Firma Standard Instruments znana z produkcji multimetrów samochodowych produkuje też podręczny tester akumulatorów samochodowych BT-12. Tester umożliwia: sprawdzenie akumulatora pod obciążeniem, test układu ładowania, próbę rozrusznika oraz określenie stanu naładowania akumulatora.
Funkcjami testera steruje mikroprocesor, dzięki czemu jego użytkownik może szybko ustalić, czy akumulator jest uszkodzony, czy też tylko wymaga doładowania. Tester oferuje na rynku krajowym firma Labimed Electronics.
Tester BT-12 jest jednym z niewielu dostępnych na rynku urządzeń tego typu o rozmiarach i masie pozwalającej na trzymanie go w trakcie pomiaru tylko jedną ręką. Dodatkowym atutem przyrządu jest przystępna cena.
Tester BT-12 jest urządzeniem automatycznym. Po dołączeniu do zacisków akumulatora kwasowo-ołowiowego przykłada do niego obciążenie rezys-tancyjne wymuszające przepływ prądu. Stan akumulatora wskazują diody LED. Zmierzone napięcie akumulatora jest wpisywane do pamięci testera i wyświetlane na wyświetlaczu typu LED, zbudowanym z trzech czerwonych wskaźników siedmiosegmentowych. Na wskaźniku tym są też wyświetlane numery kodowe błędów, które w połączeniu z sygnałem dźwiękowym informują użytkownika o ewentualnych trudnościach, jakie napotkał przyrząd próbując przeprowadzić test.

Zabezpieczenia

Producent testera zadbał o bezpieczeństwo użytkownika, zabezpieczył też sam tester przed ewentualnym uszkodzeniem w wyniku błędu obsługi lub przez sygnały zakłócające powstające w instalacji samochodowej. Już w trakcie produkcji tester jest poddawany ostrej kontroli jakości, co ma zasadniczy wpływ na jego niezawodność w trakcie późniejszego użytkowania. Specjalny układ elektroniczny tłumi iskrzenia, jakie zwykle powstają w trakcie dołączania akumulatora. Inny z kolei układ wykrywa szkodliwe przepięcia, które mogą uszkodzić czułe podzespoły pomiarowe testera. Każda próba sprawdzenia akumulatora, którego napięcie na zaciskach jest mniejsze od 12,4 V, jest sygnalizowana zaświeceniem lampki “CHG” (ładować). W ten sposób tester informuje użytkownika o konieczności doładowania takiego akumulatora przed pomiarem, gdyż usiłowanie wykonania testu pod obciążeniem może w takiej sytuacji spowodować tylko pogłębienie się stanu rozładowania akumulatora i błędną diagnozę.

Test akumulatora pod obciążeniem

Test ten ma na celu określenie zdolności akumulatora do uruchomienia silnika pojazdu. Po naciśnięciu przycisku, tester przykłada do zacisków akumulatora obciążenie, wymuszając tym samym przepływ prądu obciążenia ok. 100 A i jednocześnie mierzy na nich napięcie. Na podstawie wielkości spadku napięcia pod obciążeniem wnioskuje o stanie akumulatora. Czas pomiaru wynosi tylko 10 s, po czym tester odłącza obciążenie automatycznie i sygnalizuje krótkim sygnałem dźwiękowym zakończenie testu. Ze względu na ciepło wydzielane w rezystorze pomiarowym, ponowny pomiar jest możliwy dopiero po ostudzeniu się rezystora tj. po 60 s. Jeśli akumulator jest sprawny, to poziom napięcia na jego zaciskach ma względnie stałą wartość, gdy natomiast stan akumulatora jest zły, to w takich warunkach napięcie na jego zaciskach gwałtownie spada. Próba jest wykonywana przy akumulatorze odłączonym od instalacji samochodowej, a wynik testu wskazują trzy diody LED: zielona (sygnalizująca dobry stan akumulatora), żółta (słaby) i czerwona (zły). Wszystkie układy pomiarowe testera są zasilane napięciem sprawdzanego akumulatora (brak własnego zasilania), stąd też gdy jego napięcie jest mniejsze od 8,5 V, to test nie jest wykonywany.

Test układu ładowania

W trakcie tego testu jest mierzone napięcie wyjściowe alternatora (w tym też układu regulatora alternatora), co ma na celu wykrycie niekorzystnego zjawiska przeładowywania lub niedoładowania akumulatora, prowadzącego zwykle do obniżenia jego zdolności rozruchowej i skrócenia żywotności. Warunkiem wstępnym testu jest wykonanie wcześniej testu akumulatora pod obciążeniem, aby stwierdzić czy akumulator jest dobry.
Test wykonuje się przy silniku pracującym na biegu jałowym (silnik stanowi w tym przypadku wstępne obciążenie testera), włączając następnie kolejno duże odbiorniki energii, takie jak światła drogowe, wentylator, ogrzewanie (ustawione ma maksymalną temperaturę) itp. Stan układu ładowania określa się na podstawie zmian napięcia wskazywanego przez wyświetlacz testera. Przy sprawnym układzie ładowania napięcie to powinno zmieniać się zaledwie od 0,1 do 0,2 V. Większe zmiany wskazują na usterkę układu ładowania (np. luźny pasek, uszkodzony regulator lub alternator, skorodowane przewody połączeniowe).

Test rozrusznika

Test ten służy do wykrycia przepływu zbyt dużego prądu rozruchowego, co zwykle utrudnia uruchomienie samochodu i skraca żywotność akumulatora. Tak jak w przypadku testu układu ładowania jest niezbędne wykonanie wcześniej testu akumulatora pod obciążeniem (napięcie akumulatora pod obciążeniem należy zanotować), przy czym wynik tego testu powinien być dobry.
Stan rozrusznika ustala się porównując napięcie na akumulatorze w stanie z rozruchu z napięciem podanym w tablicy umieszczonej na płycie czołowej testera lub korzystając z danych producenta pojazdu. Posługując się tablicą, ustala się minimalną wartość napięcia akumulatora w stanie rozruchu. Na przykład gdy napięcie akumulatora pod obciążeniem wynosi 11,0 V, to minimalne napięcie rozruchowe wynosi 9,7 V. Gdy napięcie rozruchowe będzie mniejsze od minimalnej wartości granicznej tego napięcia podanej w tablicy, to oznacza to, że prąd rozruchowy jest zbyt duży. Może to być spowodowane np.: złymi stykami w miejscach doprowadzenia przewodów, uszkodzeniem rozrusznika lub zbyt małą pojemnością akumulatora nie dostosowaną do mocy znamionowej silnika pojazdu.

Określenie stanu naładowania akumulatora

Do tego celu można użyć wewnętrznego woltomierza testera mierzącego napięcie stałe w zakresie od 8 do 25 V. Stan naładowania akumulatora określa się przy nieobciążonych zaciskach akumulatora. W takich warunkach napięcie akumulatora wynoszące 12,7 V lub większe jest uważane jako oznaczające stan pełnego naładowana, podczas gdy napięcie równe 10,5 V lub mniejsze świadczy o pełnym rozładowaniu akumulatora.
<05a.jpg>
Tester akumulatorów samochodowych BT-12 firmy Standard Instruments.

Leszek Halicki