Układ hamulcowy składa się z wielu połączonych ze sobą podzespołów, które podlegają okresowej konserwacji lub wymianie. Obok tarcz hamulcowych, płynu, zacisków, przewodów, pompy hamulcowej i serwomechanizmu, ważną rolę w układzie pełnią klocki, które razem z tarczami odpowiadają za wytworzenie tarcia. W przypadku nieprawidłowego montażu lub agresywnej jazdy klocki mogą ulec uszkodzeniu. Na bazie wieloletniego doświadczenia w produkcji klocków hamulcowych firma Steinhof wyodrębniła najczęściej występujące defekty i uszkodzenia.

1. Przegrzanie klocków hamulcowych
W przypadku przegrzania klocka hamulcowego dochodzi do obniżenia współczynnika tarcia klocka o tarczę hamulcową, co wymusza na kierowcy zwiększenie siły nacisku na pedał hamulca, by uzyskać pożądaną skuteczność hamowania. W momencie przegrzania klocków mamy również do czynienia ze zmianą struktury materiału ciernego (jest kruchy, może być zwęglony), co znacznie przyspiesza jego zużycie. Powodem tego rodzaju usterki mogą być:

• nieprawidłowe cofania tłoczka hamulcowego (długotrwale przyciska on klocek do wirującej tarczy),
• gwałtowne lub częste hamowanie z wysokich prędkości,
• braku wystarczającego chłodzenia hamulców (np. w wyniku zamontowania niefabrycznej osłony tarczy),
• brak zachowania minimalnej swobody ruchu klocka w prowadnicach zacisku hamulcowego.

– W kontekście temperatury należy wspomnieć również o zjawisku „fadingu” – mówi Dawid Tarchała, dział klocków hamulcowych w firmie Steinhof. – Polega ono na wytworzeniu pomiędzy tarczami i klockami warstwy rozgrzanych gazów, utrudniającej odpowiednio silne dociśnięcie klocków do tarcz. Przez kierowcę fading odczuwany jest jako stopniowe lub nagłe zanikanie siły hamowania. Odpowiedni skład mieszanki ciernej klocka, jaki stosujemy w naszych produktach, pozwala ograniczać ryzyko wystąpienia tego zjawiska.

2. Nierównomierne zużycie klocka
Nierównomierne zużycie klocków może doprowadzić do braku optymalnego rozkładu siły hamowania na obu kołach. W dłuższej perspektywie powoduje uszkodzenie lub co najmniej nieprawidłowe zużycie eksploatacyjne tarcz hamulcowych, które dyskwalifikuje je z dalszego użytkowania. Do najczęściej spotykanych przyczyn tego rodzaju usterki należą:

• niedokładne oczyszczenie elementów układu hamulcowego podczas montażu (zacisk, piasta),
• wadliwy montaż klocka w zacisku hamulcowym,
• bicie tarcz hamulcowych lub krzywe piasty, co powoduje, że klocek nie przylega do tarczy całą powierzchnią roboczą materiału ciernego,
• zużyte w różnym stopniu tarcze hamulcowe (gdy widać różnicę na obu kołach jednej osi).

3. Nietypowe zużycie (wyszczerbienie/skruszenie materiału ciernego)
Wyszczerbienie lub skruszenie materiału ciernego klocka to bardzo poważne uszkodzenie, które może być wynikiem wady materiałowej produktu lub nieprawidłowego montażu. Klocek może być wyszczerbiony zarówno na powierzchni roboczej, jak i na jej skraju. Potencjalne przyczyny obejmują:

• nieprawidłowe funkcjonowanie prowadnic zacisku hamulcowego,
• zbyt duży luz klocka w zacisku (możliwość nadmiernego poruszania się klocka podczas hamowania, co powoduje uszkodzenie mechaniczne),
• uszkodzony zacisk,
• uszkodzone lub zabrudzone miejsce osadzenia klocka hamulcowego w zacisku,
• w niektórych sytuacjach skruszenie może być wynikiem działania zbyt wysokiej temperatury (rozwarstwienie materiału ciernego),
• zużycie tarcz hamulcowych (wysokie ranty).

4. Nietypowe zużycie (np. podłużne rowki na powierzchni roboczej klocka)
– W przypadku stwierdzenia wystąpienia rowków, biegnących praktycznie po całej długości klocka hamulcowego, najczęstszą przyczyną jest rowkowe uszkodzenie tarczy spowodowane jej nadmiernym zużyciem. Nowy klocek współpracujący z taką tarczą dosyć szybko zacznie dopasowywać się do niej, co negatywnie wpłynie na żywotność układu i skuteczność hamowania. Dodatkowo podczas hamowania kierowca może odczuwać silne drgania na kierownicy. Z tego względu czasem nie warto czekać do ostatniej chwili – lepiej wymienić komplet tarcz i klocków, by zyskać pewność, że nic nas nie zaskoczy – tłumaczy Tarchała.

5. Skrajne zużycie materiału ciernego
Skrajne zużycie materiału ciernego klocków hamulcowych może mieć poważne konsekwencje. W najgorszym przypadku klocek może wyskoczyć z zacisku podczas hamowania. O wysokim jego zużyciu będzie informować nas hałas (pisk), jeśli wyposażony jest w specjalną blaszkę, która odsłania się po granicznym zużyciu materiału ciernego. W bardziej zaawansowanych układach hamulcowych zużycie monitorowane jest elektronicznie, a kierowca zostaje powiadomiony o tym poprzez komunikat na desce rozdzielczej. Mocno zużyte klocki są bardzo podatne na przegrzanie, dlatego nie powinniśmy zbyt długo zwlekać z ich wymianą.

6. Korozja podpowierzchniowa klocka hamulcowego
Tego rodzaju usterka polega na wystąpieniu korozji pomiędzy płytką nośną a materiałem ciernym. Z powodu rozwarstwienia tych dwóch elementów dostaje się pomiędzy nie wilgoć, co prowadzi do rozwoju korozji. Jako że materiał cierny często posiada w swoim składzie dużą ilość różnego rodzaju metali, proces ten postępuje dosyć szybko. Dodatkowe czynniki zewnętrzne, m.in. sól drogowa, jeszcze bardziej przyspieszają ten proces. Jest to zjawisko bardzo niebezpieczne, ponieważ może prowadzić do odpadnięcia materiału ciernego od płytki nośnej.

7. Rozwarstwienie materiału klocka hamulcowego
Wady materiałowe tanich klocków hamulcowych lub czynniki zewnętrzne mogą spowodować rozłączenie warstw, z jakich są wykonane. W takiej sytuacji kierowca odczuje pogorszenie skuteczności hamowania, hałas, a nawet brak hamowania na danym kole, jeśli klocek zostanie całkowicie uszkodzony. Do najczęstszych przyczyn należą:

• uszkodzenie termiczne (przegrzanie klocków), np. w wyniku agresywnego hamowania,
• nadmierne obciążenie pojazdu (np. zbyt ciężka przyczepa),
• awaria systemu EBS,
• wada materiałowa produktu,
• korozja podpowierzchniowa.

– Jako Steinhof wierzymy w to, że oprócz zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa, dobre klocki hamulcowe powinny dawać komfort akustyczny. Z tego względu neutralizujemy ryzyko wystąpienia wibracji poprzez zastosowanie w naszych klockach nakładki antypiskowej (często wraz z dodatkowymi nakładkami metalowymi) oraz mieszanki ciernej najwyższej jakości, opracowanej wspólnie ze specjalistami z Niemiec. Dużą zaletą naszych produktów jest także korzystna relacja ceny do jakości, co doceniają zarówno klienci indywidualni, jak i biznesowi – podsumowuje Dawid Tarchała.