Autoelektryka

Multimetr warsztatowy AT5050A (fot. 1) zawiera wszystkie podstawowe funkcje niezbędne do diagnozowania usterek instalacji i podzespołów samochodowych. Przyrząd charakteryzuje się dużym podświetlanym wyświetlaczem. Spore, wyraźne cyfry wyświetlacza i jaskrawe, zielone podświetlenie sprawiają, że wskazanie wyniku pomiaru jest dobrze widoczne, nawet z dużej odległości. Pod wyświetlaczem znajduje się w jednym rzędzie wyłącznik zasilania oraz dwa przyciski służące do obsługi funkcji wyświetlacza, tj. „zamrażania” bieżącego wskazania oraz podświetlenia. Niezależny wyłącznik zasilania oszczędza przełącznik obrotowy, gdyż nie ma potrzeby, za każdym razem, po zakończeniu pomiarów, przekręcać go w pozycję „OFF” (wyłączone), jak to ma miejsce w większości oferowanych obecnie przenośnych multimetrów cyfrowych.

Przełącznik obrotowy multimetru AT5050A służy do wyboru funkcji pomiarowej, a w ramach danej funkcji-podzakresu pomiarowego. Taki sposób wyboru podzakresu przez użytkownika jest nazywany ręczną zmianą podzakresu. W dolnej części płyty czołowej, pod przełącznikiem obrotowym, umieszczono w jednym rzędzie cztery główne gniazda pomiarowe, a nieco wyżej po prawie stronie gniazdo sondy temperaturowej. Jedno z gniazd głównych, oznaczone symbolem „HV”, jest przeznaczone do sprawdzania obecności wysokiego napięcia, co jest unikatową funkcją multimetru AT5050A. Multimetr AT5050A jest dostarczany w komplecie z żółtą osłoną gumową ściśle dopasowaną do jego obudowy, choć z łatwością zdejmowaną. Dzięki żółtemu kolorowi osłony można łatwo zlokalizować przyrząd, pozostawiony przez zapomnienie w miejscu pomiaru. Kolejnym unikatowym rozwiązaniem zastosowanym w multimetrze AT5050A jest wysuwany wieszak (fot. 2). Po jego wysunięciu można łatwo zawiesić multimetr w miejscu pomiaru, np. po maską silnika.

Funkcje pomiarowe i sprawdzające
Multimetr AT5050A należy do grupy przyrządów „ekonomicznych”, tj. oferowanych za stosunkowo niewielką cenę. Aby zredukować ją w możliwie największym stopniu, producent multimetru zrezygnował z funkcji pomiarowych napięcia i prądu przemiennego, pozostawiając tylko zakresy pomiarowe napięcia i prądu stałego. Ograniczył też górne mierzone napięcie stałe do 200 V. Należy jednak zaznaczyć, że producent wprowadził dwie nowe, unikatowe funkcje: test akumulatora i sprawdzanie obecności wysokiego napięcia. Reasumując, AT5050A mierzy napięcie stałe, prąd stały, rezystancję, częstotliwość, współczynnik wypełnienia, prędkość obrotową, kąt zwarcia styków przerywacza i temperaturę. Sprawdza diodę, ciągłość obwodu, obecność wysokiego napięcia i akumulator.

- pomiar prądu stałego
Multimetr AT5050A mierzy prąd stały na jednym zakresie, do 10 A. W niektórych multimetrach warsztatowych oferowanych na rynku spotyka się jeszcze własność pomiaru prądu do 20 A. Producenci coraz częściej jednak rezygnują z podzakresu 20 A, aby zapewnić użytkownikowi multimetru odpowiedni poziom bezpieczeństwa. Do pomiaru prądu w takim zakresie najlepiej użyć bezpiecznej i wygodnej metody pośredniej za pomocą multimetru cęgowego lub przystawki cęgowej współpracującej ze zwykłym multimetrem cyfrowym. Ciągły pomiar prądów bliskich 10 A jest w multimetrze AT5050A niedopuszczalny. Taką własność ma wiele multimetrów. Choć wejście pomiarowe prądu chroni w AT5050A bezpiecznik, to jednak użytkownik musi pamiętać, aby takie prądy mierzyć przez czas nieprzekraczający 10 sekund, a następnie przed następnym pomiarem odczekać 15 minut. Czas ten jest potrzebny, aby rezystor pomiarowy prądu ostudził się.

- pomiar napięcia stałego
AT5050A mierzy napięcie stałe na pięciu podzakresach, od 200 mV do 200 V, z rozdzielczością na dolnym podzakresie równą 0,1 mV. Dokładność pomiaru napięcia, będąca też dokładnością podstawową multimetru, wynosi 0,5%, czyli jak na multimetr „ekonomiczny” zupełnie niezłą.

- pomiar prędkości obrotowej
Tachometr multimetru AT5050A wykorzystuje do pomiaru metodę bezpośrednią, w której korzysta się z przewodów pomiarowych, a nie jak w przypadku metody pośredniej – cęgów. Zakres pomiaru prędkości obrotowej wynosi od 500 do 10000 obrotów na minutę, przy czym użytkownik musi wybrać przed pomiarem liczbę cylindrów testowanego silnika (3, 4, 5, 6 lub 8). Szczytowa wartość napięcia doprowadzanego w tym trybie do wejścia pomiarowego tachometru, a wymaganego do uzyskania poprawnego wyniku, wynosi od 6 do 35 V. Gdy silnik jest czterosuwowy, to wskazanie wyświetlacza multimetru jest wynikiem pomiaru prędkości obrotowej, lecz gdy silnik jest dwusuwowy, to wyświetloną wartość trzeba jeszcze podzielić przez dwa.

- pomiar współczynnika wypełnienia
Przydatną funkcją wykorzystywaną w samochodowej technice diagnostycznej do sprawdzania m.in. wtryskiwaczy jest pomiar współczynnika wypełnienia impulsu. Napięcie doprowadzane do wejścia multimetru powinno mieścić się w granicach od 6 do 35 V, a częstotliwość tego napięcia – w zakresie od 40 Hz do 1 kHz.

- sprawdzanie obecności wysokiego napięcia
W teście tym wykorzystuje się tylko jeden przewód pomiarowy. Jeden koniec tego przewodu dołącza się do gniazda „HV” multimetru, a drugim dotyka się do przewodu wysokiego napięcia w instalacji samochodowej. Jeśli w przewodzie tym panuje wysokie napięcie, to pod wyświetlaczem multimetru zaświeca się czerwona dioda „HV”. Jeśli dioda ta nie zaświeca się, to może to być spowodowane brakiem wysokiego napięcia lub obecnością napięcia stałego. Należy jeszcze zaznaczyć, że funkcja sprawdzania obecności wysokiego napięcia działa niezależnie od położenia przełącznika obrotowego. Działa też, gdy zasilanie multimetru jest wyłączone, bateria rozładowana lub nawet wyjęta.

- testy diody i ciągłości obwodu
Są to funkcje niezbędne w każdym multimetrze warsztatowym. W przypadku AT5050A testy te wykonuje się w tej samej pozycji przełącznika obrotowego. Gdy rezystancja testowanego obwodu jest mniejsza od 30 Ω, to włącza się sygnał dźwiękowy.

- pomiar temperatury
AT5050A mierzy temperaturę w zakresie -40 do +250°C. Do wykonania pomiaru jest niezbędna sonda temperaturowa. Osobne gniazdo pomiarowe pasujące do typowego prostokątnego wtyku znajduje się na płycie czołowej multimetru. Nie trzeba zatem stosować specjalnej przejściówki z takiego wtyku na bananki, jak to ma miejsce w wielu innych multimetrach. Wraz z multimetrem producent dostarcza sondę temperaturową TP-01 z czujnikiem termoparowym typu K o zakresie pomiaru od -50 do +400°C.

- sprawdzanie akumulatora i obecności wysokiego napięcia
Funkcja ta jest przeznaczona do sprawdzania akumulatorów samochodowych 12- i 24-woltowych. Wystarczy ustawić przełącznik obrotowy w odpowiedniej pozycji i dołączyć sondy przewodów pomiarowych do zacisków akumulatora. Bieżący jego stan wskaże jedna z trzech diod LED umieszczonych w rzędzie pod wyświetlaczem. Stan niski („Low”) zasygnalizuje wtedy dioda czerwona, stan normalny („Normal”) – zielona, a stan wysoki („High”) – niebieska. Należy zaznaczyć, że czerwona dioda jest też wykorzystywana do sprawdzania obecności wysokiego napięcia w odpowiednim do tego miejscu instalacji samochodowej. W tablicy załączonej do artykułu zamieszczono szczegółowe dane techniczne multimetru AT5050A.

Wyświetlacz
Wyniki pomiarów wskazuje duży wyświetlacz ciekłokrystaliczny. Okno wyświetlacza ma wymiary 60 na 35 mm, a duże cyfry wysokość równą aż 25 mm. Wyświetlacz charakteryzuje się maksymalnym wskazaniem 1999, co dopowiada długości 3 ½ cyfry. Silne, zielone podświetlenie wyświetlacza włącza się i wyłącza specjalnym przyciskiem, przy czym przyrząd nie ma funkcji automatycznego wyłączania podświetlenia. Stąd też należy pamiętać o każdorazowym wyłączaniu podświetlenia, gdy nie jest już potrzebne, aby bez powodu nie obciążać baterii.

Zasilanie
Multimetr AT5050A jest zasilany z jednej baterii 9-woltowej typu 6F22. Konieczność wymiany zużytej baterii na nową zasygnalizuje wyświetleniem symbolu baterii. Czas pracy baterii przedłuża funkcja automatycznego wyłączania zasilania multimetru po 15 minutach braku naciśnięcia przez użytkownika dowolnego przycisku lub przekręcenia przełącznika obrotowego

Wymiary i masa
AT5050A ma masę 380 g (włącznie z baterią i osłoną gumową) i wymiary 190x89x41 mm (wraz z osłoną gumową). Z tyłu obudowy znajduje się odchylana podstawka wykorzystywana do postawienia multimetru na stole warsztatowym lub biurku, a w górnej części obudowy – wysuwany wieszak – do powieszenia multimetru np. na haczyku.

Wyposażenie
Fabryczne wyposażenie multimetru AT5050A jest typowe. Znajduje się w nim komplet przewodów pomiarowych zakończonych sondami szpilkowymi, na które można nakręcać chwytaki krokodylowe. Nakręcane chwytaki, znajdujące się w komplecie z multimetrem, są ze względów bezpieczeństwa izolowane, tzn. mają nasuniętą gumową osłonkę. W komplecie z AT5050A jest też termoparowa sonda temperaturowa TP-01.

mgr inż. Leszek Halicki
Labimed Electronics