Klimatyzacja

Uściślijmy. Zgodnie z definicją podaną w ustawie z 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową i o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych urządzenie ruchome to takie, które jest zwykle przemieszczane podczas eksploatacji, z wyłączeniem urządzeń stanowiących systemy klimatyzacji w niektórych pojazdach silnikowych, czyli samochodach dostawczych o masie własnej nieprzekraczającej 1205 kg i wszystkich samochodach osobowych. Do urządzeń ruchomych można więc zaliczyć systemy klimatyzacji w pojazdach, takich jak ciągnik rolniczy, helikopter, tramwaj, autobus, samochód ciężarowy, samochód dostawczy o masie własnej przekraczającej 1305 kg.

Aby móc wykonywać czynność odzysku czynnika z urządzeń ruchomych, należy być w posiadaniu certyfikatu dla personelu w odpowiednim zakresie, a więc kategorii I, II lub III (wydanego przez UDT). Jeśli osoba prowadząca działalność jest świadoma definicji urządzenia ruchomego, to najpewniej raportuje zużyty gaz w niektórych pojazdach silnikowych.

Można się tylko domyślać, jak wiele raportów stworzonych przez przedsiębiorców mogło zawierać nieprawdziwe informacje. Domyślać, bo nasze pytania pozostały bez odpowiedzi. Ich adresatem byli tym razem odpowiadający za CRE. Centralny Rejestr Operatorów w postaci elektronicznej bazy danych pozostaje w gestii wyspecjalizowanej jednostki Instytutu Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego.
To o tyle irytujące, że rokrocznie na łamach naszego miesięcznika i na portalu warsztat.pl przypominamy warsztatom o obowiązku sprawozdawczości. Aż prosi się, by w artykule poradnikowym niejaki feedback – wnioski płynące z realizacji obowiązków – przekuć w pouczenia na przyszłość.

Skoro mowa o systemach klimatyzacji samochodowej, to warto skonfrontować zapisy ustawowe z przypadkami „ruchomych urządzeń”. Co więc z pojazdami specjalnego przeznaczenia, jakimi bez wątpienia są np. kampery? Wszak te pojazdy kempingowe (przysłowiowe „domy na kołach”) mogą być wyposażone w klimatyzator (dachowy czy podławkowy) zaprojektowany przede wszystkim z myślą o komforcie załogi na czas postoju. Skądinąd tzw. klimatyzatory mobilne, inaczej nazywane postojowymi, zasilane są na czas jazdy przetwornicami, a na postoju na kempingach z przyłącza 230 V.

Nie ma więc obowiązku posiadania uprawnień do instalacji, naprawy, serwisowania, konserwacji i likwidacji urządzeń ruchomych, za wyjątkiem samochodów ciężarowych chłodni i przyczep chłodni. Obowiązek posiadania uprawnień w odniesieniu do urządzeń ruchomych istnieje tylko w przypadku wykonywania czynności odzysku. Wspomniane klimatyzatory „postojowe” są hermetycznymi urządzeniami zawierającymi fluorowane gazy cieplarniane w małych ilościach. Przykładowo, klimatyzator Dometic FreshLight 1600 o mocy 1500W skrywa czynnik chłodniczy R-407c w ilości 0,41 kg. 0,56 kg ma układ w modelu większym – Dometic FreshLight 2200. Urządzenia takie mogą zawierać czynnik R-407c lub R-134a. Tak jest w przypadku klimatyzatorów marki Truma.

– Klimatyzacje Truma mają hermetycznie zamknięte układy, które są wykonane z miedzianych elementów i nie ma konieczności sprawdzania stanu gazu – wyjaśnia Dominika Marszalik, marketing assistant w spółce Loycon systems, która jest autoryzowanym przedstawicielem marki Truma w Polsce. – Natomiast w przypadku rozszczelnienia się urządzenia odsyłamy je w całości do Fabryki Truma w Putzbrunn, gdzie sprzęt jest naprawiany lub wymieniany, w zależności od wykrytej usterki i gwarancji.

Krótko mówiąc, bez certyfikatu nie obejdzie się tylko wtedy, gdy chcieć odzyskiwać czynnik. Co innego, że urządzenia takie to układy hermetycznie zamknięte i ich producent ograniczył jakikolwiek kontakt z gazami do grona fachowców. Skądinąd już w poprzednim wydaniu „NW” wzmiankowaliśmy, jak ryzykownym procederem jest nabywanie czynników z niewiadomego źródła. Słów więcej o nielegalnych imporcie, szarej strefie i ryzyku potanienia kosztów przez warsztaty.

Stosowanie czynnika chłodniczego R134a jest oczywiście w dalszym ciągu dozwolone w ramach prac serwisowo-konserwacyjnych przy istniejących instalacjach zawierających czynnik chłodniczy R134a. Może on kosztować ok. 130 zł za kilogram, a podejrzanie tani ok. 100 zł. Przyjmijmy, że zwyczajowo przyjdzie nam uzupełnić ubytki rzędu 0,1 kg dla każdego samochodu homologowanego na taki czynnik. Na statystycznej usłudze można zaoszczędzić jakieś 3 zł. Co gorsza, z sygnałów, jakie docierają do naszej redakcji, wynika, że najnowszym „pomysłem” forsujących oszczędne zakupy jest sprzedaż butli w pakietach, np. czteropakach. Finał bywa taki, że na cztery butle z prawidłowym czynnikiem, trzy skrywają… propan-butan. Skoro nagminnie spotykane jest napełnianie układów LPG, to tym bardziej znaczenia nabiera umiejętność identyfikacji gazów.

O odzysku zanieczyszczonych czynników
Biorąc pod uwagę obecną cenę cczynnika – około 600 zł 1 kg R1234yf – zainfekowanie posiadanego w stacji innym gazem może przynieść straty finansowe sięgające tysięcy złotych. Kolejną bardzo ważną kwestią jest fakt, iż stacja do obsługi klimatyzacji zaprojektowana jest do pracy z określonymi czynnikami, dlatego kontakt z gazem, do którego nie jest przystosowana, w najlepszym wypadku skutkuje jej powolnym uszkadzaniem, ale bardzo często natychmiastową awarią, co w sezonie letnim wiąże się ze znacznymi stratami spowodowanymi nie tylko koniecznością naprawy, lecz również wyłączeniem urządzenia z eksploatacji.