Pojazdy użytkowe

Silniki spalinowe są w stanie zapewnić wymagane osiągi tylko w określonym zakresie. Aby móc efektywnie korzystać z możliwości silnika przy różnych prędkościach potrzebna jest skrzynia biegów. Zazwyczaj silnik połączony jest ze skrzynią biegów jednotarczowym suchym sprzęgłem. Dwutarczowe sprzęgło jest używane w przypadku bardzo wysokich osiągów silnika lub wymagań co do minimalnych sił wysprzęglania. Najczęściej są to samochody sportowe lub użytkowe.

W przeciwieństwie do suchych odpowiedników, sprzęgła mokre pracują zanurzone w oleju lub w jego oparach. Są to wielopłytkowe sprzęgła skrzyń automatycznych stosowanych w maszynach budowlanych, pojazdach specjalnych, a najczęściej w motocyklach. 

Diagnoza uszkodzeń

Bardzo istotne, aby wiedzieć jaki jest dokładny powód uszkodzenia. Aby ułatwić diagnozę w przyszłości,
przedstawiamy kilkanaście możliwych przypadków.

Wspólnie z ekspertami firmy Schaeffler zapraszamy do lektury poradnika skierowanego do mechaników i właścicieli warsztatów zajmujących się serwisem pojazdów użytkowych.

Należy przeprowadzić oględziny oraz podstawowe pomiary części w momencie kiedy są one jeszcze zamontowane oraz po ich demontażu. Stosując się do konkretnych zaleceń będzie można właściwie ocenić przyczynę uszkodzenia.

Najczęściej występujące przypadki dotyczące sprzęgieł:
• Sprzęgło nie rozłącza
• Poślizg
• Sprzęgło szarpie
• Głośna praca
• Duża sztywność na pedale sprzęgła

Łatwiej jest zlokalizować problem, jeżeli dysponujemy dokładnym opisem usterki. Często popełnianym
błędem jest ponowny demontaż części bez weryfikacji przyczyny usterki. Niestety ciężko jest zweryfikować
układ bez sprawdzenia miejsc specyficznych. To wymaga zwrócenia uwagi na poboczne elementy, takie jak układ
wysprzęglania. Po dokładnej weryfikacji i uwzględnieniu czynników zewnętrznych, można ustalić przyczynę
nieprawidłowości.

Tarcza sprzęgłowa

Rozsadzenie okładzin
Przyczyna:
• Przekroczona dopuszczalna prędkość tarczy.
Uszkodzenie pojawia się gdy pojazd zjeżdża ze wniesienia z wciśniętym pedałem sprzęgła. Koła
pojazdu rozpędzają tarczę do zbyt dużej prędkości. Uszkodzenie nie ma związku z prędkością silnika.
Decydującym czynnikiem jest prędkość wału sprzęgłowego.
Efekt:
• Sprzęgło nie rozłącza
Rozwiązanie:
• Wymienić sprzęgło

Korozja piasty tarczy sprzęgłowej
Przyczyna:
• Brak smarowania wieloklinu tarczy
Efekt:
• Sprzęgło niepoprawnie się załącza i rozłącza
Rozwiązanie:
• Usunąć rdzę, nanieść odpowiednią ilość smaru;
W razie konieczności wymienić sprzęgło.

Bicie osiowe tarczy sprzęgła
(deformacja kształtu tarczy)
Przyczyna:
• Przed montażem tarcza nie została sprawdzona
po kątem bicia (dop. 0,5mm)
• Uszkodzenie transportowe
• Błąd montażu
- Tarcza została uszkodzona w chwili łączenia skrzyni
biegów z silnikiem,
- Skutek opadnięcia skrzyni biegów lub silnika
Efekt:
• Sprzęgło nie rozłącza
Rozwiązanie:
• Wymienić sprzęgło

Ślady przegrzania na płycie dociskowej i okładzinach
Przyczyna:
• Termiczne przeciążenie spowodowane przez:
- Błąd kierowcy - utrzymywanie sprzęgła w ciągłym poślizgu
• Usterka układu wysprzęglania
• Okładziny zużyte powyżej limitu
Efekt:
• Poślizg
Rozwiązanie:
• Wymienić sprzęgło
• Sprawdzić koło zamachowe i układ wysprzęglania

Zwęglone okładziny
Przyczyna:
• Termiczne przeciążenie spowodowane przez:
-  Błąd kierowcy - utrzymywanie sprzęgła w ciągłym poślizgu
- Wyciek z uszczelniaczy wałów
Efekt:
• Poślizg
Rozwiązanie:
• Wymienić sprzęgło
• Wymienić uszczelnienia

Smar lub olej na tarczy
Przyczyna:
• Zbyt duża ilość smaru
- Nadmiar smaru nie został usunięty
• Wyciek z uszczelniaczy wałów
Efekt:
• Poślizg
Rozwiązanie:
• Wymienić uszczelnienia, wyczyścić części, wymienić sprzęgło jeśli to konieczne

Okładziny zużyte do nitów
Przyczyna:
• Zużycie okładzin
- Pojazd był eksploatowany ze zużytym sprzęgłem
• Błąd kierowcy
- Utrzymywanie sprzęgła w ciągłym poślizgu
• Błędny dobór sprzęgła
• Uszkodzony układ wysprzęglania
Efekt:
• Poślizg
Rozwiązanie:
• Wymienić sprzęgło, sprawdzić koło zamachowe

Ślady otarć na tłumiku drgań
Przyczyna:
• Błąd montażu
- Tarcza zamontowana niewłaściwą stroną
• Błędny dobór tarczy lub sprzęgła
Efekt:
• Sprzęgło hałasuje i nie rozłącza
Rozwiązanie:
• Wymienić sprzęgło z uwzględnieniem właściwej strony montażu

Zarysowania okładzin od strony koła zamachowego
Przyczyna:
• Koło nie zostało wymienione
• Powierzchnia cierna koła nie została poddana obróbce
- Zarysowana powierzchnia koła spowodowała
uszkodzenie okładzin tarczy
Efekt:
• Sprzęgło szarpie
Rozwiązanie:
• Wymienić sprzęgło i koło zamachowe

Uszkodzone czoło piasty
Przyczyna:
• Błąd montażu
- Wał sprzęgłowy siłowo montowany w wieloklinie
(tarcza sprzęgła nie była wycentrowana)
• Błędny dobór tarczy
Efekt:
• Problemy z rozłączaniem gdyż tarcza nie może
swobodnie przesuwać się po wale sprzęgłowym
Rozwiązanie:
• Wymienić sprzęgło, sprawdzić stan wału sprzęgłowego

Uszkodzony tłumik drgań skrętnych
Przyczyna:
• Błąd kierowcy
- Tłumik drgań przeciążony na skutek jazdy na zbyt niskim biegu
• Uszkodzony układ wysprzęglania
• Błąd doboru tarczy
Efekt:
• Głośna praca
Rozwiązanie:
• Wymienić sprzęgło, sprawdzić koło zamachowe
• Wymienić uszkodzone elementy układu wysprzęglania