Użycie samodzielnego zasilacza zamiast zwykłego akumulatora samochodowego jest bezpieczniejsze zarówno dla serwisanta, jak i testowanego podzespołu. Zasilacz laboratoryjny ma możliwość ustawienia nie tylko potrzebnego napięcia wyjściowego, lecz również tzw. ograniczenia prądowego. Ta druga funkcja jest ważna, gdy testowany układ pobiera zbyt duży prąd lub ma wewnętrzne zwarcie. Użycie w takiej sytuacji do zasilania testowanego podzespołu akumulatora samochodowego może spowodować w skrajnym przypadku nie tylko zniszczenie testowanego podzespołu, ale nawet pożar. Zakup zasilacza stabilizowanego nie jest obecnie dużym wydatkiem. Ceny tego sprzętu nieustannie spadają, a to za sprawą producentów z Chin. Dzięki nim na zasilacz można wydać tyle, co na multimetr warsztatowy klasy podstawowej. W artykule przedstawiono szczegółowo funkcje i parametry dwóch zasilaczy laboratoryjnych serii QJ3000X wybranych z dużo szerszej oferty tych urządzeń firmy Labimed Electronics, a najbardziej, naszym zdaniem, nadających się do zastosowania w warsztacie samochodowym. Parametry tych zasilaczy przedstawiono w załączonej tablicy. Zasilacze laboratoryjne serii QJ3000X charakteryzują się takim samym maksymalnym napięciem wyjściowym 30 V, różnią się natomiast ograniczeniem prądowym, czyli maksymalnym prądem wyjściowym. Zasilacz QJ3003X ma maksymalny prąd wyjściowy 3 A, a zasilacz QJ3005 odpowiednio 5 A (fot. 1). Oba zasilacze mają wytrzymałą konstrukcję, tj. metalowe chassis i pokrywę. Z tworzywa jest tylko płyta czołowa. Choć oba zasilacze są zasilane z sieci 230 V, to ze względu na stosunkowo niewielkie rozmiary i masę (patrz tablica) można zaliczyć je do urządzeń przenośnych. Służy do tego rączka znajdująca się na górze pokrywy zasilacza.
Wyświetlanie ustawianych parametrów
Duży podświetlany na zielono wyświetlacz ciekłokrystaliczny ma dwa rzędy cyfrowe. W górnym wskazuje ustawione napięcie wyjściowe, a w dolnym ustawiony prąd obciążenia. Każdy z dwóch rzędów cyfrowych ma długość trzech cyfr. Gdy zasilacz pracuje w trybie stabilizacji napięcia, to w prawym, górnym rogu wyświetlacza pojawia się symbol C.V., oznaczający stałe napięcie wyjściowe (constant voltage). Gdy natomiast po dołączeniu obciążenia zasilacz wejdzie w tryb stabilizacji prądowej, sygnalizuje to wyświetleniem symbolu C.C., oznaczającego stały prąd wyjściowy (constant current).
Ustawianie napięcia i prądu wyjściowego
Napięcie wyjściowe zasilacza reguluje się płynnie pokrętłem wieloobrotowym „VOL-ADJ”, kontrolując jednocześnie wartość tego napięcia wskazywaną przez wyświetlacz. Regulacja maksymalnego prądu wyjściowego jest w pełni elektroniczna, tj. cyfrowa, ze skokiem 30 mA. Służą do tego celu trzy przyciski umieszczone w jednym rzędzie pod wyświetlaczem, oznaczone wspólnym symbolem „CURR-ADJ”. Gdy ustawianie maksymalnego prądu wyjściowego jest wyłączone, to zasilacz może dostarczyć do obciążenia prąd o wartości dla niego maksymalnej (zależnie od wersji 3 A lub 5 A). Aby to uzyskać, wystarczy np. zewrzeć jego gniazda wyjściowe przewodem. Aby natomiast włączyć funkcję ustawiania maksymalnego prądu wyjściowego (ograniczenia prądowego), trzeba nacisnąć przycisk „CC/CV” z rzędu wymienionych trzech przycisków. Zaświeca się wtedy nad przyciskiem „CC/CV” zielony LED, sygnalizując aktywność trybu ustawiania ograniczenia prądowego. Należy wtedy zewrzeć ze sobą gniazda wyjściowe zasilacza i przyciskami „UP” (zwiększanie) i „DOWN” (zmniejszanie) ustawić potrzebną wartość maksymalnego prądu, kontrolując jednocześnie wartość tego prądu na wyświetlaczu. Przy odpowiednio dużych prądach obciążenia włącza się automatycznie wewnętrzny wentylator zasilacza, nie dopuszczając do wzrostu temperatury jego wnętrza powyżej dopuszczalnego maksimum.
Stabilizacja wyjściowego napięcia i prądu
Zasilacze serii QJ3000X są przyrządami o analogowej konstrukcji układu elektronicznego, ze stabilizacją zarówno napięcia, jak i prądu wyjściowego. Każdy profesjonalny zasilacz stabilizowany powinien odznaczać się własnością stabilizacji napięcia i prądu wyjściowego zarówno przy zmianach napięcia sieci zasilającej ten przyrząd (230 V), jak i obciążenia dołączonego do jego wyjścia. Tę własność zasilacza charakteryzują współczynniki stabilizacji napięcia i prądu podawane zwykle w jego danych technicznych. Wartości współczynników stabilizacji podaje się dla zmian napięcia sieci w zakresie równym ±10% napięcia znamionowego, (czyli 230 V) i odpowiednio dla zmian prądu wyjściowego od 0 do pełnego obciążenia (stany „rozwarcia – zwarcia” wyjścia zasilacza).
Wyprowadzanie stabilizowanego napięcia i prądu
Służą do tego gniazda umieszczane zwykle na płycie czołowej zasilacza. Złącza te mogą mieć postać zacisków laboratoryjnych lub gniazd na wtyki banankowe – podobnych do montowanych w typowym, przenośnym multimetrze cyfrowym. Na płycie czołowej zasilacza serii QJ3000X umieszczono trzy gniazda na typowe wtyki banankowe standardu 4 mm. Środkowe gniazdo oznaczone symbolem GND jest połączone z masą zasilacza. Zależnie od potrzeby można je łączyć zarówno z minusem, jak i plusem napięcia wyjściowego. Pod zsuwaną pokrywką z napisem „EXT OUTPUT”, na samym dole płyty czołowej zasilacza, umieszczono gniazda dodatkowe (dwa zestawy), do których dołącza się końce przewodów pozbawione izolacji i mocuje wkrętem.
Łączenie zasilaczyGniazda dodatkowe można wykorzystywać do np. szeregowego połączenia ze sobą dwóch lub więcej zasilaczy. W ten sposób uzyskuje się większe napięcie wyjściowe, będące sumą napięć wyjściowych zasilaczy składowych, przy takim samym maksymalnym prądzie wyjściowym, tzn. najmniejszym z ustawionych w zasilaczach składowych. Do zwiększenia prądu wyjściowego służy natomiast równoległe łączenie zasilaczy. Maksymalny prąd wyjściowy jest wtedy sumą ustawionych prądów wyjściowych, przy takim samym napięciu wyjściowym wszystkich zasilaczy składowych. Praca zasilaczy w takim połączeniu wymaga jednak precyzyjnego ustawienia napięć wyjściowych zasilaczy składowych, co w praktyce jest bardzo trudne do zrealizowania. W przeciwnym wypadku po połączeniu przez źródła (zasilacze składowe) popłyną niebezpieczne prądy wyrównawcze mogące doprowadzić do zniszczenia tych źródeł. Stąd też łączyć równolegle zasilaczy się nie zaleca, chyba że są one wyposażone w funkcję równoległego ich łączenia. Funkcję taką mają zwykle zasilacze podwójne. Przełączenie zasilacza na taką pracę powoduje odpowiednie przełączenia w jego układzie elektronicznym, których efektem jest m.in. możliwość regulacji napięcia wyjściowego tylko jednym wspólnym pokrętłem, tj. odpowiednim pokrętłem jednego z zasilaczy składowych. Funkcję równoległego łączenia mają też niektóre pojedyncze zasilacze stabilizowane spotykane na rynku, lecz należą one zazwyczaj do zasilaczy wyższej klasy. Gdy zaistnieje potrzeba użycia większego prądu niż (3)5 A, najlepiej posłużyć się zasilaczem o dużym prądzie wyjściowym. Do takich celów można polecić zasilacz QJ3020S, który dostarcza napięcie wyjściowe stałe regulowane płynnie w zakresie od 0 do 30 V i prąd stały regulowany również płynnie w zakresie od 0 do 20 A (fot. 2).
Wyposażenie
Wraz z zasilaczami serii QJ3000X producent dostarcza przewód zasilania sieciowego oraz dwa komplety przewodów połączeniowych. Pierwszy z nich jest zakończony z jednej strony dwoma wtykami banankowymi, a drugiej izolowanymi chwytakami krokodylowymi. Przewodów połączeniowych drugiego kompletu używa się korzystając zacisków wyjściowych „EXT OUTPUT”. Stąd też przewody te są zakończone z jednej strony zaciskami widełkowymi, druga strona jest zaś „niezarobiona”. Użytkownik zasilacza może założyć na nie wtyki, dopasowane do własnych potrzeb.
mgr inż. Leszek Halicki
Komentarze (0)