Oleje silnikowe, by spełnić odpowiednie wymagania, muszą cechować się nie tylko wysoką jakością, ale mieć także precyzyjnie ustalone parametry i spełniać szereg specyfikacji.

Podstawowym parametrem charakteryzującym olej silnikowy jest lepkość. Jeszcze niedawno klasa lepkości była głównym kryterium doboru oleju. Obecnie jest to tylko jeden z parametrów, co nie umniejsza jego znaczenia. O tym, czy odpowiednio dobraliśmy klasę jego lepkości, możemy przekonać się podczas rozruchu zimnego silnika w niskich temperaturach – im niższa, tym lepiej. Niska lepkość sprzyja także niskiemu zużyciu paliwa. Pamiętać jednak należy, że olej ma przede wszystkim rozdzielić trwałym filmem smarnym współpracujące części silnika i dlatego lepkość nie może być zbyt niska. Producenci silników już na etapie projektowania określają potrzebną lepkość, ustalając ciśnienie oleju, parametry pompy oleju, pasowania na panewkach itd.

Wśród nowoczesnych olejów coraz więcej zwolenników mają te o niskiej lepkości, klasy SAE 10W-30, popularniejsze również ze względu na paliwooszczędność. Najpopularniejszymi motocyklowymi olejami silnikowymi są nadal SAE 10W-40. W rzeczywistości wymienione oleje mogą pracować w silnikach, mając taką samą lepkość. Jak to możliwe? Każdy silnik może być zaprojektowany do pracy w innych warunkach, w innej temperaturze może pracować standardowo olej, a lepkość zmienia się wraz ze zmianą temperatury. Wobec czego silnik napełniony 10W-40 będzie pracował na oleju o lepkości 14 cSt w 100°C, ale przy temperaturze oleju 90°C lepkość będzie wynosiła 18cSt, co oznacza, że silnik pracuje tak jak na oleju SAE 10W-50. Odwrotnie w 110°C: lepkość spadnie do 11 cSt, więc silnik pracuje tak jakby na oleju SAE 10W-30. Właściciele motocykli, w których zalecany jest olej 10W-30, wolą stosować 10W-40, uważając, że tak będzie bezpieczniej. Zmiana o jedną klasę lepkości (w górę) ma sens, gdy zakładamy, że olej będzie dużo bardziej obciążony niż w standardowych warunkach eksploatacji, np. podczas wyścigów na torze czy w przypadku silników podrasowanych. Jeśli przyjmiemy, że olej w warunkach wyścigowych pracuje w temperaturze 125°C, to lepkość oleju 10W-50 wynosi wtedy około 11cSt, co odpowiada pracy oleju 10W-30 w temp. 100°C i zapewnia optymalne warunki pracy przy wysokich prędkościach rzędu 12 000 obr./min.

Na etapie projektowania ustalany jest także przebieg do wymiany oleju. Na degradację motocyklowego oleju silnikowego mają wpływ wysoka temperatura, wysokie prędkości obrotowe oraz dodatkowe obciążenie, jakim jest smarowanie skrzyni biegów. Podczas pracy olej zbiera zanieczyszczenia i produkty spalania zmywane ze ścianek oraz kwasy, które tworzą tlenki azotu i siarki ze spalin. Do wnętrza silnika może dostawać się również woda w postaci pary wodnej. Nowy olej silnikowy ma odczyn zasadowy, który zmienia się wraz z przebiegiem, aż osiąga odczyn kwaśny w tym zużytym. Zużyty olej ma własności korodujące, ale także dużo gorsze własności przeciwzużyciowe, nie wspominając o braku możliwości utrzymania czystości.

Koszt oleju silnikowego stanowi niewielką część wydatków ponoszonych na motocykl. Wybierając odpowiedni olej, możemy sporo zaoszczędzić. Ten o niskiej jakości lub zużyty nie spełni swojej roli i może być powodem wielu problemów, takich jak:

• tworzenie osadów,
• zużycie ścierne,
• wzrost lepkości oleju,
• degradacja termiczna oleju,
• problem z cyrkulacją oleju.

Możliwymi konsekwencjami wymienionych problemów mogą być: zbyt niskie ciśnienie oleju, zużycie kluczowych elementów silnika, a nawet zatarcie silnika. Oczywiście możemy im zapobiec, stosując olej silnikowy wysokiej jakości oraz regularnie go wymieniając, zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu. Olej silnikowy wysokiej jakości zawiera wszystkie dodatki uszlachetniające potrzebne do zabezpieczenia silnika, nie ma więc potrzeby kupowania innych dodatków chemicznych lub płynów do płukania. Nie ma również potrzeby częstszych wymian, niż zaleca producent pojazdu. Jedynym wyjątkiem jest użytkowanie w trudnych warunkach. Natomiast jeśli jeździsz turystycznie, na długich dystansach, to silnik i olej pracują lepiej, więc przy wysokiej jakości oleju niewielkie przekroczenie przebiegu do wymiany nie stanowi problemu.

Na trwałość oleju ogromny wpływ ma jakość komponentów, z których został wyprodukowany. Wysokiej jakości polimery są odporne na ścinanie w połączonych układach smarowania silnika ze skrzynią biegów, dlatego niezbędne jest używanie w motocyklu produktów dobrej jakości, odpornych na ścinanie. Zapewnia to trwałość oleju zarówno w silniku, jak i w skrzyni biegów. Nawet jeśli dwa produkty mają podobne parametry jako świeży olej, to niska trwałość komponentów, np. wiskozatorów (polimerów), sprawi, że już po kilku tysiącach kilometrów zaobserwujemy między nimi dużą różnicę.
Olej silnikowy należy dobierać do wymagań z instrukcji obsługi. Pamiętajmy, że najczęściej są to wymagania minimalne i zwykle nie ma przeszkód, by zastosować lepszy produkt. Jednak trzeba wziąć także pod uwagę dotychczasowy sposób eksploatacji pojazdu. Wśród szerokiej oferty rynkowej warto zwrócić uwagę na oleje silnikowe Silkolene z serii XP (eXtreme Performance) od XP Technology. Dobierając olej, skorzystaj z internetowej wyszukiwarki www.silkolene.com/product-selector.

Bogdan Ptak
Fuchs Oil Corporation