Praca w warunkach podwyższonej temperatury powietrza: na otwartej przestrzeni przy temperaturze ponad 25oC, a w pomieszczeniach zamkniętych przy temperaturze ponad 28oC, jest klasyfikowana jako praca realizowana w warunkach szczególnie uciążliwych.

Te szczególne warunki nakładają na pracodawcę dodatkowy obowiązek, wynikający z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279), zapewnienia pracownikom, niezależnie od źródła wody zdatnej do picia, innych napojów.
Napoje zimne, wzbogacone o odpowiednie sole mineralne i witaminy powinny być zapewnione pracownikom w ilości zaspokajającej ich potrzeby w ciągu całej zmiany roboczej. Pamiętajmy również o innych obowiązkach wskazanych w rozporządzeniu w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.) dotyczących przeciwdziałania nadmiernemu nasłonecznieniu pomieszczeń i ich wentylacji. Okna i świetliki powinny być wyposażone w odpowiednie urządzenia eliminujące nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowiska pracy. Chodzi np. o żaluzje, rolety czy specjalne okapy. Pracodawca powinien sprawdzić stan techniczny okien i świetlików. Poza tym trzeba je także zaopatrzyć w sprzęt pozwalający na łatwe i bezpieczne otwieranie z poziomu podłogi.
Powszechnie obowiązujące przepisy nie przewidują wyraźnie innych świadczeń na rzecz pracowników związanych z wykonywaniem pracy w podwyższonej temperaturze z uwagi na warunki atmosferyczne. Nie oznacza to jednak, że pracodawca z własnej inicjatywy lub na wniosek pracowników albo związków zawodowych nie może podjąć odpowiednio innych rozwiązań korzystnych dla pracowników. Gdyby więc pracodawcy nie udało się obniżyć temperatury w pomieszczeniach pracy, a temperatura na zewnątrz była zbyt wysoka, co mogłoby zagrażać zdrowiu i życiu pracowników, może on skrócić czas pracy, szczególnie w stosunku do pracujących w normach wydłużonych bądź wprowadzić dodatkowe przerwy w pracy. Działania te nie mogą jednak spowodować obniżenia wynagrodzenia za pracę.
Istnieje jednak grupa pracowników, którym określono maksymalną temperaturę w pomieszczeniach pracy, są to młodociani. Pracodawcy powinni pamiętać o zakazie pracy dotyczącym pracowników młodocianych w pomieszczeniach, w których temperatura powietrza przekracza 30oC, a wilgotność względna powietrza 65%. Nie tylko pracownicy młodociani powinni być pod szczególną opieką w okresie upałów, ale również osoby wykonujące prace szczególnie niebezpieczne i wymagające wysokiej sprawności psychicznej, a także kobiety w ciąży.

Kiedy pracownik wykonuje pracę w podróży służbowej
Czasem pracy jest nie tylko efektywne wykonywanie przez pracownika pracy, ale także czas niewykonywania pracy i pozostawania w faktycznej gotowości w dyspozycji pracodawcy. Jednym z takich przypadków pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy jest odbywanie przez niego podróży służbowej. Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Określenie wymiaru czasu pracy jest zasadniczym elementem stosunku pracy, gdyż stanowi podstawę określenia wynagrodzenia oraz jest miernikiem efektywności pracy każdego z pracowników. Podróż służbowa, zgodnie z artykułem 775 Kodeksu pracy, oznacza wykonywanie przez pracownika zadania służbowego, na polecenie pracodawcy, w miejscu, które znajduje się poza siedzibą pracodawcy lub poza stałym miejscem swojej pracy.

Siedziba i miejsce pracy
Jak wskazano powyżej, podróżą służbową jest wykonywanie zadania służbowego poza siedzibą pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy. Zakwalifikowanie danych czynności pracownika do podróży służbowej wymaga zdefiniowania powyższych pojęć. Siedziba pracodawcy oraz miejsce pracy z całą pewnością nie oznaczają pojęć tożsamych. Miejsce świadczenia pracy stanowi jeden z istotnych składników umowy o pracę, obustronnie uzgodniony przez strony stosunku pracy, objęty ogólnym zakazem jednostronnej zmiany przez którąkolwiek ze stron umowy. Określenie miejsca pracy pracownika powinno nastąpić w umowie o pracy. Strony, wiążąc się umową o pracę, mają dużą swobodę przy określaniu miejsca pracy pracownika. Może być ono określone na stałe bądź jako miejsce zmienne, przy czym w tym ostatnim wypadku zmienność miejsca pracy musi wynikać z samego charakteru wykonywanej pracy. Generalnie miejsce pracy można określić jako punkt geograficzny, jednostkę podziału geograficznego państwa lub inny wyraźnie określony punkt, w którym ma nastąpić świadczenie pracy. W przypadku, gdy miejscem świadczenia pracy jest pewna zdefiniowana jednostka geograficzna, przemieszczanie się w jej granicach nie jest podróżą służbową. Miejsce pracy nie musi być wyposażone w zaplecze socjalne, kadrowe i techniczne. Stałe miejsce pracy pracownika może być usytuowane zarówno w miejscowości, w której znajduje się siedziba pracodawcy, jak i poza nią.
Zazwyczaj celem podróży służbowej jest wykonanie przez pracownika określonego zadania wchodzącego w zakres jego obowiązków pracowniczych. Pracownik powinien odbywać podróż służbową na podstawie polecenia pracodawcy – skierowania, które powinno określać zakres czynności do wykonania oraz czas podróży służbowej.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego podróżą służbową jest każdy zlecony pracownikowi wyjazd w celu wykonania zadania poza stałym miejscem pracy.

Czas podróży
Na czas podróży służbowej składa się czas samej drogi do miejsca wykonywania zleconego zadania oraz czas efektywnego wykonywania zadania. Do czasu pracy pracownika wlicza się jedynie czas rzeczywistego wykonywania zadania będącego celem jego podróży służbowej.
Natomiast czas samej podróży do miejsca wykonywania zadania i z powrotem nie jest wliczany do czasu pracy pracownika. W konsekwencji oznacza to, że za czas takiej podróży pracownikowi nie należy się wynagrodzenie. Sama podróż służbowa nie stanowi wykonywania pracy w rozumieniu art. 80 k.p.

Przykład
Pracownik pracuje w Warszawie od godziny 7.00 rano do godziny 15.00. Podróż służbową (przejazd pociągiem) do Białegostoku odbywał w godzinach od 4.30 rano do godziny 7.00. Czasu samego przejazdu do miejsca, gdzie pracownik będzie wykonywał zadanie służbowe, nie wlicza się do czasu jego pracy. Reasumując, odbywanie podróży służbowej (drogi do miejsca wykonywania zleconego zadania) poza rozkładowym czasem pracy nie rodzi obowiązku wypłacania pracownikowi wynagrodzenia.

mgr Robert Gorczyca
specjalista ds. bhp