Ze względu na właściwości gazu i konieczność spełnienia wszelkich wymagań związanych z transportem gazów w samochodach zbiorniki na LPG stosowane we pojazdach muszą być wyposażone w szereg urządzeń.
Aktualnie stosowanych jest kilka typów konfiguracji urządzeń stanowiących wyposażenie zbiorników. Poniżej przedstawione zostały rozwiązania najczęściej stosowane w krajach europejskich, które przyjęły stosowanie regulaminu R 67.01 EKG ONZ– obowiązującego także w Polsce.
Ogólnie można wyróżnić:
1.) Wyposażenie zbiorników do instalacji gazowych podających gaz w fazie lotnej
a.) Wielozawory (urządzenia wielozaworowe)
b.) Płyty czterootworowe (płyta holenderska)
2.) Wyposażenie zbiorników do instalacji gazowych podających LPG w fazie płynnej
Zbiorniki przeznaczone do samochodowych instalacji gazowych montowane w Polsce od 1 kwietnia 2002 roku powinny posiadać stosowne wyposażenie, przy czym w praktyce spotyka się różne typy konfiguracji różniące się układem poszczególnych urządzeń.
A - WIELOZAWORY
Wielozawór (urządzenie wielozaworowe) jest najczęściej stosowanym rozwiązaniem w Polsce i we Włoszech, skąd pochodzi zdecydowana większość montowanych w naszym kraju instalacji gazowych. W jednym wspólnym korpusie umieszczone zostały wszystkie wymagane dla zbiornika gazu urządzenia:
1.) Zawór ograniczający napełnienie gazem do 80% (podczas tankowania) pojemności wodnej zbiornika. Jest to niezbędne dla zapewnienia przestrzeni dla fazy lotnej, przestrzeni niezbędnej w przypadku wzrostu temperatury gazu w zbiorniku i związanemu z nim przyrostem objętości fazy płynnej gazu.
2.) Wskaźnik poziomu paliwa, na którym odczytuje się aktualną ilość gazu w zbiorniku.
3 a) Nadciśnieniowy zawór bezpieczeństwa zabezpieczający w określonych sytuacjach zbiornik gazu LPG przed wzrostem ciśnienia powyżej 27 (+/-1) bar. Gaz LPG zamknięty w zbiorniku zmienia swoje ciśnienie w zależności od temperatury
3 b) Termiczny zawór bezpieczeństwa (nie jest wymagany jeżeli przepustowość nadciśnieniowego zaworu bezpieczeństwa przekracza 17,7 m3/min) – jest dodatkowym zabezpieczeniem przed wzrostem ciśnienia w zbiorniku w wyniku nagłego wzrostu temperatury. Jest to bezpiecznik, który po nagrzaniu do temperatury 120 (+/-10) C stopi się i otworzy dodatkowy przepływ gazu.
4.)Samoczynny zawór odcinający zbiornika z zaworem ograniczającym wypływ gazu – znajduje się na wyjściu gazu. Samoczynny zawór odcinający to nic innego jak dodatkowy elektrozawór gazu umieszczony na zbiorniku (w tym przypadku na wielozaworze) zamykający wypływ gazu ze zbiornika przy niepracującym silniku. Zawór ograniczający wypływ gazu ma za zadanie zahamować wypływ gazu ze zbiornika po przekroczeniu określonego awaryjnego natężenia przepływu.
5.) Gazoszczelna obudowa osprzętu zbiornika (jest wymagana, gdy zbiornik znajduje się w przestrzeni pasażerskiej lub bagażowej) – obudowa mieści wewnątrz elementy wyposażenia zbiornika i zapewnia ich wentylowanie poprzez połączenie przewodem wentylacyjnym z częścią zewnętrzną pojazdu.
B - PŁYTY CZTEROOTWOROWE (płyty holenderskie)
W rozwiązaniu z płytą czterootworową poszczególne urządzenia wyposażenia zbiornika występują oddzielnie i montowane są w odpowiednich otworach rozmieszczonych na zunifikowanej płycie:
1.) Zawór ograniczający napełnienie do 80% pojemności wodnej zbiornika.
2.) Wskaźnik poziomu paliwa.
3.) Nadciśnieniowy zawór bezpieczeństwa.
4.) Samoczynny zawór odcinający zbiornika z zaworem ograniczającym wypływ gazu.
5.) Gazoszczelna obudowa osprzętu zbiornika, w której zamknięte są wszystkie urządzenia znajdujące się na wspólnej płycie.
Montaż wyposażenia zbiornika
Warto przypomnieć, że zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami zbiornik jest testowany i następnie uzyskuje homologację z określonymi nadciśnieniowymi zaworami bezpieczeństwa oraz z termicznym zaworem bezpieczeństwa (jeżeli nadciśnieniowy zawór bezpieczeństwa ma wydatek poniżej 17,7 m3/min). W wielu krajach zbiorniki sprzedawane do zakładów montażu mają zamontowane zawory bezpieczeństwa, aby spełnić powyższe wymagania – niestety jak dotąd w Polsce nie jest to przestrzegane przez żadnego z producentów zbiorników.
Przy montażu urządzeń wyposażenia zbiorników, podczas montażu instalacji gazowej w pojazdach samochodowych, należy zwrócić uwagę na wymagania zawarte w aktualnie obowiązujących przepisach:
§ 2- pkt.2
Złącza instalacji, przez które przepływa gaz, powinny znajdować się w miejscach łatwo dostępnych dla kontroli ich szczelności.
§ 2- pkt.8
Elementy i zespoły instalacji narażone na mechaniczne uszkodzenia powinny być odpowiednio zabezpieczone.
§ 2- pkt.12
Elementy instalacji, w których znajduje się lub przez które przepływa gaz, nie mogą bez pełnego osłonięcia być umieszczone w pomieszczeniu przeznaczonym do przewozu osób; nie stosuje się tego do ścianek zbiornika i przewodów gazowych.
§ 2- pkt.13
Dopływ gazu do układu dolotowego, gdy silnik nie pracuje, oraz po przełączeniu na inne paliwo, powinien być zatrzymany; dopuszczalna zwłoka - 2 sekundy.
Zatem sterowanie samoczynnym zaworem odcinającym zbiornika powinno odbywać się poprzez urządzenie “safety car” (zawierają je min. przełączniki elektroniczne) zapewniające otwarcie zaworów po uzyskaniu sygnału z prędkości obrotowej silnika.
§ 2- pkt.14
Przez żaden element instalacji, w którym znajduje się gaz, nie może płynąć prąd elektryczny.
Nie można zatem podłączać “masy” zarówno cewki samoczynnego zaworu odcinającego zbiornika, jak i sensora rezerwy, czy też pełnego wskazania pod śruby mocujące którykolwiek z elementów wyposażenia zbiornika, lecz prowadzić oddzielny przewód masowy dla tych odbiorników elektrycznych i łączyć np. do “masy” karoserii pojazdu.
§ 4- pkt.6.1
Zbiorniki powinny być tak umieszczone, aby była możliwość łatwego - odczytu stanu napełnienia.
§ 4- pkt.7
Zbiorniki na gaz płynny oraz butle powinny być tak umieszczone, aby w pozycji roboczej wypływ gazu następował w stanie ciekłym.
§ 8- pkt.1
Zbiorniki zamontowane w przestrzeni zamkniętej pojazdu powinny być umieszczone w gazoszczelnej obudowie całkowitej lub być wyposażone w gazoszczelną obudowę osłaniającą jedynie zawory. W przypadku obudów osłaniających zawory, zbiorniki powinny być fabrycznie przystosowane do takiego osłonięcia.
Wszystkie oferowane aktualnie zbiorniki na rynku polskim są fabrycznie przystosowane do osłaniania zaworów.
§ 8- pkt.2
Obudowy całkowite powinny być wyposażone co najmniej w dwa otwory wentylacyjne, a obudowy osłaniające jedynie zawory zbiorników - co najmniej w jeden. Otwór wentylacyjny powinien mieć powierzchnię przekroju dla przepływu gazu nie mniejszą niż 4,5 cm2. Wyloty otworów wentylacyjnych nie mogą być skierowane w stronę układu wydechowego, nie mogą uchodzić do wnęki koła oraz, w przypadku gazu płynnego, powinny być skierowane do dołu.
Większość obudów osłaniających zawory zbiorników ma 2 otwory wentylacyjne z króćcami do przewodów wentylacyjnych. Zgodnie z powyższym paragrafem wystarczy podłączenie wentylacji (przewodów, rurki) tylko jednego z tych otworów (drugi można zaślepić odpowiednim korkiem zapewniającym szczelność przy ciśnieniu 0,01 MPa – aby spełnić wymagania
§ 8. punkt 3) pod warunkiem, że powierzchnia przekroju dla przepływu gazu, czyli z uwzględnieniem powierzchni zajmowanej przez przewody gazowe nie będzie mniejsza niż 4,5 cm2.
Materiał powstał przy współpracy
z firmą Elpigaz Sp. z o.o.
( ) - Załącznik nr 9 – do Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych pojazdów (Dz. U. Nr 32 z 31.12.2002r.)
Komentarze (0)