DPF, czyli filtr cząstek stałych (ang. Diesel Particulate Filter), stanowi element układu wydechowego, którego zadaniem jest usuwanie cząstek stałych ze spalin. Najczęściej jest to ceramiczny monolit o strukturze plastra miodu z zaślepionymi naprzemiennie kanałami, które wymuszają przepływ spalin przez porowate ścianki pokryte powłoką katalityczną.

Filtr cząstek stałych został wprowadzony przez koncerny produkujące samochody w 2006 roku, aby sprostać wymogą normy Euro 4, określającej redukcję emisji dwutlenku węgla i tlenków azotu.

Rodzaje wykorzystywanych filtrów

• DPF – tzw. suchy filtr, który wykorzystuje porowatość materiałów ceramicznych, umożliwiając skuteczne wyłapywanie sadzy.
• FAP – tzw. mokry filtr, który wykorzystuje specjalny preparat zawierający substancje katalityczne aplikowany do paliwa, dzięki czemu naturalne wypalanie nie wymaga tak wysokich temperatur jak w DPF-ie.
• GPF – coraz częściej pojawia się w nowych autach z silnikami benzynowymi. Jest to niemal takie samo urządzenie jak DPF, ma dokładnie to samo zadanie, ale pracuje w odmiennych warunkach.

Spaliny w silnikach benzynowych mają wyższą temperaturę, a co za tym idzie, sam proces wypalania sadzy może przebiegać rzadziej, bo już w czasie normalnej eksploatacji jest ona częściowo usuwana z GPF-a. Dzięki temu nie trzeba specjalnych warunków, jak w przypadku DPF-a. GPF z powodzeniem wypala się nawet podczas jazdy miejskiej.

Różnica procesu regeneracji DPF-a  i GPF-a jest o tyle istotna, że w przypadku diesla jego nieudany przebieg kończy się nierzadko przedostaniem nadmiaru paliwa do układu smarowania. Olej napędowy miesza się z olejem smarującym, rozrzedza go, zmienia jego skład i podnosi poziom, co naraża silnik na gorsze smarowanie, a tym samym szybsze zużycie. W silniku benzynowym nie ma konieczności podawania nadmiaru paliwa.

• SCR (selektywna redukcja katalityczna) – to układ służący do zmiany cząstek tlenku azotu na wodę i azot (bez tlenków). Przy użyciu roztworu AdBlue (o składzie 32,5% mocznika + 67,5% oczyszczonej wody) jest wtryskiwany do katalizatora SCR, gdzie dochodzi do reakcji, która przekształca NOx do H2O i N2.

Redukcja NOx w końcowej fazie wydechu jest aż o 90% mniejsza. W wyniku reakcji powstają azot, woda i dwutlenek węgla (N2, H2O i trochę CO2).

Najczęstszy problem z filtrem cząstek stałych
Problemy filtra dotyczą zanieczyszczenia wynikającego z określonej pojemności zdatnej do przechwytywania cząstek stałych. Takie działanie jest naturalnym procesem, a kolejnym krokiem jest inicjacja przez komputer pokładowy wypalania. Problemem jest popiół powstały w tym procesie, który stopniowo zbiera się w filtrze, powodując jego zapychanie.
Problem z filtrem cząstek stałych może również nastąpić na skutek awarii silnika lub jego osprzętu, powodując uszkodzenie mechaniczne lub kłopoty z prawidłowym wypalaniem.

Najczęstsze objawy zapchanego filtra

• Spadek mocy silnika.
• Dużo większe zużycie paliwa.
• Częste wypalanie filtra.
• Znaczne podniesienie się stanu oleju silnikowego.
• Charakterystyczny zapach wypalania, czasem odczuwalny nawet wewnątrz kabiny.
• Informacja wyświetlane przez komputer pokładowy (opcjonalnie).

Jak wydłużyć życie DPF-a

• Dbaj o kondycję silnika i układu zasilania paliwa.
• Dbaj o stan turbosprężarki.
• Używaj specjalnych olejów silnikowych przystosowanych do samochodów wyposażonych w filtr cząstek stałych.
• Tankuj paliwa dobrej jakości na sprawdzonych stacjach.

Zapchanie filtra cząstek stałych nie wiąże się z jego wymianą! Filtr oprócz automatycznego procesu czyszczenia można również wypalić metodą aktywną, czyli poprzez podpięcie komputera diagnostycznego w celu wymuszenia tego procesu.
Właściciel pojazdu może również zdecydować się na czyszczenie filtra metodą hydrodynamiczną, która polega na umieszczeniu filtra w specjalnej komorze i udrożnieniu go za pomocą silnego strumienia wody z dodatkiem specjalnego środka czyszczącego. Ze względu na właściwości i dużą skuteczność taka metoda czyszczenia filtra w sytuacji, gdy samooczyszczanie nie daje pełnych efektów, jest jedną z najczęściej wybieranych przez użytkowników pojazdów wyposażonych w filtry cząstek stałych.