Układy klimatyzacji są obecnie wyposażeniem standardowym zdecydowanej większości produkowanych modeli pojazdów samochodowych. Ten wpływający na podniesienie komfortu jazdy system jest przydatnym dodatkiem, wymagającym jednak stałej obsługi serwisowej.

Ze względu na skład chemiczny (dużą lotność), jaki posiada czynnik chłodniczy w trakcie eksploatacji pojazdu, następuje nieuchronny jego ubytek, który wynosi od 50 do 140 g rocznie. Wielkość ubytku czynnika uzależniona jest od stosunku długości przewodów metalowych do gumowych, posiadających większy współczynnik dyfuzji. W związku z tym zachodzi konieczność okresowego uzupełniania czynnika do poziomu wymaganego przez producenta pojazdu. Drugim powodem wymuszającym cykliczną obsługę serwisową układu klimatyzacji jest przedostawanie się wilgoci z otoczenia do wnętrza układu, która może spowodować wadliwe działanie układu oraz może być przyczyną uszkodzenia sprężarki układu. Dlatego też, każdorazowo przy obsłudze serwisowej układu klimatyzacji zaleca się wymianę odwadniacza pochłaniającego wilgoć z czynnika oraz przedmuchanie układu azotem w celu pozbycia się wilgoci z wnętrza układu. Kolejnym argumentem przemawiającym za koniecznością sezonowej obsługi serwisowej układu klimatyzacji w samochodzie jest fakt powstawania w miarę upływu czasu eksploatacji (zwłaszcza przy nieregularnym korzystaniu z systemu klimatyzacji) nieprzyjemnych zapachów wydobywających się z nawiewów, których przyczyną są bakterie, grzyby i inne mikroorganizmy odkładające się na parowniku układu. W związku z tym, konieczne jest okresowe dezynfekowanie parownika oraz wymiana filtra kabinowego. Obsługa układu klimatyzacji sprowadza się więc do zapewnienia właściwej ilości i odpowiedniej jakości czynnika chłodniczego wewnątrz układu. W związku z tym, do najważniejszych czynności w trakcie przeprowadzania czynności serwisowych i obsługowych należy odzysk czynnika i napełnienie układu z jednoczesnym uzupełnieniem ewentualnych jego ubytków. Wprowadzenie usługi serwisowania układów klimatyzacji do warsztatu, jako dodatkowej specjalizacji przy świadczeniu usług z zakresu techniki motoryzacyjnej, nie wymaga żadnych dodatkowych inwestycji w zakresie budowlanym oraz tworzenia czy wydzielania odrębnych, nowych stanowisk w istniejących obiektach warsztatowych. Konieczne jest jedynie wyposażenie warsztatu w odpowiedni sprzęt obsługowy, którego koszt zakupu również nie jest wielkim nakładem finansowym.

Oczywiście, przydatny w warsztacie przy obsłudze układów klimatyzacji, jak również przy innych czynnościach obsługowych wykonywanych przy samochodzie, jest kanał rewizyjny lub podnośnik. Zlokalizowanie usterki lub nawet nieszczelności wymaga bowiem dostępu obsługującego również i od spodu pojazdu.

Do obsługi serwisowej samochodowego układu klimatyzacji niezbędne jest posiadanie odpowiedniego urządzenia, zwanego potocznie stacją serwisową klimatyzacji. W zależności od zakresu wykonywanych funkcji, stopnia ich automatyzacji oraz konstrukcji urządzenia rozróżnia się:
- stacje ładujące, które umożliwiają wyłącznie napełnienie układu klimatyzacji czynnikiem chłodniczym i olejem sprężarkowym. Urządzenie tego typu posiada pompę próżniową oraz zestaw manometrów z zaworami. Przykładem tego typu stacji jest urządzenie MRF-303 firmy LAUNCH, którego koszt zakupu wynosi 1500 zł netto;
- stacje obsługowe – posiadają poza funkcją ładowania układu czynnikiem również funkcję odzysku czynnika (rozdzielenia oleju od czynnika). Ich konstrukcja wyposażona jest ponadto w sprężarkę i skraplacz z wentylatorem oraz odpowiedni zestaw filtrujący.

W zależności od stopnia automatyzacji stacje obsługowe można podzielić na półautomatyczne i automatyczne. W stacjach półautomatycznych czynności związane z dozowaniem oleju wykonuje się manualnie. Funkcje tego typu stacji obsługowej spełnia urządzenie MRF-301, które można nabyć w kwocie 5000 zł netto. Ponadto, tego typu stacje mogą być wyposażone w drukarkę umożliwiającą wydruk parametrów wykonanych czynności obsługowych. Za przykład takiego rozwiązania może posłużyć stacja VALUE–100 firmy LAUNCH, dostępna w cenie 8500 zł netto. W stacjach automatycznych całość procesu włącznie z dozowaniem świeżego oleju wykonywana jest samoczynnie przez urządzenie. Jest to możliwe dzięki wbudowanym dwóm dodatkowym (poza wagą do czynnika chłodniczego) wagom do oleju (jednej dla oleju zużytego i drugiej dla świeżego). Urządzenie mierzy masę odzyskanego oleju i ponownie dozuje taką samą ilość świeżego. Dodatkowymi funkcjami stacji obsługowych są możliwości wydruku oraz wbudowane bazy danych zawierające informacje o wymaganych ilościach czynnika chłodniczego do poszczególnych typów pojazdów. Funkcje te spełnia stacja VALUE-200 dostępna w cenie 10 000 zł netto.

Praca urządzenia obsługowego do układów klimatyzacji składa się z następujących cykli:
- odzysku, w którym po przyłączeniu przewodów urządzenia do punktów serwisowych układu klimatyzacji w pojeździe dokonywana jest czynność opróżnienia układu z czynnika chłodniczego;
- uzdatniania – etapu, który wykonywany jest w tym samym czasie, co odzysk czynnika, polegającego na usunięciu zanieczyszczeń i wilgoci z czynnika oraz oddzieleniu oleju sprężarkowego od czynnika;
- próżni – podczas którego usunięta zostaje pozostałość wilgoci z układu klimatyzacji w pojeździe i układ poddany jest sprawdzeniu pod kątem zachowania szczelności;
- uzupełnienia oleju – etapu, w którym usunięta wcześniej w trakcie uzdatniania ilość oleju zostaje podana wraz z czynnikiem chłodniczym;
- napełniania – ostatniej czynności, w trakcie której wprowadza się wymaganą przez producenta pojazdu ilość czynnika do układu klimatyzacji w samochodzie.

mgr Andrzej Kowalewski