Paliwa i oleje

Nie da się ukryć, że nagar to zjawisko niepożądane z punktu widzenia działania silnika, jednak całkowite jego wyeliminowanie jest niemożliwe. Dzieje się tak z uwagi na skład współczesnego paliwa, charakter procesów fizykochemicznych, zachodzących podczas spalania, ale to nie wszystko. Miejscem szczególnie narażonym na osadzanie nagaru jest układ cylindrowo-tłokowy. Jakie zatem są przyczyny powstawania nagaru? Czy można zminimalizować to zjawisko?

Problem nagaru dotyczy właściwie każdego rodzaju silnika, a jego powstawanie jest konsekwencją nieidealnego spalania mieszanki paliwowo-powietrznej. Bezpośrednią przyczyną jest fakt, że olej silnikowy miesza się z paliwem. W komorze spalania następuje wytrącenie się osadu węglowego, który jest produktem spiekania i „koksowania” oleju silnikowego oraz substancji półstałych pochodzących z paliwa. W przypadku silników o zapłonie iskrowym do powstania nagaru przyczyniają się także związki chemiczne obecne w paliwie, które mają zredukować spalanie stukowe.
– Ważny w kontekście powstawania nagaru w silniku jest styl jazdy kierowcy – mówi Andrzej Husiatyński, kierownik działu technicznego Total Polska. – Żadne skrajności nie są dobre – jazda na niskich lub tylko wysokich obrotach oraz poruszanie się jedynie na krótkich dystansach zwiększa ryzyko odkładania się osadu węglowego w silniku. To ostatnie ma również wpływ na świece zapłonowe, które długotrwale nie osiągają temperatury samooczyszczania (ok. 4500C). Do jazdy na niskich obrotach zachęcają z kolei turbosprężarki, które umożliwiają skuteczną jazdę w zakresie 1200-1500 obr./min, a to niestety sprzyja powstawaniu nagaru. Efekt ten można zminimalizować, zmieniając styl jazdy i stosując najwyższej jakości oleje. Przykładem tego mogą być oleje Total z technologią ART, która według badań ACEA zwiększa ochronę silnika nawet o 74%.
Kolejna przyczyna natury technicznej to brak aktualizacji oprogramowania w komputerze głównym, który odpowiada za ustalanie prawidłowych proporcji mieszanki paliwowo-powietrznej. W tym kontekście warto wspomnieć także o niefachowym tuningu, czyli np. zmianie „mapy paliwa”, co może doprowadzić do zaburzenia proporcji, a tym samym wystąpienia zbyt bogatej mieszanki paliwa i powietrza. Ważną rolę pełni także sonda lambda, która mierzy ilość tlenu w spalinach. Sonda komunikuje się bezpośrednio z ECU, który dostosowuje ilość wtryskiwanej benzyny do poboru powietrza. Jej usterka może zafałszować pomiar parametrów spalin.
Za powstawanie nagaru odpowiadają także niesprawne elementy układu zapłonowego (cewki, świece) i np. łańcuch rozrządu. W przypadku jego rozciągnięcia fazy rozrządu mogą ulec przesunięciu, co w konsekwencji zaburzy proces spalania. Przyczyn technicznych może być zatem wiele, dlatego silnik musi być poddawany regularnemu serwisowi. Nawet w przypadku nowych samochodów nie może on ograniczać się jedynie do wymiany oleju i filtrów. Tylko kompleksowa i regularna kontrola może zminimalizować ryzyko powstania nagaru oraz będących jego następstwem usterek.
Miejscami szczególnie narażonymi na osadzanie się nagaru są: zawory silnika, kolektor dolotowy i wydechowy, system zmiennej geometrii turbosprężarki (tzw. kierownice), klapy wirowe w silnikach Diesla, denka tłoków, tuleje cylindrowe silnika, katalizator, DPF, zawór EGR i pierścienie tłokowe. Szczególnie narażone są silniki benzynowe z bezpośrednim wtryskiem paliwa. Dostarczanie paliwa bezpośrednio do komory spalania sprawia, że nie obmywa ono zaworów wlotowych, co zwiększa ryzyko odkładania się na nich osadów węglowych. W dłuższym czasie może to doprowadzić do zaburzenia proporcji mieszanki paliwowo-powietrznej, gdyż do komory spalania nie będzie dostarczana prawidłowa ilość powietrza. Komputer może oczywiście uwzględnić to, wysterowując proporcje mieszanki paliwowo-powietrznej w celu zapewnienia prawidłowego spalania, ale tylko do pewnego stopnia.
Jak wspomniano, do powstania nagaru w silniku potrzeba również paliwa. Oprócz zmiany stylu jazdy na lepszy, czyli okresowego używania wysokich obrotów silnika, regularnej wymiany oleju oraz dbałości o szeroko pojęty stan techniczny silnika, w celu zminimalizowania ryzyka osadzania się nagaru należy stosować paliwa sprawdzonych producentów. Rynek oferuje w tym względzie wiele możliwości.
– Paliwo dobrej jakości pozwala na oczyszczenie z osadów układu dolotowego, wtryskiwaczy i układu tłokowo-cylindrowego. Dzięki temu będzie ono lepiej rozpylane i mieszane z powietrzem. Przykładem paliwa zawierającego dodatki czyszczące jest Total Excellium Diesel, polecane do wszystkich silników wysokoprężnych. Warto pamiętać, że równie ważny jest styl jazdy, zatem unikajmy skrajności. Wtedy proces spalania będzie efektywniejszy i „zdrowszy” dla jednostki napędowej – podsumowuje Husiatyński.