Paliwa i oleje

Obsługa samochodu wiąże się z wieloma ważnymi decyzjami, a jedną z nich jest wybór właściwej lepkości oleju silnikowego. Może mieć on bowiem znaczący wpływ na ogólne osiągi, trwałość i wydajność pojazdu. Z tego artykułu dowiesz się, czym jest lepkość oraz w jaki sposób jest mierzona – pomoże ci to podjąć optymalną decyzję przy wyborze oleju do swojego pojazdu.

LEPKOŚĆZrozumienie lepkości
Lepkość jest miarą grubości oleju i łatwości jego płynięcia w różnych temperaturach. Oleje silnikowe naturalnie stają się cieńsze (mniej lepkie) po podgrzaniu i gęstnieją (stają się bardziej lepkie) po ochłodzeniu. Oleje o niskiej lepkości zwykle zapewniają lepszą ochronę silnika w niskich temperaturach. Z kolei te o wysokiej lepkości zazwyczaj lepiej utrzymują wytrzymałość filmu olejowego, zmniejszając tarcie i łagodząc zużycie, chroniąc silniki w wysokich temperaturach.

Pomiar lepkości
Lepkość mierzy się przy użyciu znormalizowanego systemu opracowanego przez organizację SAE (Society Automotive Engineers). Oleje i płyny dzielą się na określone klasy lepkości i rodzaje, przy czym dwa główne typy to jednosezonowe (monograde) i wielosezonowe (multigrade).

Monograde (jednosezonowy), np. SAE 30
Oleje jednosezonowe są często stosowane w samochodach zabytkowych i klasycznych. Starsze pojazdy mają cechy, które nie występują w nowoczesnych samochodach, w tym m.in. wyższą temperaturę roboczą silnika, niższe obroty maksymalne, a to sprawia, że ich wymagania dotyczące smarowania są wyjątkowe.
Lepkość oleju jednosezonowego jest oznaczona pojedynczą liczbą (np. 30), a olej ma spełniać jedno z wymagań zgodnie z klasyfikacją SAE J300. Lepkość olejów jednosezonowych mierzy się wyłącznie w temperaturze 100°C i nie określa się jej dla chłodniejszych, zimowych warunków, oznaczanych jako „W”.

Multigrade (wielosezonowy), np. SAE 5W-30
Oleje wielosezonowe są stosowane w nowocześniejszych silnikach ze względu na ich wszechstronną konstrukcję i wydajne działanie w szerokim zakresie temperatur. Muszą spełniać dwie specyfikacje lepkości. Są one oznaczone literą „W” i dwiema liczbami, np. 5W-30. Litera „W” oznacza zimę (winter), a poprzedzająca ją liczba (np. 5) – lepkość oleju w niskich temperaturach. Niższe liczby wskazują, że olej przepływa łatwiej w niskich temperaturach, co jest korzystne dla szybkiego smarowania silnika podczas rozruchu na zimno i oszczędzania paliwa w niskich temperaturach. Druga liczba (np. 30) oznacza lepkość oleju w temperaturze roboczej. Wyższe liczby oznaczają bardziej lepki olej, który nadaje się do zastosowań wysokotemperaturowych.

Olej SAE 30 i SAE 5W-30
Zazwyczaj lepkości olejów wielosezonowych grupujemy według drugiej liczby, ponieważ jest to lepkość w temperaturze roboczej, a wiele olejów nigdy nie będzie pracowało w temperaturze tak niskiej, w jakiej są testowane. Lepkość oleju wielosezonowego to połączenie wydajności w niskich i wysokich temperaturach.

Tworzenie oleju
Millers Oils to niezależny blender gotowych do użycia olejów silnikowych, które powstają poprzez zmieszanie olejów bazowych i dodatków w celu stworzenia produktów spełniających specyfikacje OEM. Jednymi z głównych cech olejów silnikowych są: ochrona przed zużyciem, dbanie o utrzymanie silnika w czystości i określone właściwości temperaturowo-lepkościowe. Właściwości każdej mieszanki zależą od użytego oleju bazowego, mineralnego, syntetycznego lub w pełni syntetycznego oraz różnych dodatków.

Wybrane dodatki

•     Modyfikatory lepkości pomagają olejowi utrzymać optymalną lepkość w różnych temperaturach i ciśnieniach.
•     Środki przeciwzużyciowe, takie jak ZDDP, pokrywają części silnika, chroniąc je przed tarciem i zużyciem.
•     Inhibitory korozji i rdzy zapobiegają tworzeniu się ich na metalowych częściach silnika.
•     Detergenty usuwają osady i szlamy, mogą one zmniejszać wydajność i osiągi silnika.
•     Dyspergatory usuwają zanieczyszczenia i osadzają je w systemie filtracyjnym.

WYMAGANIA PRODUCENTAOchrona silnika
Jednym z głównych powodów wyboru właściwej lepkości oleju jest zapewnienie odpowiedniej ochrony silnika, szczególnie podczas zimnego rozruchu. Używanie oleju o lepkości zbyt wysokiej w stosunku do temperatury oznacza, że nie będzie przepływał wystarczająco szybko, aby nasmarować silnik (wystarczająco szybko dotrze wszędzie tam, gdzie powinien), co może spowodować trudności w uruchomieniu samochodu. Prowadzi to do zwiększonego zużycia paliwa, ale przede wszystkim – nadmiernego zużycia się podzespołów, które z czasem może spowodować znaczne uszkodzenie silnika. Z kolei olej o lepkości zbyt niskiej dla danego silnika także może skutkować niewystarczającym smarowaniem (brak możliwości wytworzenia wymaganego ciśnienia oleju), prowadząc do podobnych problemów.
Gdy silnik pracuje i osiąga temperaturę roboczą, lepkość oleju staje się równie istotna. Stosowanie oleju o odpowiedniej lepkości gwarantuje właściwe smarowanie ruchomych części silnika, zmniejszając tarcie i zapewniając wystarczającą ochronę.

Oszczędność paliwa
Wybór odpowiedniej lepkości oleju oznacza nie tylko ochronę silnika, wpływa ona także na zużycie paliwa i osiągi silnika. Zbyt lepki olej może powodować dodatkowy opór, zwiększając zużycie paliwa. Zbyt niska lepkość oleju może nie zapewniać smarowania niezbędnego do uzyskania optymalnej wydajności.

Interwał wymiany oleju
Rekomendowane okresy między wymianami oleju różnią się znacznie w zależności od szeroko zakrojonych badań i testów producentów samochodów. W większości przypadków zalecany okres między wymianami uwzględnia standardowe warunki eksploatacji, a w zależności od sposobu użytkowania samochodu należy go odpowiednio dostosować. Na przykład podczas pracy w trudniejszych warunkach, takich jak ekstremalne temperatury lub warunki jazdy obciążające podzespoły, w tym także krótkie podróże z częstym wyłączaniem i ponownym uruchamianiem silnika, należy znacznie skrócić interwał.

Współczesne rozważania
Producent samochodu, rekomendując właściwą lepkość oleju, musi wziąć pod uwagę nie tylko parametry silnika, ale także przepisy prawne związane z ochroną środowiska.

Ustawodawstwo
Ponieważ ustawodawstwo dotyczące celów w zakresie emisji i wydajności staje się coraz bardziej rygorystyczne, coraz popularniejsze są nowe oleje syntetyczne o niższej lepkości, zapewniające lepszą oszczędność paliwa. Te nowsze oleje nie są kompatybilne wstecznie ze starszymi specyfikacjami.

Układy oczyszczania spalin
Urządzenia do kontroli emisji (układy oczyszczania spalin) służą do regulacji i eliminacji emisji potencjalnie niebezpiecznych substancji z silników. Jeśli posiadasz samochód z silnikiem Diesla wyposażony w filtr cząstek stałych (DPF), musisz stosować olej o niskiej zawartości SAPS (popiół siarczanowy, fosfor i siarka). Używanie zwykłego oleju, który nie jest odpowiedni dla urządzenia kontroli emisji, może spowodować zablokowanie DPF-a. W nowoczesnych silnikach benzynowych też występuje filtr cząstek stałych – GPF, który także wymaga oleju o obniżonym poziomie SAPS.

Zwiększone zapotrzebowanie na olej
Nowoczesne silniki wymagają olejów, które są trwałe i wystarczą na dłuższe przebiegi między przeglądami. Jednak wydłużone okresy międzyobsługowe, cieńsze, syntetyczne oleje i częstsze stosowanie silników z turbodoładowaniem o mniejszej pojemności (downsizing) mogą przyczynić się do większego zużycia oleju, czyli zjawiska zwanego potocznie „braniem oleju”. W nowoczesnych silnikach miski olejowe są zazwyczaj mniejsze, więc spadek poziomu oleju może mieć bardziej niechciane skutki, a branie oleju może występować częściej. Dzieje się tak dlatego, że olej wolniej stygnie w misce olejowej (jest go mniej), co oznacza, że jest gorętszy przez dłuższy czas, a to powoduje, że szybciej się rozkłada i utlenia, czyli szybciej traci właściwości, a w efekcie gorzej chroni silnik.

Dokonanie właściwego wyboru
Jeśli masz trudności ze znalezieniem odpowiedniego oleju do swojego pojazdu, Millers Oils WhichOil? – narzędzie pomocne w doborze oleju – zapewni profesjonalną rekomendację na podstawie wymagań. Może to być jeden lub wiele olejów, które będą pasować do danego silnika w oparciu o zalecenia OEM, co więcej – z różnych gam. Wybór oleju odpowiedniej serii Millers Oils (Trident Professional, XF Premium, EE Performance) zależy od wymagań kierowcy.
Zdarza się, że w danym samochodzie mogą być stosowane oleje o różnych lepkościach, wszystkie zgodne z rekomendacją i specyfikacją producenta. W zależności od samochodu, do którego dobierasz olej, wybór może być łatwiejszy lub bardziej skomplikowany.
Jako przykład weźmy Volkswagena Golfa VIII, CD1 (2019-) Golf VIII 1.5 TSI (96 kW) PF [2020-]. Producent dopuszcza w tym modelu WYŁĄCZNIE stosowanie oleju o lepkości 0W-20, spełniającego normę VW 508 00/509 00. W naszej gamie jest jeden taki olej: Millers Oils XF Premium C5 VW 0W-20.
Jednak wśród nowych aut różnych marek bywa często tak, że producent rekomenduje olej o najnowszej normie (i zazwyczaj najniższej lepkości), ale dopuszcza także stosowanie olejów ze starszymi normami i o wyższej lepkości. Przykładowo: BMW (EU) X5, G05/F95 (2018-) X5 xDrive40i PF [2019-] – w tym samochodzie można stosować zarówno najnowszy olej 0W-20 z normą BMW LL 17FE – Millers Oils XF Premium C5 C6 0W-20 , jak i 0W-30 z normą BMW LL 12 FE (Millers Oils XF Premium C2 0W-30), ale także 0W-30 (Millers Oils XF Premium C3 VW 0W-30), 5W-30 (Millers Oils XF Premium C2 C3 5W-30 lub EE Performance C3 5W-30), a nawet 5W-40 (XF Premium C3 5W-40 lub EE Performance C3 5W-40) z normą BMW LL-04.

Jak dobrać właściwą lepkość? Oto podstawowe zasady.

Bardziej lepkie oleje (z wyższą drugą liczbą) mogą być odpowiednie dla:

•     pojazdów o większym przebiegu, w których wyższa lepkość może zapewnić lepszą ochronę,
•     silników pracujących w wysokich temperaturach,
•     pojazdów używanych w sposób wykorzystujący moc silnika w znacznym stopniu (dynamiczna jazda),
•     starszych pojazdów.

Mniej lepkie oleje (z niższą drugą liczbą) mogą być odpowiednie dla:

•     pojazdów wymagających większej oszczędności paliwa – ze względu na mniejszy opór komponentów,
•     silników pracujących w zimnym klimacie,
•     nowoczesnych konstrukcji.

Nie dotyczy to jednak każdego samochodu. Nadrzędnym kryterium przy wyborze oleju silnikowego jest jego norma OEM. Zawsze zapoznaj się z instrukcją obsługi pojazdu, a jeśli nadal nie masz pewności, skontaktuj się z zespołem pomocy technicznej Millers Oils w celu uzyskania rekomendacji. Zdarza się, że producenci samochodów kilka lat po rozpoczęciu produkcji dochodzą do wniosku, że pierwotnie rekomendowana specyfikacja oleju nie była najlepszym wyborem i informacja w instrukcji nie jest aktualna. Zazwyczaj nasz konfigurator doboru oleju uwzględnia te zmiany.
Podsumowując, wybór właściwej lepkości oleju do danego pojazdu ma bezpośredni wpływ na ochronę silnika, jego osiągi i oszczędność paliwa. Dokonanie go to krok w kierunku zachowania właściwej kondycji pojazdu. Aby mieć pewność, że pojazd będzie działał sprawnie i przetrwa próbę czasu, zasięgnij porady kompetentnego specjalisty. Choć fora internetowe/grupy są często bardzo pomocne, nie ufaj im całkowicie – zdarzają się tam (niekoniecznie sporadycznie!) zupełnie nietrafione rekomendacje.

Nasz wewnętrzny zespół wsparcia technicznego oferuje rekomendacje i porady, skontaktuj się z nimi pod adresem: info@millersoils.pl lub poprzez formularz na naszej stronie.

tekst: Millers Oils