Śruby, nakrętki i inne elementy złączne wymagają kontrolowanej siły docisku. Zwrócenie uwagi na wartości momentu obrotowego zapewni lepszy, spójny standard pracy i pomoże zachować bezpieczeństwo. W nowoczesnym warsztacie niejedno narzędzie dynamometryczne jest kluczowym elementem ustandaryzowanych czynności. Dlaczego nieocenionym, gdy zadbać o reputację naszych usług?
Połączenia gwintowe należą do grupy gwarantujących łatwy demontaż, wydajność oraz niski koszt – i to ich zasadniczy walor. To dzięki nim rozliczne części w pojeździe można wymontować celem naprawy czy wymiany na nowe. Skądinąd dowolnego rodzaju gwinty podlegają degradacji. Zazwyczaj dużo wcześniej przyjdzie nam wymienić nakrętkę czy śrubę na nową.
Tego typu połączenia kształtowe o pożądanych parametrach podlegają normalizacji i z uwagi na wielość zastosowań przemysłowych można je pogrupować. Długość uzwojenia i skok gwintu to tylko jeden z parametrów zbioru tworzącego kilkanaście rodzajów gwintów (np. ze względu na sposób skręcania – gwint prawy/lewy). Gwint to śrubowe nacięcie na wewnętrznej albo zewnętrznej powierzchni: walca, stożka. Pojazd to połączenie wielu rodzajów śrub, nakrętek, docisków, zacisków mimośrodowych, adapterów itd. Połączenia gwintowe są bardzo wygodne i powszechnie stosowane w motoryzacji od zarania dziejów. A co się zmieniło?
Udział krytycznych dla bezpieczeństwa połączeń tego typu wzrósł, mając na uwadze osiągane przez pojazdy (wyższe) prędkości. Przemysł motoryzacyjny notuje ustawiczny wzrost rygorystycznych wymagań dotyczących tolerancji. Krytyczny punkt plastyczności dziś szczególnie zyskuje na znaczeniu, mając na uwadze hybrydowy rodzaj łączonych elementów, np. stal/kompozyt. Stały wzrost wymagań inżynieryjnej dokładności, powtarzalności i niezawodności jest wystarczającym powodem, by w warunkach warsztatowych stosować podobne procedury co na liniach montażowych. Klucze dynamometryczne to najistotniejsze narzędzia dla osiągania wymaganej precyzji. I tu dochodzimy do wyczekiwanego standardu prac w nowoczesnych warsztatach.
Klucze dynamometryczne służą do kontrolowanego dociągania śrub oraz do pomiarów kontrolnych. Nawet niewielkie odchylenie od zalecanej wartości momentu obrotowego może mieć poważne konsekwencje. Jest to szczególnie groźne w przypadku połączeń krytycznych, takich jak te występujące w konstrukcjach nośnych czy mocowaniu kół
Moment dokręcania zwieńczony pieczęcią rzemiosła
Zaznaczanie elementów złącznych jest pożądanym zwyczajem, gdy mieć na uwadze np. ewentualne spory typu: czy aby na pewno ta część samochodowa była wymieniana/naprawiana? Oznaczanie elementów mocujących markerem może zaoszczędzić czas, pozwala też uciąć dyskusję na czas reklamacji usług. A nam? Pozwala upewnić się, że praca została wykonywana zgodnie z najwyższymi standardami.
Swoją drogą, nie bez powodu praktykanta winien sprawdzić mistrz, a w przypadku krytycznych elementów, takich jak np. korki spustowe w miskach olejowych czy elementy hydrauliczne w układzie hamulcowym, obowiązuje procedura, by minimalizować ryzyko błędu ludzkiego, więc wszystkie połączenia sprawdza przynajmniej dwoje ludzi. Dobrze też patrzeć na ręce, gdy zadanie polega na wkręceniu/łączeniu elementów, takich jak głowice silnika, gdzie równomierne rozłożenie sił na całej powierzchni elementu wg metody „krzyżowej” decyduje o pewności przylegania.
Poprawnie dokręcone śruby czy nakrętki znakuje się i uszczelnia na linii montażowej. Analogicznie, codziennie łączymy części ze ściśle kontrolowaną siłą, bo zgodnie z instrukcjami konserwacji producenta – bacząc, by gwint nie był przeciągnięty, ale też eliminując ryzyko poluzowania. Pojazd to przykład połączeń wielu rodzajów śrub, nakrętek, docisków, zacisków mimośrodowych, adapterów itd. Niedokręcone elementy złączne z pewnością poluzują się w normalnych warunkach pracy z powodu wibracji. Z kolei nadmierne dokręcanie elementu złącznego może rozciągnąć go poza elastyczność materiału.
Zrozumienie, jak działają elementy złączne i dlaczego prawidłowe dokręcanie polega w rzeczywistości na rozciąganiu go na tyle, aby uzyskać maksymalną siłę zacisku, jest połową sukcesu. „Dokręcanie zgodnie ze specyfikacją” odnosi się do dokręcania dowolnego elementu mocującego zgodnie z momentem obrotowym – lub „specyfikacją” – określonym przez producenta. Dopiero w połączeniu z „postawieniem pieczęci” można mówić o kompleksowym spełnieniu standardu prac inżynieryjnych.
Swoją drogą, do zakupu kluczy dynamometrycznych zachęca się np. miłośników jednośladów, a niektóre z lepszych rowerów szosowych są nawet w nie wyposażane. Trzeba wiedzieć, że mechanicy rowerowi rejestrują uzyskane momenty dokręcenia na arkuszach „kontroli przed dostawą” roweru i w fakturach serwisowych, a mechanicy wykonujący prace konserwacyjne floty rowerów rejestrują interwały serwisowe, a co za tym idzie – również kontrolują momenty docisku. A na pewno taki reżim obowiązuje w renomowanych markach producenckich i autoryzowanej sieci dystrybucji.
Branża rowerowa wydaje się wymagać ogólnie mniej rygorystycznych kontroli w porównaniu z branżą lotniczą. Gdzieś pośrodku (w skali odpowiedzialności) lokuje się warsztat samochodowy. A może faktycznie zabiegom konserwacyjno-zapobiegawczym na aftermarket automotive bliżej do inżynierii lotniczej? Wszak o katastrofę w ruchu drogowym nietrudno, gdy zawiedzie połączenie śrubowe.
Komentarze (0)