Paliwa i oleje

Na początku warto zaakcentować, że w silniku nie powstają „opiłki metalu”, takie jak podczas obróbki skrawaniem. Drobiny metalu, które przenikają do oleju, są wynikiem tarcia występującego między metalowymi powierzchniami.

Oczywiście jest to zjawisko niekorzystne i konstruktorzy silników przykładają ogromną wagę do zbudowania magistrali olejowej tak, aby ograniczyć tarcie elementów metalowych. Stworzenie filmu olejowego ograniczającego tarcie we wszystkich punktach styku jest jednak niemożliwe. Typowym przykładem jest styk pierścieni tłokowych i ścianek cylindra.
W silnikach tłokowych występują trzy podstawowe rodzaje pierścieni:
- pierścienie uszczelniające (najbliżej denka tłoka), których zadaniem jest utrzymanie wysokiej kompresji i zapobieganie przenikaniu spalin powstałych w procesie spalania do skrzyni korbowej,
- pierścienie uszczelniająco-zgarniające (pierścień środkowy), których zadaniem jest zatrzymanie gazów, jakie przedostały się przez pierścień uszczelniający, oraz zgarnianie nadmiaru oleju z gładzi cylindra,
- pierścienie zgarniające (najniżej umieszczony pierścień), które zgarniają z tulei cylindra nadmiar oleju, pozostawiając stosunkowo cienki film olejowy na gładzi cylindra.

Jak wynika z tego wyliczenia, w górnej części cylindra pierścień uszczelniający nie może mieć styku z filmem olejowym, gdyż ograniczają to pierścienie uszczelniająco-zgarniające i zgarniające. Jest to szczególnie przestrzegane dzisiaj, gdy zaostrzone normy ekologiczne wymuszają ograniczenie spalania cząstek oleju. Ten brak filmu olejowego w górnej części cylindra oraz związane z tym większe tarcie (i większe ścieranie materiału) widać wyraźnie przy demontażu silnika. To właśnie praca bez filmu olejowego jest przyczyną poszerzenia górnej części tulei cylindrowej w eksploatowanych silnikach. 
Jednakże przyczyny konstrukcyjne są mniej szkodliwe niż zaniedbania eksploatacyjne. O czym warto pamiętać, aby zapewnić dobre smarowanie, ograniczyć tarcie i wyeliminować powstawanie drobin metalu, radzą eksperci firmy Master Sport.

Okresowa wymiana oleju i filtru olejowego
Wraz z przebiegiem własności smarne oleju zmniejszają się i w efekcie nie zapewnia on wytworzenia filmu olejowego warunkującego poprawną pracę stykających się elementów. Stąd też każdy producent zaleca w określonym terminie wymianę oleju. Ważne, aby podczas jego wymiany zmieniać także filtr. Zaniechanie tego może sprawić, że nowy olej nie będzie przepływał przez niewymieniony, zatkany filtr, ale jedynie przez zawór przelewowy, bez oczyszczania, zabierając zabrudzenia zgromadzone na materiale filtrującym. To zaś może w szybkim czasie doprowadzić do uszkodzeń silnika. Warto też pamiętać, że warunkiem wymiany oleju jest nie tylko przebieg, ale też czas jego eksploatacji.

Niewłaściwa jakość środka smarnego
W przypadku każdego silnika producent zaleca stosowanie oleju spełniającego odpowiednie normy. Niestosowanie się do nich może skutkować „zerwaniem” filmu olejowego, czyli utratą ciągłości smarowania. 

Energiczne ruszanie przy nienagrzanym silniku
Olej silnikowy w standardowych silnikach, po wyłączeniu silnika i zatrzymaniu pracy pompy olejowej, spływa do miski olejowej (w samochodach sportowych i terenowych zastosowano tzw. suchą miskę olejową, gdzie pompa odsysa olej do zbiornika). W efekcie po uruchomieniu silnika pompa olejowa od nowa wtłacza go w magistralę olejową. Stąd też pierwsze chwile jazdy zawsze wiążą się z utrudnioną pracą stykających się elementów. Dlatego ważne jest, aby do chwili osiągnięcia prawidłowej temperatury pracy jednostki ograniczyć wysilanie silnika.

Rozrzedzenie oleju
Własności smarne oleju ulegają znacznemu pogorszeniu w przypadku rozcieńczenia przez paliwo lub czynnik chłodzący. Ten pierwszy przypadek następuje zawsze podczas rozruchu zimnego silnika, gdy do cylindra dostarczana jest większa dawka paliwa, a jego niespalone cząstki spływają po ściankach cylindra do miski olejowej. Możliwe jest także dostarczanie zbyt wysokiej dawki paliwa wskutek wadliwej informacji wysyłanej do centralki silnika przez uszkodzony czujnik.
Rozcieńczanie oleju przez płyn chłodzący następuje zaś wskutek uszkodzeń mechanicznych, takich jak np. pęknięcie głowicy, uszkodzenie uszczelki pod głowicą itp.

Uszkodzenie pompy oleju lub pompy chłodzenia
W przypadku uszkodzenia pompy oleju następuje całkowite lub częściowe zmniejszenie ciśnienia w magistrali olejowej i środek smarny całkowicie lub częściowo nie dociera do wrażliwych miejsc.
W przypadku uszkodzenia pompy chłodzenia zbyt wysoka temperatura pracy silnika sprawia, że poszczególne części zwiększają swą objętość, przez co „wypychają” warstwę filmu olejowego i w efekcie pracują bez właściwego smarowania.

Jak ograniczyć niewłaściwe warunki pracy i powstawanie drobin startego metalu?
Jak twierdzą specjaliści z firmy Master Sport, nie możemy całkowicie wyeliminować powstawania drobin metalu w silniku. Zjawisko to można jednak znacznie ograniczyć, stosując znajdujące się w ofercie Master-Sport, zalecane przez producenta środki smarne i wymieniając je wg wskazanych okresów/przebiegów oraz dokonując okresowego przeglądu układu smarowania i chłodzenia. Drobiny metalu powstające wskutek normalnych warunków pracy warto zaś zaabsorbować i powstrzymać ich przepływ w oleju. Właśnie temu ma służyć technologia NeoMag.

Łukasz Cedek, Master-Sport