Paliwa i oleje

Klasyfikacja syntetycznych olejów bazowych

Węglowodory syntetyczne:

• Polialfaolefiny
• Alkilowane aromaty
• Estry organiczne
• Dwuestry kwasów
• Poliestry

Inne

• Poliglikole
• Estry fosforowe
• Silikaty
• Silikony
• Etery polifenolowe
• Fluorowęglowodory

Mieszanki

• Mieszaniny wymienionych powyżej związków, które mogą zawierać też drobne ilości olejów mineralnych.

Sześć z wymienionych powyżej rodzajów olejów bazowych, a mianowicie: polialfaolefiny, alkilowane aromaty, dwuestry kwasów, poliestry, poliglikole i estry fosforowe, to ponad 90% wszystkich olejów syntetycznych używanych na całym świecie. Grupę 4. olejów bazowych tworzą polialfaoleiny. Grupę 5. olejów bazowych stanowią estry i pozostałe związki z listy powstające w różnych złożonych procesach syntez chemicznych.

Olej bazowy nie jest gotowym produktem. W kolejnej fazie produkcji dochodzi do wymieszania olejów bazowych z dodatkami, które zapewniają m.in. odpowiednią lepkość oleju, czystość silnika oraz odporność na utlenianie i korozję.

Olej bazowy nie jest jednak jeszcze gotowym produktem przeznaczonym dla użytkownika. W kolejnej fazie produkcji dochodzi do wymieszania olejów bazowych z dodatkami. W dalszej części omówimy zadania i funkcje spełniane przez najczęściej stosowane dodatki do olejów bazowych.

Olej silnikowy powinien charakteryzować się wysokim współczynnikiem (indeksem) lepkości VI (Viscosity Index). Naturalny indeks lepkości oleju można poprawić za pomocą dodatków VI.

Są to polimery o długich łańcuchach i dużych molekułach. Długość ich łańcuchów opóźnia obniżanie się lepkości przy wzroście temperatury. Kolejnym zadaniem oleju jest utrzymanie czystości silnika. Do tego potrzebne są dodatki, które „rozbijają” zanieczyszczenia, powstałe głównie jako pozostałości spalania, na drobniejsze cząstki, które wiązane są przez olej. Takie działanie chroni przed osadzaniem się zanieczyszczeń w układzie smarowania lub na współpracujących powierzchniach. Przy wymianie oleju zanieczyszczenia te usuwane są z silnika razem ze zużytym olejem. Zakres, w jakim olej jest w stanie powstrzymać mechaniczne zużywanie się elementów trących, można poprawić za pomocą specjalnych dodatków. Na przykład, kiedy na kołach zębatych przekładni układu napędowego pojawiają się duże naciski powierzchniowe, wówczas działają tzw. dodatki EP, które dodane do olejów przekładniowych zapobiegają bezpośredniemu stykaniu się i zacieraniu współpracujących powierzchni zębów. Od olejów użytkowanych w wysokich temperaturach oczekuje się dużej odporności na utlenianie. Również i tę właściwość można w razie potrzeby poprawić za pomocą dodatków, podobnie jak własności chroniące przed korozją. Niska temperatura płynięcia to ważna właściwość w użytkowaniu pojazdów mechanicznych przy rozruchu i szczególnie w okresie zimowym, stąd w oleju o takim przeznaczeniu stosuje się dodatki wpływające na obniżenie temperatury płynięcia.