Diagnostyka

W dwóch poprzednich odcinkach poznaliśmy jak program sterownika benzynowego układu zasilania oblicza czas wtrysku oraz jak wykonuje adaptację jego wartości do potrzeb konkretnego egzemplarza silnika. Zajmiemy się teraz współpracą sterownika gazowego układu zasilania ze sterownikiem benzynowego układu zasilania podczas doboru czasu wtrysku gazu, oraz poznamy przyczyny utrudniające tę współpracę.

Układ zasilania silnika gazem LPG a układ zasilania silnika benzyną
Zasadą konstrukcji układów zasilania gazem LPG silników z systemem diagnostyki pokładowej standardu OBDII/EOBD jest wykorzystanie przez program sterownika układu zasilania gazem LPG, informacji o czasach wtrysku benzyny, obliczanych przez program sterownika układu wtrysku benzyny. Po ustaleniu się warunków pracy silnika, sterownik, na podstawie pomiaru wartości prędkości obrotowej i obciążenia silnika, pobiera z pamięci RAM sterownika bazowy czas wtrysku tB benzyny (krok 1, rys. 19). Po kolejnych korekcjach bazowego czasu wtrysku, w krokach 2, 3 i 4, jest określana wartość czasu wtrysku benzyny tW, czyli czas otwarcia wtryskiwaczy benzyny. Tę wartość sterownik układu zasilania gazem LPG mnoży przez współczynnik przeliczeniowy wG/B czasu wtrysku benzyny na czas wtrysku gazu. Wartość iloczynu tW ´ wG/B jest czasem otwarcia wtryskiwacza gazu – krok 5. Wartości współczynnika wG/B dobiera montażysta układu. Jeśli silnik jest zasilany gazem LPG, sterownik układu zasilania benzyną “myśli” jednak nadal, że silnik jest zasilany benzyną. Sterownik układu zasilania benzyną, z systemem OBDII/EOBD, nadal kontroluje pracę całego układu sterowania silnika. Są obliczane czasy otwarcia wtryskiwaczy benzyny a układ regulacji składu mieszanki pracuje w stanach pracy silnika określonych w programie sterownika benzynowego układu zasilania, mimo że:
- wtryskiwany jest gaz LPG, a nie benzyna;
- program sterownika układu zasilania benzyną nie może z taką dokładnością kontrolować dawek wtryskiwanego gazu LPG, jak czynił to w stosunku do benzyny.

Rys. 19. Czas wtrysku gazu jest obliczany na podstawie czasu wtrysku benzyny, w krokach od 1 do 5. Są one opisane w artykule. Oznaczenia na rysunku: SHRT FT X – chwilowa korekcja dawki paliwa dla bloku cylindrów nr X silnika; LONG FT X – długookresowa korekcja dawki paliwa dla bloku cylindrów nr X silnika; tB – bazowy czas wtrysku; tW – czas wtrysku; wG/B – współczynnik przeliczeniowy czasu wtrysku benzyny na czas wtrysku gazu.

Mniejsza dokładność regulacji wielkości wtryskiwanych dawek gazu LPG wynika z często nieoptymalnej dla danego silnika konstrukcji układu zasilania gazem LPG, oraz z różnicy cech fizykochemicznych gazu LPG i benzyny, takich jak:
- wartość opałowa;
- masa powietrza, niezbędna do utworzenia stechiometrycznej mieszanki paliwa i powietrza – mieszanka stechiometryczna powietrza i benzyny składa się z 14,7 kg powietrza i 1 kg benzyny, natomiast mieszanka stechiometryczna powietrza i gazu LPG składa się ok. 15,5 kg powietrza i 1 kg gazu LPG;
- inny przebieg procesu parowania gazu i benzyny, co ma znaczenie w nieustalonych stanach pracy silnika, np. nagłe zmiany prędkości obrotowej lub obciążenia.

Różnice własności fizykochemicznych pomiędzy gazem LPG a benzyną mają znaczenie, ponieważ program sterownika układu zasilania benzyną jest napisany z uwzględnieniem własności fizyko-chemicznych benzyny jako paliwa. Paliwo w stanie płynnym, a więc zarówno benzyna, jak i gaz LPG w postaci płynnej, aby się spalać, musi przejść w postać gazową. Benzyna odparowuje dopiero po wtryśnięciu w postaci kropelek do kolektora dolotowego. Na odparowanie ma ona określony czas - nie dłuższy niż od momentu wtrysku, do chwili przeskoku iskry pomiędzy elektrodami świecy zapłonowej. W przypadku benzyny jest jeszcze dodatkowy problem - jej składniki, zwane frakcjami, mają zakres temperatur wrzenia od ok. 35 do ok. 215OC, tak więc poszczególne frakcje parują z różną prędkością, zależną od temperatury zewnętrznej. Przy niższej temperaturze odparowują wolniej, a przy wyższej temperaturze odparowują szybciej. Proszę pamiętać, że przy nagłym wzroście zapotrzebowania na mieszankę paliwowo-powietrzną, szczególnie jeśli silnik nie osiągnął jeszcze temperatury pracy, nie wszystkie frakcje benzyny mogą w całości odparować. Część objętości frakcji benzyny, o wyższych temperaturach wrzenia, nie zdąży odparować, a więc nie bierze udziału w procesie spalania. Przy opracowaniu programu sterującego pracą silnika zasilanego benzyną to zjawisko jest uwzględniane. W warunkach pracy silnika, w których część objętości frakcji benzyny o wyższych temperaturach wrzenia nie jest w stanie odparować, bo:
- za niska jest temperatura zasysanego powietrza,
- za mało czasu jest na odparowanie,
- sterownik silnika tak zwiększa ilość wtryskiwanego paliwa, aby objętość frakcji benzyny o niższych temperaturach wrzenia, które zdążą odparować, była wystarczająca do utworzenia mieszanki o wymaganym składzie.

W układach wtrysku gazu LPG, gaz również musi przejść z fazy płynnej do gazowej przed utworzeniem mieszanki. Ma on jednak niższy i węższy od benzyny zakres temperatur wrzenia, wynoszący od ok. -42 do ok. -0,5OC - mówiąc po prostu, paruje trochę inaczej jak benzyna. W układach zasilania, w których gaz LPG jest wprowadzany do kolektora dolotowego w fazie gazowej, gaz w innym miejscu odparowuje, a w innym miejscu jest tworzona mieszanka. Do miejsca tworzenia mieszanki gaz LPG dopływa już w fazie gazowej. W układach zasilania, w których gaz LPG jest wtryskiwany do kolektora dolotowego w fazie płynnej, odparowuje w kolektorze dolotowym.

Rys. 20. Za mała wartość współczynnika wG/B w programie sterownika układu zasilania gazem LPG, powoduje zwiększenie wartości parametru LONG FT X w programie sterownika układu zasilania benzyną. Legenda korekcji czasu wtrysku jest na rys. 19. Oznaczenia na rysunku: SHRT FT X – chwilowa korekcja dawki paliwa dla bloku cylindrów nr X silnika; LONG FT X – długookresowa korekcja dawki paliwa dla bloku cylindrów nr X silnika; tB – bazowy czas wtrysku; tWP – początkowy czas wtrysku; tWK – końcowy czas wtrysku; wG/B – współczynnik przeliczeniowy czasu wtrysku benzyny na czas wtrysku gazu. Schemat proszę analizować zgodnie z opisem zawartym w artykule, w kolejności numeracji na rysunku.

Prawidłowa współpraca układów zasilania gazem i benzyną
Jeśli układ zasilania gazem LPG bazuje na czasach wtrysku benzyny obliczonych przez sterownik układu zasilania benzyną, to w mojej opinii, w ustalonych warunkach pracy, czyli przy stałej prędkości obrotowej i obciążeniu, wymienione różnice przy parowaniu obu paliw i powstawaniu mieszanki paliwowo-powietrznej, mają niewielki wpływ na skład powstającej mieszanki paliwowo--powietrznej, ale w nieustalonych warunkach pracy, czyli przy szybko zmieniającej się prędkości obrotowej i obciążeniu, mogą powstać różnice pomiędzy wymaganym składem mieszanki paliwowo-powietrznej, a składem, który rzeczywiście powstał. Takie różnice składu mieszanki powodują przede wszystkim zwiększenie zawartości składników szkodliwych spalinach. Mogą być też przyczyną obniżenia mocy i momentu obrotowego silnika.
Czynniki, które utrudniają sterownikowi układu zasilania benzyną kontrolę nad składem powstających mieszanek, gdy silnik jest zasilany gazem LPG, są w mojej opinii przyczyną:
- trudności przy rozruchu i nagrzewaniu silnika przy zasilaniu benzyną, jeśli przez większość czasu pracy silnika jest on zasilany gazem LPG;
- częstszego, niż przy zasilaniu benzyną, wykrywania przez program systemu OBDII/EOBD, kontrolujący prawidłowość pracy układu zasilania (tzw. monitor układu zasilania), nieprawidłowej pracy tego układu, co powoduje rejestrację kodów usterek informujących o niej, oraz włączanie kontrolki MIL w zestawie wskaźników. W mojej opinii, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia obu niedogodności, przy regulacji i pracy układów zasilania gazem LPG powinna obowiązywać poniższa zasada.

W tych samych warunkach pracy silnika wartość czasu wtrysku benzyny:
- niezbędna do uzyskania mieszanki o wymaganym składzie,
- określona przez program sterownika układu zasilania benzyną, gdy paliwem w rzeczywistości podawanym do silnika jest benzyna, powinna być możliwie bliska wartości czasu wtrysku benzyny:
- niezbędnej do uzyskania mieszanki o tym samym wymaganym składzie,
- określonej przez program sterownika układu zasilania benzyną, gdy paliwem w rzeczywistości podawanym do silnika jest gaz LPG (lub CNG).

Mówiąc to samo inaczej – sterownik układu zasilania benzyną, w tych samych warunkach pracy silnika, powinien w możliwie najmniejszym stopniu “zauważać” zmiany wartości obliczanych czasów wtrysku, po każdej zmianie paliwa zasilającego z gazu LPG (lub CNG) na benzynę lub odwrotnie. Podany warunek będzie spełniony, jeśli wartość parametru LONG FT X (długookresowa korekcja dawki paliwa dla bloku cylindrów nr X silnika), wyznaczona przy zasilaniu silnika benzyną, będzie możliwie bliska wartości parametru LONG FT X, wyznaczonemu przy zasilaniu silnika gazem LPG (lub CNG). Aby parametr LONG FT X miał możliwie identyczne wartości, niezależnie od rodzaju paliwa zasilającego silnik, należy prawidłowo dobrać wartości współczynnika przeliczeniowego wG/B, czasu wtrysku benzyny na czas wtrysku gazu. Jeśli ten dobór nie będzie prawidłowy, to po zmianie paliwa zasilającego z benzyny na gaz LPG lub odwrotnie, nastąpią zmiany wartości parametru LONG FT X – patrz następny punkt.

Nieprawidłowe wartości współczynnika wG/B a wartości parametru LONG FT X
Określanie i zapamiętywanie wartości parametru LONG FT X w pamięci RAM sterownika układu zasilania benzyną z systemem OBDII/EOBD następuje, jeśli spełnione są trzy warunki:
- silnik pracuje w warunkach, w których układ regulacji składu mieszanki pracuje w pętli zamkniętej;
- temperatura płynu w układzie chłodzenia silnika przekroczyła 80OC;
- temperatura powietrza w układzie dolotowym silnika jest niższa niż 90OC (warunek podawany przez firmę VW).

Jeśli spełnione są powyższe warunki, to również przy zasilaniu silnika gazem LPG, wartości parametrów LONG FT X są zmieniane w pamięci RAM sterownika układu zasilania benzyną. Podobnie jak przy zasilaniu silnika benzyną, jeśli nie ma uszkodzeń lub nadmiernego zużycia części silnika, zmiany wartości parametru LONG FT X powinny być małe i wykonywane rzadko. Duże zmiany wartości tego parametru lub następujące często są spowodowane uszkodzeniem silnika lub jego układu sterowania. Jeśli wartości współczynnika przeliczeniowego wG/B, czasu wtrysku benzyny na czas wtrysku gazu, są dobrane nieprawidłowo - są za małe lub za duże, to po przejściu na zasilanie gazem LPG nastąpią zmiany wartości parametru LONG FT X – ilustrują to rys. 20 i 21, omówione poniżej. Wartość współczynnika przeliczeniowego wG/B czasu wtrysku benzyny na czas wtrysku gazu jest za mała (rys. 20). Po przejściu z zasilania silnika benzyną na zasilanie gazem LPG, sterownik układu zasilania benzyną, na podstawie pomiaru obciążenia i prędkości obrotowej silnika, określa wartość bazowego czasu wtrysku tB (1). Wartość ta jest poddawana najpierw korekcji 1, uwzględniającej wpływ na skład mieszanki: temperatury silnika, temperatury powietrza dolotowego, wartości napięcia w instalacji elektrycznej oraz szybkości otwierania lub zamykania przepustnicy (2), a następnie wykonywana jest korekcja 2, wykorzystująca wartość parametru LONG FT X, zapamiętaną w pamięci RAM sterownika układu zasilania benzyną (3). Uwzględnia ona sumaryczny wpływ na skład mieszanki paliwowo-powietrznej tych wszystkich czynników lub wielkości, których indywidualny wpływ na skład mieszanki paliwowo-powietrznej nie jest możliwy do zmierzenia lub stwierdzenia. Bazowy czas wtrysku tB, po korekcjach wykonanych w krokach 2 i 3, jest początkowym czasem wtrysku benzyny tWP. Wartość początkowego czasu wtrysku gazu LPG jest więc równa – tWP ´ wG/B (4). Sterownik układu zasilania benzyną nie wie jednak, że zamiast benzyny wtryskiwany jest gaz LPG. Jeśli otwarcie wtryskiwacza gazu LPG, na czas równy – tWP ´ wG/B, spowoduje powstanie mieszanki ubogiej, to układ regulacji składu mieszanki, w sterowniku układu zasilania benzyną, otrzyma tę informację od regulacyjnego czujnika tlenu. Czas wtrysku benzyny (5), a w rzeczywistości gazu (6), będzie wówczas wydłużany celem wzbogacenia mieszanki. Poinformuje nas o tym zwiększające się wartość parametru SHRT FT X. Wzbogacanie mieszanki trwa do momentu uzyskania mieszanki bogatej, co zapoczątkowuje cykliczne zmiany składu mieszanki w stosunku do składu wymaganego przez program sterownika. Czas wtrysku benzyny zmienia się wówczas cyklicznie w stosunku do końcowej wartości czasu wtrysku benzyny tWK (7), a czas wtrysku gazu LPG zmienia się cyklicznie w stosunku do końcowej wartości czasu wtrysku gazu tWK ´ wG/B (8). Jeśli informujące o zmianach czasu wtrysku benzyny wartości parametru SHRT FT X przekroczą granicę 3% (na rysunku) lub 5% (zależnie od marki i modelu samochodu), przez czas dłuższy niż konieczny do wykonania przez silnik określonej w programie ilości cykli pracy silnika, to program sterownika układu zasilania benzyną zwiększa wartość parametru LONG FT X (9), tak aby wartość parametru SHRT FT X zmieniała się ponownie w zakresie ±3% (10) lub ±5%. Wyznaczona dla określonych warunków pracy silnika nowa wartość parametru LONG FT X zastąpi poprzednią wartość tego parametru w pamięci RAM sterownika układu zasilania benzyną.
Mimo zmian wartości parametrów SHRT FT X i LONG FT X, nie zmienia się wartość końcowa czasu wtrysku benzyny tWK (7 i 10), a więc czas wtrysku gazu zmienia się cyklicznie w stosunku do tej samej końcowej wartości czasu wtrysku gazu tWK ´ wG/B (11 i 8).

Rys. 21. Za duża wartość współczynnika wG/B w programie sterownika układu zasilania gazem LPG, powoduje zmniejszenie wartości parametru LONG FT X w programie sterownika układu zasilania benzyną. Legenda korekcji czasu wtrysku jest na rys. 19. Oznaczenia na rysunku: SHRT FT X – chwilowa korekcja dawki paliwa dla bloku cylindrów nr X silnika; LONG FT X – długookresowa korekcja dawki paliwa dla bloku cylindrów nr X silnika; tB – bazowy czas wtrysku; tWP – początkowy czas wtrysku; tWK – końcowy czas wtrysku; wG/B - współczynnik przeliczeniowy czasu wtrysku benzyny na czas wtrysku gazu. Schemat proszę analizować zgodnie z opisem zawartym w artykule, w kolejności numeracji na rysunku.

Wartość współczynnika przeliczeniowego czasu wtrysku benzyny na czas wtrysku gazu wG/B jest za duża (rys. 21). Po przejściu z zasilania silnika benzyną na zasilanie gazem LPG, program sterownika silnika ZI, w krokach od 1 do 3, pracuje tak samo jak w przypadku za małej wartości współczynnika przeliczeniowego wG/B - patrz powyższy opis do rys.20. Bazowy czas wtrysku tB, po korekcjach wykonanych w krokach 2 i 3, jest początkowym czasem wtrysku benzyny tWP, a więc wartość początkowego czasu wtrysku gazu jest równa - tWP ´ wG/B (4). Jeśli otwarcie wtryskiwacza gazu, na czas tWP ´ wG/B spowoduje powstanie mieszanki bogatej, to układ regulacji składu mieszanki w sterowniku układu zasilania benzyną otrzyma tę informację od regulacyjnego czujnika tlenu. Czas wtrysku benzyny (5), a w rzeczywistości gazu (6), będzie wówczas skracany celem zubożenia mieszanki. Zubażanie mieszanki trwa do momentu uzyskania mieszanki ubogiej, co zapoczątkowuje cykliczne zmiany składu mieszanki w stosunku do składu wymaganego przez program sterownika. Czas wtrysku benzyny zmienia się wówczas cyklicznie w stosunku do końcowej wartości czasu wtrysku benzyny tWK (7), a czas wtrysku gazu zmienia cyklicznie w stosunku do końcowej wartości czasu wtrysku gazu tWK ´ wG/B (8). Jeśli informujące o zmianach czasu wtrysku benzyny wartości parametru SHRT FT X przekroczą granicę -3% (na rysunku) lub -5% (zależnie od marki i modelu samochodu), przez czas dłuższy niż konieczny do wykonania przez silnik określonej w programie ilości cykli pracy silnika, to program sterownika układu zasilania benzyną zmniejsza wartość parametru LONG FT X (9), tak aby wartości parametru SHRT FT X zmieniały się ponownie w zakresie ±3% (10), lub ±5%. Wyznaczona dla określonych warunków pracy silnika nowa wartość parametru LONG FT X zastąpi poprzednią wartość tego parametru w pamięci RAM sterownika układu zasilania benzyną. Mimo zmian wartości parametrów SHRT FT X i LONG FT X, wartość końcowa czasu wtrysku benzyny tWK nie zmienia się (7 i 10) a więc czas wtrysku gazu zmienia się cyklicznie w stosunku do tej samej końcowej wartości czasu wtrysku gazu tWK ´ wG/B (11 i 8).

Wartości parametru LONG FT X, określone przy zasilaniu gazem LPG, a zasilanie silnika benzyną
Wartości parametru LONG FT X są wykorzystywane do obliczeń czasu wtrysku zarówno w stanach pracy silnika, w których układ regulacji składu mieszanki pracuje w pętli zamkniętej, jak i w stanach pracy, w których ten układ pracuje w pętli otwartej. Są to między innymi takie stany pracy silnika, jak:
- rozruch silnika;
- nagrzewanie silnika, od chwili uruchomienia silnika do rozpoczęcia pracy przez układ regulacji składu mieszanki (w silnikach z systemem OBDII/EOBD czas ten wynosi do 15s);
- praca silnika z dużym obciążeniem, np. podczas “intensywnego” przyspieszania.

Wartości parametru LONG FT X są wykorzystywane do obliczeń czasu wtrysku również wówczas, gdy z powodu jakiegoś uszkodzenia układ regulacji składu mieszanki pracuje w pętli otwartej.
Silnik z układami wtrysku benzyny i gazu LPG jest standardowo uruchamiany przy zasilaniu benzyną. Jeśli temperatura silnika lub gazu w reduktorze ciśnienia gazu jest względem wartości określonej w sterowniku układu zasilania gazem:
- niższa, to silnik zasilany benzyną nagrzewa się, aż do osiągnięcia określonej w programie wartości temperatury, a po jej osiągnięciu następuje przejście na zasilanie gazem LPG;
- równa lub wyższa, to po rozruchu silnika następuje przejście na zasilanie gazem LPG.

Przełączenie na zasilanie gazem LPG następuje automatycznie, jeśli taka możliwość została wcześniej wybrana, a w zbiorniku jest gaz. Jeśli silnik jest zasilany gazem LPG i występują warunki, w których możliwe są zmiany wartości parametru LONG FT X w pamięci RAM sterownika benzynowego układu zasilania, to program sterownika dokonuje tych zmian, ale podkreślmy, są to zmiany dokonane przy zasilaniu silnika gazem, o czym sterownik benzynowego układu zasilania nie wie. Dla niego silnik jest cały czas zasilany benzyną. Wartości parametru LONG FT X mogą się zmieniać w zakresie ±25% (są zapewne samochody, w których zakres zmian może być większy lub mniejszy), a więc wartości czasu wtrysku mogą się również zmieniać w podobnym zakresie. Podczas rozruchu silnika, i jeśli za niska temperatura silnika lub temperatura gazu w reduktorze ciśnienia gazu nie pozwala na przełączenie na zasilanie gazem LPG, to również podczas nagrzewania silnika, silnik jest zasilany benzyną. Czas wtrysku jest obliczany z wykorzystaniem wartości parametru LONG FT X. Jeśli wartości parametru LONG FT X zostały wyznaczone przy zasilaniu silnika gazem LPG, to wartości czasu wtrysku benzyny, wyznaczane z wykorzystaniem tych wartości parametru LONG FT X, mogą nie umożliwić powstania mieszanki o wymaganym składzie. Do chwili rozpoczęcia pracy w pętli zamkniętej, przez układ regulacji składu mieszanki, nie ma możliwości zmian wartości czasu wtrysku obliczanych przez program sterownika układu zasilania benzyną. Może nastąpić znaczne wzbogacenie lub zubożenie mieszanki (szczególnie ono), które może być przyczyną:
- trudności w uruchomieniu silnika;
- nierównej pracy lub gaśnięcia silnika.

Podczas nagrzewania silnika, przy zasilaniu benzyną, po rozpoczęciu pracy przez układ regulacji składu mieszanki, do obliczeń czasu wtrysku są również wykorzystywane wartości parametru LONG FT X, ale układ regulacji składu mieszanki może tak zmieniać wartości czasu wtrysku benzyny, aby dla aktualnych warunków pracy silnika uzyskać pożądany skład mieszanki. W okresie zasilania silnika benzyną, przed automatycznym przełączeniem na zasilanie gazem LPG, nie nastąpi jednak zmiana wartości parametru LONG FT X w pamięci RAM, ponieważ temperatura pracy silnika przy zasilaniu benzyną jest niższa od wymaganej dla tych zmian (80OC). Jeśli powodem problemów przy rozruchu i nagrzewaniu silnika są nieprawidłowe wartości czasu wtrysku, spowodowane dużymi zmianami wartości parametru LONG FT X, podczas pracy układu zasilania gazem, to będą się one powtarzać. Jednostkowo można ten problem rozwiązać kasując wartości parametrów LONG FT X z pamięci RAM sterownika układu zasilania benzyną (wszystkie przyjmują wartości 0):
- poleceniem z testera diagnostycznego, jeśli dla danego modelu samochodu posiada on taką funkcję (czytniki OBD jej nie mają);
- odłączając na kilka minut (ok. 5) zasilanie sterownika lub akumulator.

Zbyt duże zmiany wartości parametru LONG FT X, po przejściu zasilania silnika z benzyny na gaz, mogą być również źródłem nieprawidłowości, gdy np. wskutek braku gazu nastąpi przełączenie na zasilanie benzyną. Czasy wtrysku benzyny będą początkowo obliczane z wykorzystaniem wartości parametru LONG FT X, wyznaczonych przy zasilaniu gazem (do chwili zmian wartości parametru LONG FT X).
Nie stanowi to problemu, jeśli układ regulacji składu mieszanki pracuje w pętli zamkniętej. Jeśli jednak układ regulacji pracuje w pętli otwartej, przykładowo:
wskutek jakiegoś uszkodzenia;
- podczas jazdy samochodu z pełnym obciążeniem, np. podczas przyspieszania,
- to wartość obliczonego czasu wtrysku może być za mała lub za duża, co może być przyczyną, odpowiednio: obniżenia mocy silnika, szarpania lub zwiększenia zużycia paliwa.

Jeśli takie zjawisko wystąpi, to najprostszym rozwiązaniem jest okresowa łagodniejsza eksploatacja samochodu przy zasilaniu benzyną:
- nie naciskanie pedału gazu więcej niż 3/4;
- unikanie szybkich ruchów pedału gazu.

Powyższych kłopotów unikniemy, jeśli zarówno przy zasilaniu silnika benzyną, jak i gazem LPG, wartości parametru LONG FT X będą miały możliwie bliskie wartości.

mgr inż. Stefan Myszkowski