Przy tworzeniu stanowiska warsztatowego do obsługi ogumienia należy dokonać właściwego wyboru dwóch podstawowych urządzeń: wyważarki i montażownicy. Ze względu na współczesne konstrukcje opon, zwłaszcza niskoprofilowych oraz coraz powszechniejsze stosowanie obręczy kół wykonanych ze stopów lekkich, zastosowanie tych maszyn jest obecnie nieuniknione, bowiem montaż opony na obręczy i jej demontaż stosowaną w przeszłości metodą bez użycia montażownicy mógłby doprowadzić do zniszczenia zarówno opony, jak i obręczy, stwarzając zagrożenie dla obsługującego. Zastosowanie w serwisie ogumienia wyważarki również jest dzisiaj nieuniknione. Każde koło współcześnie eksploatowanego pojazdu musi być obecnie bardzo dokładnie wyważone. Niewykonanie tej czynności ze względu na osiągane przez pojazdy prędkości powodować może spore zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz zdecydowanie szybsze zużycie elementów zawieszenia i układu kierowniczego.
Przy wyborze montażownicy trzeba brać pod uwagę, że najważniejszą kwestią mającą wpływ na jakość świadczonych usług w tym zakresie i czas wykonywania kolejnych czynności jest doświadczenie i posiadane umiejętności oraz sprawność obsługującego maszynę. Można zyskać na czasie wykonywania poszczególnych operacji wybierając modele montażownic bardziej zaawansowane technicznie, lecz należy się zastanowić, czy jest to warte różnicy w cenie pomiędzy poszczególnymi konstrukcjami tych maszyn. Obecnie w ofercie rynkowej w zakresie montażownic dostępne są rozwiązania półautomatyczne i automatyczne w różnych konfiguracjach sprzętowych. Zdecydowana większość montażownic oferuje poziomy stół obrotowy napędzany silnikiem elektrycznym z pneumatycznym uchwytem czteroszczękowym do zamocowania obręczy koła. Elementem roboczym maszyny jest stopka montażowa osadzona na pionowym ramieniu odchylanym na uchwycie zawiasowym w bok. Wysokość ustawienia roboczego stopki montażowej regulowana jest przy użyciu regulacji pionowej ramienia za pomocą blokady mechanicznej. Montażownica ma ponadto zbijak boczny (tzw. odpiekacz), którego zadaniem jest oddzielenie stopki opony od obręczy na całym obwodzie koła po obu stronach zewnętrznej i wewnętrznej obręczy. Tego typu mniej zautomatyzowane montażownice wymagają większego udziału operatora w trakcie czynności obsługowych, co wpływa na wydłużenie całego procesu. Spowodowane to jest przede wszystkim koniecznością każdorazowego ustawiania parametrów regulacyjnych stopki.
Bardziej zaawansowanym technicznie rozwiązaniem konstrukcyjnym montażownicy jest model w pełni automatyczny, w którym cała kolumna pionowa wraz z ramieniem i stopką montażową odchylana jest do tyłu z użyciem odpowiedniego siłownika pneumatycznego, uruchamianego poprzez naciśnięcie pedału sterującego. Wygoda pracy przy użyciu tego typu maszyny w porównaniu z modelem półautomatycznym wynika z braku konieczności ustawiania parametrów pracy stopki montażowej każdorazowo przy kolejnym kole w przypadku obsługi kompletu kół jednego pojazdu. Pozycja robocza stopki ustawiona przy pierwszym kole jest wykorzystywana ponownie przy obsłudze kolejnych kół tego samego typu i rozmiaru. Dodatkowym udogodnieniem w obsłudze, przy ustawianiu wysokości ramienia pionowego jest blokada pneumatyczna sterowana przyciskiem. Niektóre modele montażownic automatycznych wyposażone są dodatkowo w inflator, ułatwiający napełnianie kół powietrzem, w przypadku pełnego przylegania stopki opony do obręczy na całym obwodzie.
Rozbudowaną wersją montażownic automatycznych są modele wyposażone w dodatkową boczną przystawkę pneumatyczną, zapewniającą wygodną i komfortową, a przede wszystkim bezpieczną dla obsługującego oraz zarówno dla opony, jak i obręczy obsługę kół niskoprofilowych. Dodatkowe ramię boczne dociska w odpowiedni sposób oponę przy obrocie stołu montażownicy, umożliwiając tym samym wykonanie wszystkich operacji związanych z demontażem i montażem opony na obręczy. Przystawka ma odpowiednie wyposażenie w postaci rolki dociskowej, talerza podtrzymującego, stożka dociskającego oraz odpowiednio wyprofilowanego klocka dociskowego, umieszczonego na przegubowym wysięgniku. Sterowanie pracą przystawki realizowane jest pneumatycznie przy wykorzystaniu odpowiedniej dźwigni sterującej.
Na rynku są dostępne montażownice wyposażone dodatkowo w wiele różnych funkcji polegających między innymi na zastosowaniu nowej konstrukcji odpiekacza, wykorzystującego plastikowe talerze napędzane pneumatycznie, umożliwiające odpiekanie opony na całym obwodzie obręczy, automatycznego pozycjonowania narządzi roboczych, czy też podnośnika pneumatycznego do osadzania koła w uchwycie stołu. Maszyny te są oczywiście zdecydowanie wygodniejsze w obsłudze, lecz ich cena jest znacznie wyższa od tych najbardziej popularnych i najczęściej wybieranych przez warsztaty. Na tego typu rozwiązania konstrukcyjne maszyn decydują się jedynie duże serwisy ogumienia z mocną pozycją na rynku, obsługujące praktycznie wszystkie rodzaje kół. Drugim niezbędnym we współczesnym serwisie ogumienia urządzeniem jest wyważarka do kół. Dzięki niej możliwe jest określenie wartości jego niewyważenia, czyli nierównomiernego rozkładu masy obręczy i opony wokół osi obrotu koła poprzez znalezienie odpowiednich mas korekcyjnych (ciężarków nabijanych lub klejonych na obręczy) i miejsc korekcji (punktów mocowania ciężarków). Wyważarki wykorzystują w trakcie dokonywania pomiaru metodę dynamicznego określania niewyważenia, dzięki czemu możliwe jest jednoczesne określenie zarówno sił promieniowych, jak również i poprzecznych.
Współcześnie oferowane wyważarki charakteryzują się dużym stopniem automatyzacji procesu pomiarowego. Wykorzystywane są w nich układy mikroprocesorowe, które zapisują w pamięci parametry pomiaru i po przeprowadzeniu odpowiednich procedur przeliczeniowych wskazują masy korekcyjne i miejsca niewyważenia na odpowiednim wyświetlaczu lub ekranie monitora. Czas pomiaru niewyważenia nie przekracza nawet kilku sekund. Pomiar uruchamiany jest automatycznie po opuszczeniu do pozycji roboczej osłony koła. W zależności od modelu, wyważarki mają różne konfiguracje programów obsługowych. Zapewniają szeroki zakres programów do obsługi obręczy stalowych oraz różnych konstrukcji obręczy wykonanych ze stopów lekkich. Standardem programowym współczesnych wyważarek jest również funkcja tzw. ukrytego ciężarka dla obręczy ze stopów lekkich, dzięki której możliwe jest rozdzielenie zewnętrznego ciężarka na dwa odpowiadające mu równoważne ciężarki ukryte za żebrami obręczy.
Oferowane na rynku wyważarki różnią się między sobą przede wszystkim sposobem wprowadzania danych, odczytem wyników pomiarów i sposobem ich wizualizacji. Na dokładność pomiaru wyważarek wpływ ma przede wszystkim przy współczesnych ich konstrukcjach sposób mocowania koła na wale wyważarki, czyli rodzaj zastosowanego uchwytu koła. Najbardziej rozpowszechnionym sposobem mocowania koła na wale wyważarki jest zastosowanie stożka centrującego i zacisku szybkomocującego. Innym sposobem jest zastosowanie pierścienia rozprężnego, zmieniającego średnicę zewnętrzną i wewnętrzną poprzez zaciskanie się bez luzu na wale i otworze wewnętrznym obręczy. Jeszcze innym sposobem mocowania jest zastosowanie uchwytu odwzorowującego mocowanie kół przy użyciu szpilek z nakrętkami. Ta metoda osadzania koła stosowana jest przy obręczach nieprzelotowych.
mgr Andrzej Kowalewski
Dokonanie odpowiedniego wyboru konkretnych modeli maszyn nie jest kwestią łatwą, ze względu na olbrzymią różnorodność rozwiązań konstrukcyjnych i znaczną liczbę dystrybutorów tego typu sprzętu na rynku. W zależności od ceny i możliwości obsługowych dostępne są rozwiązania konstrukcyjne tych urządzeń od modeli stosunkowo prostych, do maszyn bardzo skomplikowanych w budowie i obsłudze. Ich dobór powinien być przede wszystkim dostosowany do konkretnych możliwości warsztatu, jego wielkości, prowadzonej organizacji pracy, rodzaju najczęściej obsługiwanych kół, liczby stanowisk obsługowych w tym zakresie oraz oczywiście możliwości finansowych warsztatu. W związku ze znacznymi różnicami cen zakupu maszyn, w zależności od ich rozwiązania konstrukcyjnego i związanymi z tym możliwościami obsługowymi, zakup konkretnego modelu powinien być dopasowany do przewidywanych potrzeb i ceny. W przypadku montażownic różnice konstrukcyjne pomiędzy poszczególnymi modelami wynikają przede wszystkim ze stopnia automatyzacji poszczególnych etapów całego procesu montażu i demontażu opony z obręczy koła. Różnice w budowie tych maszyn, a w związku z tym i cenie zakupu przekładają się bezpośrednio na wygodę i komfort pracy oraz czas wykonywania poszczególnych operacji obsługowych. Rozwiązania droższe montażownic umożliwiają ponadto obsługę nietypowych, choć coraz częściej eksploatowanych opon niskoprofilowych.
Przy wyborze montażownicy trzeba brać pod uwagę, że najważniejszą kwestią mającą wpływ na jakość świadczonych usług w tym zakresie i czas wykonywania kolejnych czynności jest doświadczenie i posiadane umiejętności oraz sprawność obsługującego maszynę. Można zyskać na czasie wykonywania poszczególnych operacji wybierając modele montażownic bardziej zaawansowane technicznie, lecz należy się zastanowić, czy jest to warte różnicy w cenie pomiędzy poszczególnymi konstrukcjami tych maszyn. Obecnie w ofercie rynkowej w zakresie montażownic dostępne są rozwiązania półautomatyczne i automatyczne w różnych konfiguracjach sprzętowych. Zdecydowana większość montażownic oferuje poziomy stół obrotowy napędzany silnikiem elektrycznym z pneumatycznym uchwytem czteroszczękowym do zamocowania obręczy koła. Elementem roboczym maszyny jest stopka montażowa osadzona na pionowym ramieniu odchylanym na uchwycie zawiasowym w bok. Wysokość ustawienia roboczego stopki montażowej regulowana jest przy użyciu regulacji pionowej ramienia za pomocą blokady mechanicznej. Montażownica ma ponadto zbijak boczny (tzw. odpiekacz), którego zadaniem jest oddzielenie stopki opony od obręczy na całym obwodzie koła po obu stronach zewnętrznej i wewnętrznej obręczy. Tego typu mniej zautomatyzowane montażownice wymagają większego udziału operatora w trakcie czynności obsługowych, co wpływa na wydłużenie całego procesu. Spowodowane to jest przede wszystkim koniecznością każdorazowego ustawiania parametrów regulacyjnych stopki.
Bardziej zaawansowanym technicznie rozwiązaniem konstrukcyjnym montażownicy jest model w pełni automatyczny, w którym cała kolumna pionowa wraz z ramieniem i stopką montażową odchylana jest do tyłu z użyciem odpowiedniego siłownika pneumatycznego, uruchamianego poprzez naciśnięcie pedału sterującego. Wygoda pracy przy użyciu tego typu maszyny w porównaniu z modelem półautomatycznym wynika z braku konieczności ustawiania parametrów pracy stopki montażowej każdorazowo przy kolejnym kole w przypadku obsługi kompletu kół jednego pojazdu. Pozycja robocza stopki ustawiona przy pierwszym kole jest wykorzystywana ponownie przy obsłudze kolejnych kół tego samego typu i rozmiaru. Dodatkowym udogodnieniem w obsłudze, przy ustawianiu wysokości ramienia pionowego jest blokada pneumatyczna sterowana przyciskiem. Niektóre modele montażownic automatycznych wyposażone są dodatkowo w inflator, ułatwiający napełnianie kół powietrzem, w przypadku pełnego przylegania stopki opony do obręczy na całym obwodzie.
Rozbudowaną wersją montażownic automatycznych są modele wyposażone w dodatkową boczną przystawkę pneumatyczną, zapewniającą wygodną i komfortową, a przede wszystkim bezpieczną dla obsługującego oraz zarówno dla opony, jak i obręczy obsługę kół niskoprofilowych. Dodatkowe ramię boczne dociska w odpowiedni sposób oponę przy obrocie stołu montażownicy, umożliwiając tym samym wykonanie wszystkich operacji związanych z demontażem i montażem opony na obręczy. Przystawka ma odpowiednie wyposażenie w postaci rolki dociskowej, talerza podtrzymującego, stożka dociskającego oraz odpowiednio wyprofilowanego klocka dociskowego, umieszczonego na przegubowym wysięgniku. Sterowanie pracą przystawki realizowane jest pneumatycznie przy wykorzystaniu odpowiedniej dźwigni sterującej.
Na rynku są dostępne montażownice wyposażone dodatkowo w wiele różnych funkcji polegających między innymi na zastosowaniu nowej konstrukcji odpiekacza, wykorzystującego plastikowe talerze napędzane pneumatycznie, umożliwiające odpiekanie opony na całym obwodzie obręczy, automatycznego pozycjonowania narządzi roboczych, czy też podnośnika pneumatycznego do osadzania koła w uchwycie stołu. Maszyny te są oczywiście zdecydowanie wygodniejsze w obsłudze, lecz ich cena jest znacznie wyższa od tych najbardziej popularnych i najczęściej wybieranych przez warsztaty. Na tego typu rozwiązania konstrukcyjne maszyn decydują się jedynie duże serwisy ogumienia z mocną pozycją na rynku, obsługujące praktycznie wszystkie rodzaje kół. Drugim niezbędnym we współczesnym serwisie ogumienia urządzeniem jest wyważarka do kół. Dzięki niej możliwe jest określenie wartości jego niewyważenia, czyli nierównomiernego rozkładu masy obręczy i opony wokół osi obrotu koła poprzez znalezienie odpowiednich mas korekcyjnych (ciężarków nabijanych lub klejonych na obręczy) i miejsc korekcji (punktów mocowania ciężarków). Wyważarki wykorzystują w trakcie dokonywania pomiaru metodę dynamicznego określania niewyważenia, dzięki czemu możliwe jest jednoczesne określenie zarówno sił promieniowych, jak również i poprzecznych.
Współcześnie oferowane wyważarki charakteryzują się dużym stopniem automatyzacji procesu pomiarowego. Wykorzystywane są w nich układy mikroprocesorowe, które zapisują w pamięci parametry pomiaru i po przeprowadzeniu odpowiednich procedur przeliczeniowych wskazują masy korekcyjne i miejsca niewyważenia na odpowiednim wyświetlaczu lub ekranie monitora. Czas pomiaru niewyważenia nie przekracza nawet kilku sekund. Pomiar uruchamiany jest automatycznie po opuszczeniu do pozycji roboczej osłony koła. W zależności od modelu, wyważarki mają różne konfiguracje programów obsługowych. Zapewniają szeroki zakres programów do obsługi obręczy stalowych oraz różnych konstrukcji obręczy wykonanych ze stopów lekkich. Standardem programowym współczesnych wyważarek jest również funkcja tzw. ukrytego ciężarka dla obręczy ze stopów lekkich, dzięki której możliwe jest rozdzielenie zewnętrznego ciężarka na dwa odpowiadające mu równoważne ciężarki ukryte za żebrami obręczy.
Oferowane na rynku wyważarki różnią się między sobą przede wszystkim sposobem wprowadzania danych, odczytem wyników pomiarów i sposobem ich wizualizacji. Na dokładność pomiaru wyważarek wpływ ma przede wszystkim przy współczesnych ich konstrukcjach sposób mocowania koła na wale wyważarki, czyli rodzaj zastosowanego uchwytu koła. Najbardziej rozpowszechnionym sposobem mocowania koła na wale wyważarki jest zastosowanie stożka centrującego i zacisku szybkomocującego. Innym sposobem jest zastosowanie pierścienia rozprężnego, zmieniającego średnicę zewnętrzną i wewnętrzną poprzez zaciskanie się bez luzu na wale i otworze wewnętrznym obręczy. Jeszcze innym sposobem mocowania jest zastosowanie uchwytu odwzorowującego mocowanie kół przy użyciu szpilek z nakrętkami. Ta metoda osadzania koła stosowana jest przy obręczach nieprzelotowych.
mgr Andrzej Kowalewski
Komentarze (0)