Warto wiedzieć

Pod koniec stycznia w Krakowie miała miejsce prezentacja projektu wpisującego się w Zintegrowany System Kwalifikacji, o tyle interesującego, że mowa o Sektorowej Ramie Kwalifikacji dla sektora motoryzacji w Polsce. O szczegółach inicjatywy rozmawiamy z Hanną Szumińską, koordynatorem metodycznym SRK MOTO.

- Proszę wprowadzić naszych czytelników w założenia, jakie legły u podstaw aktywności zaangażowanych w projekt. SRK MOTO, ZSK, Polska Rama Kwalifikacji, Europejska Rama Kwalifikacji… – te skróty i tajemniczo brzmiące terminy mogą odstraszać fachowca branży motoryzacyjnej.
Żyjemy w świecie pełnym sprzeczności, a w naszej gospodarce dominuje chaos. Wynika on częściowo z faktu, że systemy kształcenia formalnego rozmijają się z potrzebami pracodawców. Odejście od kształcenia zawodowego, które nastąpiło przed kilkunastoma laty, skutkuje teraz brakiem fachowców i rodzi potrzebę kształcenia nowych kadr. I w tym miejscu pojawia się pytanie, w jaki sposób kształcić? Jak nadążać za rozwijającą się technologią? Jak przygotować do pracy w jeszcze dziś nieznanych warunkach i modelach biznesowych? Wszak osoby już aktywne zawodowo mogą rozszerzać swoją wiedzę i umiejętności na kursach i szkoleniach w ramach tzw. edukacji pozaformalnej. Tylko jak potwierdzić czy zweryfikować nabyte przez nie umiejętności? 
Na szczęście mamy rozwiązanie. 22 grudnia 2015 r. została podpisana Ustawa o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji a w lipcu 2016 r. rozpoczął działanie portal – Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji, gdzie wpisano kwalifikacje i zawody pochodzące z obszaru oświaty i szkolnictwa wyższego. Zbiór ponad 9 tys. takich. Aktualnie zostają weń włączone kwalifikacje z rzemiosła i te stanowiące nowość na polskim rynku – kwalifikacje rynkowe.

- Kwalifikacje rynkowe? Brzmi obiecująco. Czyżby miały odpowiadać na faktyczne zapotrzebowanie przedsiębiorców?
Stanowią odpowiedź na potrzeby włączenia „zawodu” w szybką ścieżkę ustawodawczą, by takie kwalifikacje zyskały moc obowiązywania. Przykładowo, rozwój elektromobilności w branży może skutkować powstaniem kwalifikacji „Obsługiwanie stacji ładowania pojazdów z napędem elektrycznym”. By tak się stało, każda nowa rynkowa kwalifikacja musi przejść procedurę włączenia do Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji, która łatwa nie jest. Po włączeniu takiej kwalifikacji pojawią się instytucje certyfikujące, które po spełnieniu określonych w ustawie wymagań będą mogły egzaminować – inaczej mówiąc: walidować daną kwalifikację i wydawać potwierdzenia wagi państwowej. Egzaminujący będą uzyskiwać z tego tytułu wynagrodzenie od przystępujących do potwierdzenia kompetencji. Ustawa zakłada też uznawalność doświadczenia zawodowego i stwarza możliwość porównania kompetencji niezależnie od tradycyjnej ścieżki edukacyjnej czy jej braku.

- Czym jest rama sektorowa?
Sektorowa Rama Kwalifikacji dla branży motoryzacyjnej, tworzona przez branżę dla branży, jest pomostem łączącym motoryzację i jej kluczowe wyznaczniki z Polską Ramą Kwalifikacji i Europejską Ramą Kwalifikacji. Rama posiada siedem poziomów, a na każdym zostały zawarte wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne w postaci tzw. deskryptorów, czyli opisów najbardziej charakterystycznych cech i wymagań. Kluczem do opisania wiedzy i umiejętności są m.in. informacje od przedsiębiorców, opisy stanowiskowe, ogłoszenia rekrutacyjne oraz efekty kształcenia składające się na kwalifikacje pełne – zawody, i kwalifikacje cząstkowe. W naszej branży wyodrębniono konteksty jedyne i niepowtarzalne w żadnej innej: prace mechatroniczne, prace diagnostyczno-naprawcze, prace blacharsko-lakiernicze charakterystyczne dla pojazdów. Sformułowane opisy mogą być wykorzystane w opisach stanowisk pracy czy programach szkoleń. Ale nie tylko, np. osoba sprzedająca pojazdy być może powinna posiadać minimalny zakres wiedzy na ten temat, a więcej rozbudowanych kompetencji marketingowych i cyfrowych. Stąd konieczne będzie skorzystanie z SRK MOTO i z ramy w branży informatycznej czy usług rozwojowych.
Porządkując terminologię, mamy trzy rodzaje edukacji. Ta formalna to oświata i szkolnictwo wyższe. Edukacja pozaformalna obejmuje szkolenia i kwalifikacje uregulowane, np. na poziomie ministerialnym mogą to być kwalifikacje diagnostów czy rzeczoznawców samochodowych. Zintegrowany System Kwalifikacji – w skrócie ZSK – jest jednym z narzędzi koordynacji polityki państwa w zakresie uczenia się przez całe życie, stanowiącego odpowiedź na potrzeby współczesnej gospodarki opartej na wiedzy, umiejętnościach i kompetencjach społecznych. ZSK pozwala na porównywanie kwalifikacji. Na poziomie unijnym takim referencyjnym odnośnikiem są Europejskie Ramy Kwalifikacji, a podobne rozwiązania funkcjonujące w prawie 190 krajach pozwalają aktywnym zawodowo weryfikować i potwierdzać swe umiejętności. 

- Podkreślmy – zwłaszcza kwalifikacje nadawane poza szkołami i uczelniami, w toku samokształcenia się czy nabywania specyficznych, bo branżowych umiejętności. Czy tak?
Dokładnie tak. Chodzi więc o to, by mając na uwadze ogromną mobilność pracowników, znaleźć łatwy i transparentny klucz do kwalifikacji nadawanych poza szkołami i uczelniami. Intencją kodyfikujących sektorowe ramy kwalifikacji dla każdej branży na całym świecie jest to, by wszystkie kwalifikacje – także te, które wynikać będą z przyszłych potrzeb rynkowych, można było porównać. Żeby tak było, muszą być one opisane tym samym językiem efektów uczenia się.