko przed niebezpieczeństwem pracy z urządzeniami, ale także przed elementami wirującymi w pojeździe (np. wałem Kardana).
Czas pokaże, czy rozwiązania opisane w normie przyjmą się na polskim rynku. Zastosowanie tych wymogów przyniosłoby wprowadzenie do wyposażenia linii diagnostycznych automatycznych wyłączników awaryjnych w postaci czujników zabezpieczających strefy objęte ochroną oraz wydzielenie barierkami obszaru pracy rolek.