Komisja Europejska opublikowała najnowsze sprawozdanie z postępów w działaniach na rzecz klimatu za 2024 r. Chociaż państwa członkowskie powoli poprawiają swoje wyniki, to najsłabsze efekty osiągnięto w branży transportowej. Co innego, że np. emisje lotnicze wzrosły.

Z najnowszego badania wynika, że emisje gazów cieplarnianych netto w UE spadły w 2023 r. o 8,3 % w porównaniu z poprzednim rokiem. Jest to największy roczny spadek od dziesięcioleci, z wyjątkiem 2020 r., kiedy to pandemia COVID-19 doprowadziła do redukcji emisji o 9,8 %. Emisje gazów cieplarnianych netto są obecnie o 37 % niższe niż w 1990 r., podczas gdy PKB wzrósł w tym samym okresie o 68 %, co świadczy o ciągłym oddzieleniu emisji od wzrostu gospodarczego. UE jest na dobrej drodze do realizacji swojego zobowiązania do ograniczenia emisji o co najmniej 55 % do 2030 r.

Emisje z instalacji energetycznych i przemysłowych objętych unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji odnotowały w 2023 r. rekordowy spadek o 16,5 %. Emisje w sektorze ETS są obecnie o około 47,6 % niższe od poziomów z 2005 r. i są na dobrej drodze do osiągnięcia celu na 2030 r. wynoszącego -62 %. W ramach EU ETS emisje z produkcji energii elektrycznej i ogrzewania zmniejszyły się o 24 % w porównaniu z 2022 r., co było spowodowane wzrostem odnawialnych źródeł energii, w szczególności energii wiatrowej i słonecznej, oraz odejściem od węgla. Emisje lotnicze wzrosły o 9,5 %, kontynuując tendencję po pandemii COVID-19. Emisje z budynków, rolnictwa, transportu krajowego, drobnego przemysłu i odpadów (objęte rozporządzeniem w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego) spadły w 2023 r. o około 2 %. Redukcje wynikały z sektora budowlanego, który zmniejszył się o około 5,5 %. Emisje z rolnictwa spadły o 2%, podczas gdy emisje z transportu spadły o mniej niż 1%.

Ambitne cele KE dla nowych pojazdów ciężkich

Komisja Europejska zaproponowała ambitne nowe cele w zakresie emisji CO2 dla nowych pojazdów ciężkich na okres po 2030 r. Cele te pomogą zmniejszyć emisje CO2 w sektorze transportu – samochody ciężarowe, autobusy miejskie i autobusy dalekobieżne odpowiadają za ponad 6 proc. całkowitych emisji gazów cieplarnianych w UE i ponad 25 proc. emisji gazów cieplarnianych z transportu drogowego. Dzięki tym zaostrzonym normom emisji ten segment sektora transportu drogowego przyczyniłby się do przejścia na mobilność bezemisyjną oraz do osiągnięcia celów UE w zakresie klimatu i zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń.

Komisja proponuje stopniowe wprowadzanie surowszych norm emisji CO2 dla prawie wszystkich nowych pojazdów ciężkich o certyfikowanych emisjach CO2 w porównaniu z poziomami z 2019 r., w szczególności: 45 proc. redukcji emisji od 2030 r.; 65 proc. redukcji emisji od 2035 r.; 90 proc. redukcji emisji od 2040 r.

Aby zachęcić do szybszego wprowadzania autobusów bezemisyjnych w miastach, Komisja proponuje również, aby wszystkie nowe autobusy miejskie stały się bezemisyjne od 2030 r.

Emisje w sektorze pojazdów ciężkich rosną z roku na rok od 2014 r., z wyjątkiem roku 2020 ze względu na pandemię COVID-19. W sektorze transportu towarowego rosną one szczególnie szybko. Wynika to głównie z coraz większego popytu na transport drogowy, który, zgodnie z przewidywaniami, będzie nadal rósł w przyszłości. W 2019 r. emisje z transportu towarów były o 44 proc. wyższe niż emisje z sektora lotnictwa i o 37 proc. wyższe niż z transportu morskiego.

Redukcja o 90 proc. emisji dla nowych samochodów ciężarowych do 2040 r.

Zdecydowana większość pojazdów ciężkich we flocie UE (99 proc.) jest obecnie napędzana silnikami spalinowymi wewnętrznego spalania, zasilanymi głównie importowanymi paliwami kopalnymi, takimi jak olej napędowy. Zwiększa to zależność energetyczną UE i obecną niestabilność rynku energii.

Obecne normy emisji z pojazdów ciężkich pochodzą z 2019 r., ale nie są już zgodne z celami klimatycznymi UE. Obowiązujące przepisy nie stanowią wystarczająco jasnego i długoterminowego sygnału dla inwestorów i nie odzwierciedlają nowych realiów w sektorze energetycznym ani szybko zachodzących zmian w przemyśle pojazdów ciężkich na całym świecie. Proponowane nowe normy CO2 są zgodne ze zwiększonymi ambicjami klimatycznymi UE, pakietem „Gotowi na 55” i porozumieniem paryskim.

Aby te normy mogły zostać wprowadzone, należy ukierunkować inwestycje na pojazdy bezemisyjne oraz infrastrukturę ładowania i tankowania – Komisja zaproponowała już rozporządzenie w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych, przewidujące rozwój niezbędnej infrastruktury ładowania w celu wsparcia zielonej transformacji sektora pojazdów ciężkich. Komisja zaproponowała w szczególności instalację punktów ładowania i tankowania w regularnych odstępach na głównych autostradach: co 60 km w przypadku ładowania energią elektryczną i co 150 km w przypadku tankowania wodoru. Komisja intensywnie współpracuje ze współprawodawcami w celu zakończenia negocjacji w sprawie tych wniosków.

Fot. KE