Amortyzatory to jedne z najważniejszych, ale jednocześnie jedne z najmniej docenianych elementów w samochodzie. Odpowiadają one za utrzymywanie ciągłego kontaktu kół z nawierzchnią oraz za komfort jazdy poprzez odpowiednie wytłumianie drgań przenoszonych na nadwozie. O szczegółach pisze Łukasz Cudek, kierownik działu kontroli jakości i wdrożeń Master-Sport Automobiltechnik (MS) GmbH.
Na czym polega praca amortyzatora?
Amortyzator jest łącznikiem między elementem nieresorowanym (wahacz, zwrotnica, most), a nadwoziem i ma za zadanie zmniejszyć kołysanie resorowanego nadwozia, oraz zapobiegać oderwaniu koła od podłoża na wybojach. Realizowane jest to poprzez skok odbicia (wysunięcie tłoczyska) i skok dobicia (wsunięcie tłoczyska). To właśnie od ruchu tłoczyska zależy charakterystyka amortyzatora. Nie wdając się w techniczny opis amplitud i częstotliwości zauważmy jedynie, że duże tłumienie skoku koła - jak w samochodzie sportowym- jest niekorzystne z punktu widzenia komfortu i zdrowia (ze względu na częstości drgań własnych ludzkich narządów). Stąd też przy opracowywaniu charakterystyki amortyzatora - aby zapewnić maksymalny komfort - zawsze brany jest pod uwagę rodzaj samochodu, jego zawieszenie i warunki eksploatacji.
Jednakże nie tylko komfort jazdy jest wyznacznikiem poprawnej pracy amortyzatora. Amortyzator ma też za zadanie zapobiegać podskakiwaniu nadwozia w czasie ruchu, co utrudnia zachowanie stateczności. Wadliwy amortyzator obniża stały kontakt kół z nawierzchnią drogi. Mówiąc prościej następuje odrywanie się kół od jezdni, co zwiększa ryzyko poślizgu i przyczynia się do wydłużonej drogi hamowania (badania przeprowadzone w tym kierunku wykazały, że droga może się wydłużyć nawet o 30%).
Warto też zauważyć, że zużyte amortyzatory są przyczyną nie tylko zmniejszenia bezpieczeństwa, ale również mają negatywny wpływ na inne zakresy funkcjonowania auta: zużyciu ulegają opony i komponenty podwozia, takie jak końcówki drążków poprzecznych lub elementy układu kierowniczego.
Amortyzatory - rodzaje
Amortyzatory, które stosowane są w samochodach osobowych możemy podzielić na dwa podstawowe rodzaje: olejowe i olejowo-gazowe - zwane popularnie gazowymi.
W przypadku amortyzatorów olejowych (są to amortyzatory dwururowe) obudowa – czyli rura zewnętrzna- jest tylko zbiornikiem na olej hydrauliczny. Jest ona w około 70% wypełniona olejem (pozostała komora kompensacyjna wypełniona jest powietrzem). Amortyzatory dwururowe posiadają dwa rodzaje zaworów tłumiących – tłokowy na poruszającym się tłoku i denny w dolnej części obudowy. Gdy amortyzator jest ściskany, za tłumienie odpowiedzialny jest zawór denny. Działa to na prostej zasadzie – olej wypierany przez tłoczysko wpływa do komory olejowej, napotykając opór zaworu dennego, co powoduje zahamowanie ruchu. Za odbicie amortyzatora odpowiedzialny jest zawór tłokowy.
Zalety tego rozwiązania to prosta budowa, stosunkowo niska cena, dość duża trwałość i fakt stopniowej utraty sprawności przy gwałtownym uszkodzeniu (najechanie podczas szybkiej jazdy kołem na poprzeczną przeszkodę i nagły ruch tłoczyska uszkadzający zawory). Wadą amortyzatorów olejowych jest zaś stała, liniowa siła tłumienia i zmiana gęstości oleju w różnych temperaturach. Odczuwalne jest to, na mrozie gdy auto jest bardzo twarde (kierowcy mówią, że się „tłucze") i w wysokich temperaturach otoczenia, gdy przy jeździe po nierównej drodze auto zaczyna „pływać”. W amortyzatorach Master-Sport zjawisko to znacznie ograniczono, dzięki zastosowaniu specjalnego oleju, który nie zmienia swych parametrów wskutek zmian temperatury.
W przypadku amortyzatorów olejowo-gazowych (gazowych) konstrukcja części roboczej składa się z rury, w której zainstalowano tłok. Poza olejem, w tym amortyzatorze jest jeszcze sprężony gaz (azot), oddzielony od oleju ruchomą przegrodą. Takie rozwiązanie sprawia, że amortyzator gazowy szybciej reaguje na nierówności nawierzchni, co zapewnia że koło lepiej przylega do podłoża. Charakterystyka amortyzatorów olejowo-gazowych jest bardziej utwardzona niż amortyzatorów olejowych, przez co są one lepszym rozwiązaniem dla kierowców jeżdżących dynamicznie oraz dla osób posiadających samochody o charakterze sportowym. Nie ma też problemów ze znaczną zmianą tłumienia wskutek zmian temperatury. Niestety wadą tego rozwiązania jest delikatna budowa, gwałtowna utrata własności przy uszkodzeniu (rozszczelnienie komory z gazem) i wyższa cena.
Alternatywą dla amortyzatorów gazowych są olejowe amortyzatory dwururowe niskociśnieniowe, w których w komorze wyrównawczej zamiast powietrza znajduje się azot pod ciśnieniem od 6 do 8 barów. Takie rozwiązanie oraz praca zaworu dennego w zupełności wystarczają aby osiągnąć zbliżoną charakterystykę tłumienia.
Jak prawidłowo eksploatować amortyzatory?
Na polskich drogach amortyzator powinien wytrzymać minimum 100 000 km, jednakże często sami kierowcy przyczyniają się skracania tego przebiegu. O czym warto pamiętać?
Po pierwsze amortyzator musi zostać prawidłowo zamocowany. Nawet niewielkie przesunięcia w mocowaniu sprawią, że oprócz siły osiowej, działającej wzdłuż tłoczyska, pojawią się siły boczne. To zaś będzie oddziaływało na ścianki cylindra i uszkodzi je.
Komentarze (0)