Diagnostyka

Pomiar stopnia zadymienia spalin silników o zapłonie samoczynnym wykonuje się obecnie za pomocą optycznych dymomierzy absorpcyjnych. W poprzednich częściach artykułu opisane zostały rodzaje, ogólna budowa i zasada działania tych urządzeń. Tym razem przedstawimy wybrane rozwiązania konstrukcyjne dymomierzy absorpcyjnych o częściowym przepływie spalin różnych producentów.

D60 i D100 firmy Arcon
Dymomierz D60 firmy Arcon jest urządzeniem o zwartej konstrukcji, prostym w obsłudze, sterowanym mikroprocesorem i zautomatyzowanym w działaniu. Został wyposażony w wewnętrzną drukarkę i jest przystosowany do współpracy z komputerem zewnętrznym (PC, laptop). Próbka gazów spalinowych pobierana jest sondą ze stali nierdzewnej i kierowana przewodem elastycznym do optycznej komory pomiarowej. Po przejściu przez część pomiarową spaliny są wyprowadzane na zewnątrz. Stopień zadymienia spalin wyrażany jest za pomocą współczynnika pochłaniania światła – K (w m-1).
Przyrząd może być zasilany z wbudowanego akumulatora (napięcie 12 V) lub z sieci 230 V (przez zasilacz). Komora pomiarowa dymomierza znajduje się w szafce umieszczonej na wózku. Przenośny terminal sterujący z wyświetlaczem i przyciskami umożliwia zdalne, przewodowe sterowanie przyrządem (z miejsca kierowcy). Dymomierz jest wyposażony w złącze szeregowe RS-232 umożliwiające połączenie z komputerem PC i zewnętrzną drukarką. Do urządzenia można podłączyć sondy do pomiaru prędkości obrotowej i temperatury silnika.

Cechy charakterystyczne dymomierza D60:

• jednoosobowa obsługa,
• umożliwia pomiar zadymienia w całym zakresie prędkości obrotowych silnika,
• krótki czas nagrzewania i automatyczna kalibracja,
• automatyzacja cyklu pomiarowego z informacją o kolejnych etapach,
• terminal sterujący jest wyposażony w czytelny wyświetlacz ciekłokrystaliczny i funkcjonalne przyciski, 
• wbudowana drukarka umożliwia otrzymanie protokołu z badań zawierającego wyniki pomiaru, datę i czas pomiaru oraz dane stacji kontroli pojazdów.

W skład wyposażenia uzupełniającego wchodzą sondy (czujniki) do pomiaru prędkości obrotowej silnika i temperatury oleju silnikowego. Wyniki tych pomiarów można odczytać na wyświetlaczu, mogą być także wydrukowane. Zapamiętane wyniki wszystkich pomiarów mogą być przekazane do zewnętrznego komputera.
Nowszym rozwiązaniem konstrukcyjnym przyrządu do pomiaru zadymienia spalin firmy Arcon jest dymomierz D100 (rys. 1), który jest przeznaczony do pracy w warunkach stacjonarnych. To urządzenie funkcjonalne, nowoczesne, które odpowiada aktualnym normom. Służy zarówno do pomiaru współczynnika pochłaniania światła – K (w m-1), jak i stopnia pochłaniania światła – A (w %). Długość komory pomiarowej wynosi 473 mm, temperatura spalin utrzymywana jest w zakresie 70-112°C. Zaletami przyrządu są mała masa (16 kg) i niewielkie wymiary (589 x 410 x 170 mm). W skład wyposażenia podstawowego wchodzą sonda poboru spalin o średnicy 13 mm oraz przenośny wyświetlacz (panel zdalnego sterowania). Wyposażenie dodatkowe obejmuje sondę do pomiaru prędkości obrotowej silnika i sondy do pomiaru temperatury oleju silnikowego (o długości 0,9 m i 3 m).

AT 605 i AT 857 firmy Actia Atal
W ofercie firm Actia Atal znajduje się nowoczesny dymomierz absorpcyjny o częściowym poborze spalin AT 605 (rys. 2). Przyrząd jest przystosowany do dwóch trybów pracy: ciągłego pomiaru zadymienia spalin lub pomiaru chwilowego (podczas testu swobodnego przyspieszania). Urządzenie może mierzyć prędkość obrotową silnika na podstawie tętnienia napięcia w instalacji elektrycznej samochodu (po przyłączeniu do zacisków akumulatora lub gniazda zapalniczki) oraz temperaturę oleju silnikowego. Z dymomierza przez złącze USB lub drogą radiową (Bluetooth) dane przesyłane są do komputera zewnętrznego (np. laptop, tablet), z którym przyrząd musi współpracować w celu przetworzenia, prezentacji, zapisania i wydrukowania wyników. Minimalne wymagania dla komputera współpracującego z dymomierzem: Windows 2000/XP, napęd CD-ROM, HDD 1 GB, RAM 32 MB i 2 złącza USB. Dymomierz stanowi część systemu pomiarowego Multi-Diag.
Firma Actia Atal oferuje również wielofunkcyjne stacje AT 857 (rys. 3) z centralnym układem sterowania, do którego można podłączyć różne urządzenia pomiarowe lub diagnostyczne systemu modułowego Multi-Diag i stworzyć stanowiska kontrolne zgodne z potrzebami stacji kontroli (obsługi) pojazdów. Wersja Actigas 705 takiej stacji jest najbardziej rozbudowana, a składa się z: modułu analizatora spalin (AT 505), modułu dymomierza (AT 605) oraz przystawki do pomiaru prędkości obrotowej i temperatury silnika (AT 113). To stanowisko jest przeznaczone do kompleksowego pomiaru emisji spalin z silników o zapłonie samoczynnym i iskrowym. Natomiast wersja Actigas 605 stacji dostarczana jest bez analizatora spalin. Oprócz tego każde ze stanowisk do badania spalin zawiera takie elementy, jak: ergonomiczny mobilny wózek z umieszczonym na nim 24-calowym monitorem, komputer klasy PC, drukarkę, klawiaturę z myszą oraz bezprzewodowy pilot zdalnego sterowania (na podczerwień). W ramach wyposażenia opcjonalnego stacji dostępne są m.in.: interfejs diagnostyczny do komunikacji z systemem OBD, wibracyjny czujnik prędkości obrotowej silnika i zestaw do komunikacji bezprzewodowej modułu dymomierza.
Innym stanowiskiem tej firmy przeznaczonym do kompleksowego badania emisji spalin silników ZI i ZS jest wielofunkcyjna stacja AT 196, w której do sterowania modułami analizatora spalin i dymomierza zastosowano tablet (zamiast komputera osobistego PC lub laptopa).

OPA-100 i OPA-300 firmy Brain Bee
Firma Brain Bee do badania zadymienia spalin silników o zapłonie samoczynnym dostarcza moduły dymomierza OPA-100 i OPA-300 (rys. 4), które są przystawkami do analizatora spalin AGS-688 tego wytwórcy. Modułem dymomierza można sterować, wykorzystując klawiaturę analizatora spalin lub za pomocą zewnętrznego komputera PC. Urządzenie może być zasilane z sieci elektrycznej o napięciu 230 V lub 12 V (opcja), co pozwala na wykonywanie pomiaru w warunkach drogowych (Inspekcja Transportu Drogowego, Policja).
Zadymienie spalin mierzone jest metodą absorpcyjną po pobraniu próbki spalin z rury wydechowej silnika. Przyrządy mają małe wymiary i masę oraz automatycznie wykonują takie czynności, jak: kalibracja, zerowanie i monitorowanie stanu filtrów. Standardowo wyposaża się je w 2 sondy do poboru spalin (do pojazdów osobowych i ciężarowych) oraz czujnik piezoelektryczny do pomiaru prędkości obrotowej silnika. Wyposażeniem dodatkowym jest uniwersalny miernik prędkości obrotowej silnika i temperatury oleju MGT 300R (komunikacja bezprzewodowa Bluetooth). Miernik umożliwia pomiar prędkości obrotowej silnika na podstawie tętnienia napięcia w instalacji elektrycznej samochodu lub przebiegu drgań silnika (czujnikiem wibracyjnym).
W ofercie firmy Brain Bee znajduje się również kompleksowe stanowisko (rys. 5), które składa się z wielogazowego analizatora spalin AGS-688 i modułu dymomierza OPA-300 wraz z niezbędnym wyposażeniem oraz mobilnego wózka. Na takim uniwersalnym stanowisku diagnostycznym można wykonać analizę spalin silników ZI (zasilanych benzyną lub paliwami alternatywnymi) oraz pomiar zadymienia spalin silników ZS.

BEA 150, BEA 460 i BEA 550 Uni firmy Bosch
W ofercie niemieckiej firmy Bosch znajdują się różne rodzaje analizatorów spalin i dymomierzy (stacjonarne, przenośne). W krajowych stacjach kontroli pojazdów często spotyka się stacjonarne analizatory spalin typu BEA 250, dymomierze BEA 150 i zestawy kompleksowe BEA 350, łączące w sobie zarówno funkcję analizatora, jak i dymomierza, w których wykorzystano różne sposoby pomiaru prędkości obrotowej silnika. Urządzenia BEA można w zależności od potrzeb modułowo rozbudowywać.
Kolejna rodzina przyrządów do badania spalin BEA 460 firmy Bosch, oparta na łączności bezprzewodowej, oferowana jest w trzech wariantach: BEA 460 Otto – analiza spalin w silnikach o zapłonie iskrowym, BEA 460 Diesel – pomiar zadymienia spalin w silnikach o zapłonie samoczynnym oraz BEA Kombi (rys. 6) – urządzenie kompleksowe, które pełni rolę analizatora spalin i dymomierza. Zastosowanie bezprzewodowego połączenia przyrządu BEA 460 z laptopem lub komputerem stacjonarnym oszczędza miejsce oraz zapewnia mobilność. Przenośna komora pomiarowa dymomierza charakteryzuje się: dużą trwałością, krótkim czasem nagrzewania i szybkością pomiaru, łatwością czyszczenia oraz możliwością współpracy z analizatorem spalin. W obudowie dymomierza umieszczone jest gniazdo sondy do poboru spalin. Wrażliwe części są chronione przed uszkodzeniem. Obsługiwanie urządzenia jest bardzo łatwe. Pomiar zadymienia spalin wykonywany jest małym nakładem pracy i z dużą dokładnością. Po połączeniu, w sposób przewodowy lub bezprzewodowy, z przyrządem diagnostycznym typu KTS możliwe jest badanie spalin pojazdów z systemem diagnostyki pokładowej OBDII/EOBD. Urządzenie można wyposażyć w różne dodatkowe moduły, które umożliwiają przeprowadzenie diagnozowania sterowania silnika przez system informacji [ESI]tronic.
Najnowsze systemy do badania spalin BEA 550 Uni firmy Bosch, oparte na łączności bezprzewodowej, dostępne są w kilku wersjach: BEA 550 Uni Otto – mobilny moduł analizatora spalin do pojazdów zasilanych benzyną i gazem, BEA 550 Uni Diesel – mobilny moduł dymomierza do pojazdów zasilanych olejem napędowym, BEA 550 Uni Kombi – mobilna stacja do badania spalin oraz BEA 950 Uni S1– uniwersalna stacja do badania spalin. 
Wariant podstawowy tego systemu zawiera mobilne moduły analizatora spalin BEA 060 lub dymomierza BEA 070, moduł do pomiaru prędkości obrotowej i temperatury silnika (BEA 030) oraz odpowiednie oprogramowanie. Dymomierz sterowany jest z komputera osobistego PC lub laptopa przez złącze USB lub bezprzewodowo (Bluetooth). Charakterystyczne cechy przyrządu to: niewielkie wymiary i ciężar, łatwy pomiar prędkości obrotowej i temperatury silnika, wyposażenie dodatkowe umieszczone na przyrządzie, duża trwałość i niezawodność oraz łatwość obsługiwania.
Natomiast BEA 950 Uni S1 (rys. 7) jest uniwersalną stacją do kontroli emisji spalin w pełni przystosowaną do badania spalin silników o zapłonie iskrowym i samoczynnym. Wszystkie moduły pomiarowe (analizator spalin, dymomierz i inne), komputer PC, monitor 19” oraz drukarka A4 są umieszczone kompaktowo w wózku. O nowoczesności tego systemu świadczy także możliwość rozszerzenia o dodatkowe funkcje diagnostyczne (np. instrukcje lokalizowania usterek, diagnozowanie sterowników, funkcje diagnoskopu serii FSA).

MDO 2, MDO 2 LON i MET 6.2 firmy Maha
Wytwarzany przez firmę Maha dymomierz MDO 2 (rys. 8a) jest wykonany jako urządzenie samodzielne z przenośnym terminalem. Składa się z dwóch głównych zespołów: modułu pomiarowego (komory pomiarowej) i przenośnego terminala ręcznego połączonych przewodem. Dymomierz ma zwartą obudowę metalową i osłonę z tworzywa sztucznego. Elementy mające kontakt ze spalinami (komora pomiarowa, sonda poboru spalin) wykonane są ze stali nierdzewnej. Urządzenie charakteryzuje się wysoką wydajnością i szybkim nagrzewaniem komór pomiarowych oraz prostym obsługiwaniem. Umożliwia pomiar chwilowy (test swobodnego przyspieszania) lub ciągły (współpraca z hamownią podwoziową). Do połączenia z komputerem PC lub innymi urządzeniami służy złącze RS-232. Zaletą urządzenia jest możliwość zasilania z gniazda zapalniczki (12/24 V) lub z instalacji elektrycznej o napięciu 230 V. Konstrukcja dymomierza umożliwia wykorzystanie w warunkach stacjonarnych i mobilnych.
Terminal ręczny wyposażony jest w mikroprocesor, wyświetlacz LCD, klawiaturę i wewnętrzną drukarkę. Wyniki pomiaru mogą być wyświetlane oraz drukowane w formie graficznej i liczbowej. Można graficznie przedstawić zadymienie w funkcji prędkości obrotowej silnika. Przyrządem steruje się za pomocą przyjaznego dla użytkownika menu obsługowego. Modułem dymomierza można sterować z terminala ręcznego lub z komputera zewnętrznego. Czujniki (sondy) do pomiaru temperatury oleju i prędkości obrotowej silnika mogą być przyłączone do komory pomiarowej lub terminala ręcznego.
Oferta firmy Maha zawiera także moduł dymomierza MDO 2 LON wymagający zastosowania komputera zewnętrznego (rys. 8b). To rozwiązanie dzięki zastosowaniu systemu modułów funkcyjnych stwarza dodatkowe możliwości rozbudowy urządzenia oraz przyłączenia dodatkowego oprzyrządowania zgodnie z wymogami użytkownika. Pozwala to na wykorzystanie dymomierza w systemie pomiarowym samochodowej linii diagnostycznej (sieć Eurosystem lub ASA). Przez zastosowanie wspólnej z wieloskładnikowym analizatorem spalin koncepcji technicznej i konstrukcyjnej stworzono możliwość konfiguracji kompleksowego stanowiska diagnostycznego do badania spalin zarówno silników o zapłonie iskrowym, jak i samoczynnym.

Nową propozycją firmy Maha są nowoczesne dymomierze serii MET 6, które są dostępne między innymi w następujących wersjach:

• MET 6.2 – dymomierz o dużej dokładności do pomiaru zadymienia spalin (rys. 8c),
• MET 6.2.1 – dymomierz drugiej generacji do pomiaru masowego stężenia cząstek stałych w spalinach (laserowa technika pomiaru),
• MET 6.3 – połączenie w jednej zwartej obudowie analizatora spalin MET 6.1 silników o zapłonie iskrowym i dymomierza MET 6.2 o dużej dokładności pomiaru zadymienia spalin silników o zapłonie samoczynnym.

Oferta firmy Maha obejmuje również kompleksowe stanowiska do kontroli emisji spalin silników o zapłonie iskrowym i samoczynnym. Przykładowe rozwiązanie konstrukcyjne takiej stacji badania spalin przedstawiono na rys. 9. W jej skład wchodzi kilka elementów, to jest: wieloskładnikowy analizator spalin (MET 6.1), dymomierz (MDO 2 LON), jednostka komputerowa z monitorem i drukarką oraz mobilny wózek. Takie wielofunkcyjne stanowisko przystosowane jest także do: rozbudowy i zmiany konfiguracji, adaptacji procedur pomiaru do nowych przepisów, dostarczania danych niezbędnych do wykonania pomiaru, wyświetlania wyników pomiaru i śledzenia przebiegu procesu, wydruku wyników pomiaru oraz archiwizacji badań.

Smart Smoke i Logic Smoke firmy Magneti Marelli
W ofercie wyposażenia diagnostycznego firmy Magneti Marelli znajdują się urządzenia do badania koncentracji składników spalin w silnikach motocykli, samochodów osobowych i ciężarowych. Smart Gas (rys. 10a) jest samodzielnym analizatorem do badania spalin pojazdów zasilanych benzyną, propanem-butanem i metanem. Natomiast Logic Gas (rys. 10b) to analizator spalin, który do pracy wymaga zastosowania zewnętrznego komputera klasy PC lub laptopa. Z kolei Smart Smoke i Logic Smoke to przyrządy do badania zadymienia spalin silników o zapłonie samoczynnym. 
Pierwsza odmiana urządzenia – Smart Smoke (rys. 10c) – jest samodzielnym dymomierzem, który służy do pomiaru zarówno współczynnika pochłaniania światła – K (w m-1), jak i stopnia pochłaniania światła – A (w %). Ponadto mierzy prędkość obrotową silnika i temperaturę oleju silnikowego. Urządzenie ma wbudowaną drukarkę, klawiaturę do wprowadzania danych, port PC2 i moduł Bluetooth (do komunikacji bezprzewodowej), podświetlany wyświetlacz LCD i akumulator umożliwiający 4-godzinną pracę.
Druga wersja dymomierza – Logic Smoke (rys. 10d) – podczas pracy wymaga zastosowania komputera zewnętrznego (laptop lub PC), z którym przyrząd musi współpracować w celu przetworzenia, prezentacji, zapisania oraz wydrukowania wyników pomiaru.
Wszystkie urządzenia do badania składu spalin silników ZI i ZS wytwarzane przez firmę Magneti Mirelli charakteryzują się przystępną ceną i wysoką jakością wykonania.

DS2 firmy Premier Diagnostics
Bezprzewodowy dymomierz DS2 (rys. 11), wytwarzany przez firmę Premier Diagnostics, jest urządzeniem o interesującej konstrukcji, nowoczesnym i łatwym w obsłudze. Składa się z modułu dymomierza (komory pomiarowej), przenośnego panelu sterującego z wyświetlaczem i stacji bazowej umieszczonej na wózku. Zastosowano bezprzewodową komunikację między modułem dymomierza i przenośnym panelem sterującym (w odległości do 100 m od stacji bazowej).
Moduł dymomierza charakteryzuje się wytrzymałą konstrukcją, małą masą (5 kg), krótkim czasem nagrzewania komory pomiarowej i możliwością pracy w ujemnych temperaturach otoczenia (-15°C). Kalibracja wykonywana jest codziennie w sposób automatyczny. Pomiar zadymienia spalin odbywa się automatycznie (test swobodnego przyspieszania) lub manualnie, co umożliwia wykorzystanie wyników pomiaru do celów diagnostycznych i regulacyjnych. Przyrząd zasilany jest z sieci elektrycznej o napięciu 230 V.
Poręczny panel sterujący z wyświetlaczem pozwala na odczyt wyników badań oraz sterowanie przebiegiem pomiaru. Wprowadzanie danych odbywa się przyciskami. Przenośny panel sterujący umożliwia wykonywanie pomiarów z miejsca kierowcy, co zapewnia jednoosobową obsługę.
Podstawowe zespoły dymomierza umieszcza się w odpowiednich miejscach mobilnej stacji bazowej, która zawiera także drukarkę, klawiaturę i wózek. W skład wyposażenia wchodzą: sonda poboru spalin oraz sondy prędkości obrotowej silnika i temperatury oleju silnikowego (komunikacja bezprzewodowa).
Producent dostarcza również wersję mobilną DS2 R tego dymomierza, która umożliwia badanie zadymienia spalin w warunkach drogowych (Inspekcja Transportu Drogowego, Policja). Ta odmiana urządzenia składa się z:

• stacji bazowej zawierającej przenośny terminal sterujący (z wyświetlaczem), ładowarkę, klawiaturę oraz elementy umożliwiające komunikację bezprzewodową (za pomocą fal radiowych),
• bezprzewodowego modułu dymomierza z sondą poboru spalin i stacją dokującą,
• bezprzewodowego miernika temperatury z sondą pomiaru temperatury oleju,
• pakietu akumulatorów (2 x 12 V) z ładowarką.

Urządzenie po uruchomieniu może pracować nieprzerwanie przez około 6,5 godziny (bez doładowywania). Ponadto może być zasilane z akumulatora samochodowego.
Firma Premier Diagnostics wytwarza również inne odmiany tego dymomierza, to jest: DS2 D – wersja kompaktowa oraz DS2 PC – wersja do współpracy z komputerem zewnętrznym (PC lub laptop).

DGA 1500 Kombi firmy Sun
Snap-on Diagnostics to znany producent urządzeń diagnostycznych, oprogramowania i systemów informatycznych. W ofercie tego wytwórcy znajduje się również moduł dymomierza Sun DSS 3, który wykonany jest jako przystawka do wielogazowego analizatora spalin Sun DGA 1500. Moduł dymomierza jest zgodny z ISO 11614. Wymienione urządzenia wchodzą w skład wielofunkcyjnego stanowiska do kontroli składu spalin o nazwie DGA 1500 Kombi, zawierającego również wyświetlacz, drukarkę i wózek jezdny. Stopień zadymienia spalin wyrażany jest w jednostkach współczynnika pochłaniania światła – K (w m-1). Przed rozpoczęciem pomiaru zadymienia spalin następują automatyczna kalibracja i zerowanie. Modułem dymomierza można sterować, wykorzystując klawiaturę analizatora spalin lub z komputera zewnętrznego (PC, laptop).
Stanowisko jest standardowo wyposażone w sondy do pomiaru temperatury oleju i prędkości obrotowej silnika. Wyposażenie dodatkowe (opcja Bluetooth) umożliwia bezprzewodową komunikację dymomierza z analizatorem oraz bezprzewodowy pomiar prędkości obrotowej i temperatury oleju przez złącze OBD.
Identyczne rozwiązanie konstrukcyjne kompleksowego stanowiska do badania spalin silników o zapłonie iskrowym i samoczynnym pod nazwą CAP 3201dostarcza też firma Capelec.

Opabox Autopower i Multi Pegaso firmy Texa
Opabox Autopower jest nowoczesnym modułem do pomiaru zadymienia spalin silników o zapłonie samoczynnym, przeznaczonym do stosowania w stacjach kontroli (obsługi) pojazdów i w warsztatach samochodowych. Moduł dymomierza Opabox Autopower (rys. 12) jest przyrządem bardzo praktycznym i łatwym w użyciu. Został wyposażony w funkcjonalny wózek z łożyskowanymi kołami. Po wysunięciu teleskopowego uchwytu urządzenie można łatwo przemieszczać po powierzchni stanowiska kontrolnego. Po odblokowaniu dźwigni można zdjąć moduł dymomierza i przenieść go w dowolne miejsce.
Bezprzewodowe połączenie (Wireless Bluetooth) zapewnia komunikację między modułem dymomierza Opabox a interfejsami RC3 odczytującymi prędkość obrotową silnika i temperaturę oleju silnikowego oraz z urządzeniami wizualizacyjnymi (laptop lub komputer klasy PC, stacja Multi Pegaso, urządzenia diagnostyczne Axone lub przenośny wyświetlacz GAS Mobile).
Podczas pomiaru zadymienia spalin obsługujący może zmieniać swoje położenie, nie musi znajdować się w bliskiej odległości od dymomierza czy samochodu. Zastosowano także nowy rodzaj sondy do poboru spalin ze specjalnym przegubem umożliwiającym dostosowanie jej do różnych kształtów rur wylotowych.
Z kolei Multi Pegaso (rys. 13) to kompletna stacja wielozadaniowa, która może zarządzać pracą wszystkich urządzeń do badania składu spalin silników o zapłonie iskrowym i samoczynnym. Zbudowana jest ze stalowego wózka, a zawiera komputer klasy PC z zainstalowanym systemem Windows 7 oraz kolorowy monitor (17 cali). W dolnej części wózka znajdują się wnęki na moduły analizatora spalin Gasbox Autopower i dymomierza Opabox Autopower, w których odbywa się ich automatyczne doładowanie. Inne elementy tej stacji to uchwyt na przyrząd RC3 do pomiaru prędkości obrotowej silnika i temperatury oleju silnikowego oraz drukarka. Dodatkowo Multi Pegaso można wyposażyć w oprogramowanie diagnostyczne. Stacja może także komunikować się z dowolnym interfejsem firmy Texa w sposób przewodowy przez złącze USB lub bezprzewodowy za pomocą łączności radiowej (Bluetooth).

dr inż. Kazimierz Sitek 

Literatura
1. Materiały informacyjne producentów urządzeń do badania emisji spalin silników o zapłonie iskrowym i samoczynnym.
2. Sitek K.: Analiza spalin silników ZI. Pomiar zadymienia spalin silników ZS. Poradnik Serwisowy 3/2010.