Ustawa o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców z dnia 1.07.2009 r. przewiduje następujące rozwiązania prawne z zakresu prawa pracy, które będą mogły być stosowane u przedsiębiorców w rozumieniu art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, znajdujących się w przejściowych trudnościach finansowych:
1) Obniżenie pracownikom wymiaru czasu pracy z proporcjonalnym obniżeniem wynagrodzenia za pracę – co będzie możliwe do stosowania bez konieczności dokonywania tzw. wypowiedzenia zmieniającego w trybie art. 42 § 1 – 3 Kodeksu pracy. Ustawa przewiduje, że obniżenie wymiaru czasu pracy nie będzie mogło być stosowane dłużej niż przez okres 6 miesięcy, zaś wymiar czasu pracy danego pracownika, po zastosowaniu obniżenia, nie będzie mógł być niższy niż 1/2 pełnego wymiaru czasu pracy. Wprowadzenie tego rozwiązania u przedsiębiorcy w przejściowych trudnościach finansowych będzie możliwe na podstawie układu zbiorowego pracy lub porozumienia z zakładową organizacją związkową, a w razie braku związku zawodowego – na podstawie porozumienia zawartego przez takiego przedsiębiorcę z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u tego przedsiębiorcy. Ustawa określa także obligatoryjny zakres regulacji układowej lub zawartej w porozumieniu. Obejmowałby on określenie grup zawodowych objętych zamiarem obniżenia wymiaru czasu pracy, wskazanie obniżonego wymiaru czasu pracy obowiązującego pracowników, a także określenie okresu, przez jaki obowiązywałby obniżony wymiar czasu pracy. Przystąpienie przez przedsiębiorcę do zawarcia układu zbiorowego pracy lub porozumienia w tych sprawach zostało uwarunkowane posiadaniem przez niego zaświadczenia potwierdzającego spełnienie kryteriów określonych w ustawie dla przedsiębiorcy w przejściowych trudnościach finansowych. W obecnym stanie prawnym w zasadzie nie ma podstaw prawnych – poza sytuacją zmiany warunków zatrudnienia na mocy porozumienia stron zawartego między pracownikiem i pracodawcą – do obniżenia wymiaru czasu pracy bez stosowania tzw. wypowiedzenia zmieniającego.
2) Skorzystanie przez przedsiębiorcę w przejściowych trudnościach finansowych z instytucji przestoju ekonomicznego. Ustawa przewiduje w takim przypadku dla pracownika, który wyrazi zgodę na objęcie go przestojem ekonomicznym (nie dłużej jednak niż przez łączny okres 6 miesięcy), gwarancje finansowe w postaci otrzymania kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, w części finansowanego ze środków przedsiębiorcy, w części zaś ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (świadczenie na częściowe zaspokojenie wynagrodzeń pracowniczych za czas przestoju ekonomicznego) albo ze środków Funduszu Pracy (stypendium pobierane w okresie szkolenia lub studiów podyplomowych). W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy poziom powyższej gwarancji finansowej będzie proporcjonalny do wymiaru etatu. W obecnym stanie prawnym oraz w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego niemożność wykonywania pracy przez pracownika gotowego do jej świadczenia - spowodowana trudnościami ekonomicznymi przedsiębiorcy – nie jest objęta przepisami art. 81 Kodeksu pracy, co w konsekwencji oznacza, że pracownicy znajdujący się w takiej sytuacji nie mogą skorzystać z gwarancji płacowych określonych w tym przepisie.
Ponadto, ustawa przewiduje objęcie szczególną ochroną stosunku pracy pracowników:
- w okresie lub w okresach pobierania świadczeń związanych z obniżonym wymiarem czasu pracy, a także przestojem ekonomicznym oraz w okresie pobierania stypendium (w razie szkolenia i studiów podyplomowych przypadających w okresie obniżonego wymiaru czasu pracy lub przestoju ekonomicznego), a także
- w okresie lub okresach przypadających bezpośrednio po pobieraniu takich świadczeń lub stypendium – nie dłużej niż przez łączny okres 6 miesięcy.
Zakres tej ochrony polegałby na zakazie wypowiedzenia pracownikowi przez przedsiębiorcę w przejściowych trudnościach finansowych umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika.
W zakresie wsparcia zatrudnienia u pracodawców w przejściowych trudnościach finansowych przepisy przewidują nowe tytuły świadczeń finansowanych ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych ukierunkowane na ochronę stanu zatrudnienia przedsiębiorcy w przejściowych trudnościach finansowych:
- świadczenie na częściowe zaspokojenie wynagrodzeń pracowniczych za czas przestoju ekonomicznego,
- świadczenie na częściowe zrekompensowanie obniżenia wymiaru czasu pracy.
W przypadku zaistnienia przestoju ekonomicznego pracownikom przedsiębiorcy w przejściowych trudnościach finansowych przysługuje świadczenie z Funduszu do wysokości 100 proc. zasiłku, o którym mowa w art. 72 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz wynagrodzenie od tego przedsiębiorcy łącznie w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie odrębnych przepisów z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy pracownika. Jednocześnie warunkiem niezbędnym do objęcia pracownika przestojem ekonomicznym jest pisemna jego zgoda. W przypadku ograniczenia czasu pracy pracownikom przedsiębiorcy w przejściowych trudnościach finansowych przysługuje świadczenie z Funduszu do wysokości 70 proc. zasiłku, o którym mowa w art. 72 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w zależności od stopnia obniżenia wymiaru czasu pracy pracownika.
Powyższe świadczenia mogą być udzielane maksymalnie na okres 6 miesięcy. Wskazane wyżej świadczenia udzielane są przez dysponenta Funduszu na podstawie umowy i uzasadnionego wniosku przedsiębiorcy w przejściowych trudnościach finansowych, który może ubiegać się o pomoc państwa po spełnieniu następujących wymogów:
- osiągnął średni spadek obrotów gospodarczych w szczególności spadek zamówień, sprzedaży, nie mniej jednak niż o 25 proc., liczony ilościowo lub wartościowo w ciągu ostatnich czterech pełnych kwartałów przed złożeniem wniosku, o którym mowa w art. 14, w stosunku do okresu od 1 lipca 2007 r. do 30 czerwca 2008 r., nie zalega ze zobowiązaniami publicznoprawnymi i składkami na Fundusz Pracy, z wyjątkiem przypadku, gdy zadłużony pracodawca zawarł porozumienie z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i urzędem skarbowym w sprawie spłaty zadłużenia i terminowo opłaca raty lub korzysta z odroczenia terminu płatności;
- nie zachodzą przesłanki do ogłoszenia jego upadłości, o których mowa w art. 11 – 13 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze;
- opracował program naprawczy obejmujący jeden rok, uprawdopodobniający poprawę kondycji finansowej przedsiębiorcy;
- nie otrzymał pomocy publicznej na wyposażenie lub doposażenie stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego ze środków Funduszu Pracy, zgodnie z umową o refundację zawartą na podstawie art. 46 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy po dniu 1 lutego 2009 r.;
- uzyskał zaświadczenie potwierdzające fakt znajdowania się w przejściowych trudnościach finansowych.
mgr Robert Gorczyca,
prawnik, starszy państwowy inspektor pracy
Komentarze (0)