w ruchu drogowym

Wytrzymałość dowolnej konstrukcji mierzymy ponoć wytrzymałością jej najsłabszego elementu. Jedynym sposobem na bezpieczne podróżowanie jest kompleksowe podejście do tematu. Oto trzy podstawowe elementy budujące trójkąt bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Najważniejszym elementem tego trójkąta jest oczywiście świadomy kierowca ? jego kondycja psychofizyczna, koncentracja i umiejętności, wynikające z doświadczenia, znajomości przepisów ruchu drogowego i taktyki jazdy. Drugim elementem zapewniającym bezpieczeństwo na drodze jest sprawny samochód. Trudno zatrzymać auto, kiedy nie działają hamulce. Trudno skręcić, kiedy nie działa układ kierowniczy. Trudno zobaczyć przeszkodę, kiedy nie działają światła. I w końcu, nie ma mowy o bezpieczeństwie bez dobrej jakości dróg. Na ich stan nie mamy wprawdzie bezpośredniego wpływu, ale to właśnie oznakowanie, jakość nawierzchni i sposób organizacji ruchu może zadecydować o bezpiecznym dotarciu do celu. Tylko razem te trzy elementy mogą zbudować stabilną konstrukcję trójkąta bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

1. Kierowca
Kondycja psychofizyczna
Fundamentem bezpieczeństwa podróży jest świeży umysł. Nie chodzi tylko o zachowanie trzeźwości (alkohol, narkotyki) w obawie przed ?problemami z policją?. Niezwykle niebezpieczna jest jazda po zażyciu leków, które obniżają sprawność psychofizyczną kierowcy. Szkodzi także popularny ?kac? i oczywiście niewyspanie. Każdy z wymienionych czynników fizycznie uniemożliwia prowadzenie auta lub osłabia percepcję kierowcy na tyle, że jazda staje się niebezpieczna. Elementem, który istotnie wpływa na bezpieczeństwo jazdy jest wzrok kierowcy. Ważna jest zatem nie tylko ostrość widzenia, ale także swoboda patrzenia, czyli ? w razie potrzeby ? dobre okulary słoneczne. Niezwykle istotna jest również koncentracja w czasie jazdy. W zasadzie żaden człowiek bez odpowiedniego treningu nie potrafi w pełni koncentrować się na tym, co robi przez cały czas wykonywania danej czynności. Rzecz w tym, aby się temu bezmyślnie nie poddawać. Doskonałym pretekstem do odwrócenia uwagi od tego, co dzieje się na drodze jest naturalnie rozmowa przez telefon komórkowy, ale nie tylko. Dekoncentracji sprzyja manipulacja radioodtwarzaczem, poprawianie własnego wyglądu, przeglądanie ulotek rozdawanych na skrzyżowaniach, czy wreszcie ?billboardowe pułapki? o treści i formie opracowanej tak, aby przyciągnąć uwagę. Sporym zagrożeniem jest także spożywanie posiłków podczas jazdy. Chwila, w której kanapka wpada na koszulę lub plamimy tapicerkę jakimś napojem może okazać się decydująca dla bezpieczeństwa jazdy.

Żelazne zasady
Przestrzeganie kilku żelaznych zasad podczas prowadzenia samochodu to kolejny bezwzględny wymóg bezpiecznej jazdy. Niezmiernie ważna jest prawidłowa pozycja za kierownicą oraz dopilnowanie, aby pozostali pasażerowie także usiedli bezpiecznie. Chodzi tu nie tylko o zapięcie pasów, ale o wyregulowanie ich punktów mocowania oraz regulację zagłówków. Jak dowodzą badania, pasażerowie znacznie gorzej znoszą skutki wypadków bez pasów niż kierowca, który wspiera się na kierownicy.
Tematem, którego ? oczywiście ? nie można pominąć jest przewóz dzieci. Odpowiednio dobrany i zamocowany fotelik to jedno, a wyrobienie w małych pasażerach nawyku korzystania z fotelika ? drugie. Niezmiernie ważne jest unikanie wszelkich okazji do podróży bez fotelika (?tylko do sklepu?, ?tylko do szkoły?). Fotelik nie może być dla dziecka ?karą za grzechy?. Fotelik to po prostu sposób na przyjemną, wygodną i bezpieczną jazdę. Zawsze po montażu fotelika należy upewnić się, że wykonaliśmy to zgodnie z instrukcją. Jeśli montaż dotyczy przedniego siedzenia, nie wolno zapominać o wyłączeniu odpowiedniej poduszki powietrznej. Jeśli zadbaliśmy już o pasażerów, trzeba zwrócić także uwagę na zamocowanie bagażu. Śmiertelnie niebezpieczne może okazać się nawet przewożenie grubego atlasu na tylnej półce ? w chwili wypadku może z impetem uderzyć kogoś w głowę. Podobnym niebezpieczeństwem jest np. luźno leżące koło zapasowe w bagażniku. W szczególnym przypadku może złożyć tylne oparcia i uderzyć w plecy czy głowę pasażerów. Warto wziąć to pod uwagę zwłaszcza wtedy, kiedy oryginalne miejsce koła zapasowego zajmuje zbiornik LPG. Niezmiernie ważny jest także element ?pedagogiczny?. Kierowca, który daje dobry przykład swoim pasażerom zapinając pasy, poprawiając zagłówek itp., swoim zachowaniem zachęca do naśladowania.

Doświadczenie i wiedza
Nie da się przecenić wieloletniego doświadczenia zdobytego za kierownicą. Jego pozytywny wpływ na bezpieczeństwo jazdy znajduje potwierdzenie nawet wśród firm ubezpieczeniowych oferujących zniżki z tego tytułu. Niestety, zdarza się i tak, że praktyka utrwala w nas pewne złe nawyki, których eliminacja możliwa jest tylko podczas szkoleń bezpiecznej jazdy lub samodzielnie na pustych placach, gdzie między pustymi kartonami można w praktyce zweryfikować umiejętności opanowania samochodu w trudnych warunkach. Trzeba jednocześnie pamiętać, że w otwartym ruchu drogowym zadaniem kierowcy jest unikanie sytuacji nieprzewidzianych, a nie prowokowanie ich i demonstracja rajdowego kunsztu. Nawet najlepsi kierowcy rajdowi miewają wypadki, a na drodze publicznej chodzi przecież o to, aby ich uniknąć. Elementem lekceważonym jest, niestety, znajomość przepisów. Wraz z upływem lat zapominamy ?niepotrzebne fragmenty? z tego, czego uczyliśmy się do egzaminu. Jeździmy na pamięć. Właśnie z tego powodu osoby, które swoje rodzinne miasto opuszczają okazjonalnie, na ?obcych? skrzyżowaniach czują się zagubione. Obok techniki jazdy i znajomości przepisów niezmiernie ważna jest taktyka jazdy, czyli przewidywanie sytuacji niebezpiecznych i unikanie ich. Elementy taktyki to m.in. jazda właściwym dla danej chwili pasem ruchu, dostosowanie prędkości do aktualnych warunków jazdy, czy wreszcie ustąpienie pierwszeństwa osobie, która z niewiedzy lub głupoty to pierwszeństwo wymusza. Szczególnie wtedy, kiedy wieziemy pasażerów należy jechać tak, jak kierowca limuzyny prezydenta. On za wszelką cenę kieruje się jedną jedyną zasadą ? ma po prostu dojechać bezpiecznie do celu.
Podstawowe elementy ?taktyki? jazdy to:
- eliminacja agresji podczas jazdy;
- wyzwolenie się z ograniczeń czasowych zawsze, kiedy jest to możliwe;
- szczególna ostrożność w strefach zamieszkania, obszarach zabudowanych i okolicach szkoły;
- wzmożona czujność w tzw. ?czarnych punktach?;
- mniejsza prędkość na wąskich krętych drogach, tak aby w razie potrzeby ?uciec? nadjeżdżającemu zbyt szeroko z przeciwka pojazdowi;
- szczególna ostrożność przed przejazdami kolejowymi.


2. Samochód
Sprawny samochód to drugi istotny element, bez którego nie ma mowy o zachowaniu bezpieczeństwa na drodze. Trudno o bezpieczną jazdę, jeśli stan techniczny samochodu nie spełnia podstawowych wymagań. Wszelkie usterki utrudniają panowanie nad kierownicą lub dekoncentrują kierowcę, który zamiast na drogę patrzy z niepokojem na kontrolki np. oleju, czy wsłuchuje się w pracę silnika. Każdy producent samochodu w instrukcji obsługi wskazuje na obowiązkowe w czasie gwarancji i zalecane po jej upływie terminy przeglądów. Zwykle co 15 ? 20 tys. km wykonuje się tzw. ?mały przegląd?, a co 30 ? 40 tys. km ?przegląd duży?. To właśnie czas na sprawdzenie świateł, układu hamulcowego, kierowniczego oraz ? obsługi silnika. Nasza praktyka pokazuje, że koniec gwarancji przynosi kierowcy szczególny rodzaj ulgi i pozwala zapomnieć o regularnym serwisowaniu. Kontrole techniczne podczas obowiązkowego przeglądu rejestracyjnego jedynie z grubsza wnikają w stan samochodu. We własnym interesie na wiosnę i przed zimą należy kontrolować najważniejsze podzespoły samochodu. Z takim przeglądem poradzi sobie każdy dobry mechanik.
Oto, co trzeba sprawdzać:
- Akumulator
- Amortyzatory
- Filtry
- Hamulce
- stan płynu hamulcowego
- stan klocków i szczęk hamulcowych
- stan tarcz i bębnów hamulcowych
- Łożyska kół
- Oleje i smary
- Opony i ciśnienie
- Oświetlenie
- regulacja świateł
- kontrola żarówek
- Paski klinowe i rozrządu
- Układ zapłonowy
- przewody wysokiego napięcia
- świece
- Układ kierowniczy i zawieszenia
- luzy w układzie kierowniczym
- luzy w zawieszeniu
- wycieki płynu z pompy wspomagania kierownicy
- zbieżność kół
- Układ wydechowy
- Wycieraczki
- Wyposażenie
- apteczka
- gaśnica
- trójkąt ostrzegawczy

Niestety świadomość kierowców w zakresie wpływu stanu technicznego samochodu na bezpieczeństwo jazdy jest bardzo niska. Właśnie dlatego powołano Akademię Bezpiecznego Samochodu (www.abs.org.pl) ? dzięki której wszyscy kierowcy mogą nie tylko pogłębić swoją wiedzę na temat części eksploatacyjnych, ale przede wszystkim dowiedzieć się co, dlaczego i kiedy należy sprawdzać w samochodzie, aby zapewnić jego sprawność, a tym samym bezpieczeństwo w ruchu drogowym.

3. Droga
Ostatnim elementem naszego trójkąta bezpieczeństwa jest infrastruktura drogowa, czyli po prostu dobrej jakości jezdnia. Nie mamy na nią bezpośredniego wpływu, choć poprzez podatek drogowy zawarty w paliwie ?inwestujemy? tu własne pieniądze. No cóż ? parafrazując znane przysłowie ? jeśli góra nie przyszła do Mahometa, my tym bardziej nie możemy liczyć na to, że ktoś nocą naprawi drogi, wybuduje autostrady, usunie na pobocza nieoświetlonych pieszych i rowerzystów, a przy okazji sprawdzi sens aktualnego oznakowania na drogach. Mając to na uwadze, trzeba się po prostu dostosować. Tak jak w szkole przetrwania. Tylko przywiązywanie równej wagi do każdego z opisanych powyżej elementów trójkąta bezpieczeństwa zapewni faktyczne bezpieczeństwo na drodze. Nie może być mowy o bezpiecznej jeździe bez świadomego, dobrze wyszkolonego kierowcy, który porusza się sprawnym technicznie pojazdem po dobrej jakości drogach. Funkcjonuje kilka kampanii społecznych mających na celu uświadomienie kierowcom różnych aspektów bezpiecznej jazdy. Działa Akademia Bezpiecznego Samochodu edukująca kierowców w zakresie wpływu stanu technicznego na bezpieczeństwo jazdy. Pozostaje mieć tylko nadzieję, że zostaną w końcu zrealizowane jakieś sensowne programy naprawy naszych dróg.

Akademia Bezpiecznego Samochodu
www.abs.org.pl