Diagnostyka

oraz charakterystyka wyposażenia kontrolno–pomiarowego SKP

W ostatnich latach, szczególnie w okresie 1997-2004, zauważalny był w Polsce znaczny wzrost nowo otwieranych stacji kontroli pojazdów. Procedura otwarcia SKP zmieniła się na przestrzeni tych lat znacząco, począwszy od samych dokumentów umożliwiających przeprowadzanie badań technicznych pojazdów (upoważnienie, zezwolenie, obecnie obowiązującym dokumentem jest “Zaświadczenie o wpisie do ewidencji przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów”), poprzez organy je wydające (wojewoda, obecnie starosta lub prezydent miasta), skończywszy na samych czynnościach administracyjno-prawnych. Należy wspomnieć również, że od 1999 r. pojawiły się dodatkowe jednostki upoważnione do oceny wyposażenia kontrolno-pomiarowego i warunków lokalowych obiektu SKP (wcześniej Instytut Transportu Samochodowego, a od 2004 r. Transportowy Dozór Techniczny). Procedura otwarcia nowej stacji kontroli pojazdów regulowana jest obecnie zarówno pod kątem oceny samego przedsiębiorcy, który może ją prowadzić, jak i wyposażenia kontrolno-pomiarowego, w które wyposażona ma być SKP. Oceny wymagają również warunki lokalowe dotyczące stanowiska kontrolnego, obiektu, w którym się ono mieści oraz terenu wokół samego budynku.

Przedsiębiorca, zgodnie z art. 83 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. nr 108 z dnia 20 czerwca 2005 r., poz. 908 z późniejszymi zmianami), który chce rozpocząć działalność w tym zakresie, musi spełniać następujące warunki:
- posiadać siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- nie być przedsiębiorcą, w stosunku do którego otwarto likwidację lub ogłoszono upadłość;
- nie może być prawomocnie skazany za przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub przestępstwo przeciwko dokumentom – dotyczy osoby fizycznej lub członków organów osoby prawnej (zaświadczenie o niekaralności);
- posiadać wyposażenie kontrolno-pomiarowe oraz warunki lokalowe gwarantujące wykonywanie odpowiedniego zakresu badań technicznych pojazdów zgodnie ze szczegółowymi warunkami przeprowadzania tych badań;
- zatrudnić uprawnionych diagnostów (minimum dwóch);
- posiadać poświadczenie zgodności wyposażenia i warunków lokalowych z wymaganiami odpowiednio do zakresu przeprowadzanych badań wpisanego do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów wydane przez Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego (dokument ten zachowuje swoją ważność maksymalnie przez 5 lat).

Aby właściciel stacji kontroli pojazdów mógł ubiegać się o poświadczenie określone
w pkt. 5, musi spełnić szereg wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 10 lutego 2006 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów (Dz. U. nr 40 z dnia 10 marca 2006 r., poz. 275).
Wymagania dotyczące stacji, zgodnie z wcześniej wymienionym, aktem prawnym, można podzielić na cztery grupy:
- ogólne;
- dotyczące stanowiska kontrolnego (między innymi odnoszących się do ławy pomiarowej, kanału przeglądowego, wyposażenia technologicznego);
- charakteryzujące stanowisko do pomiarów akustycznych;
- określające charakter i rodzaj wyposażenia kontrolno-pomiarowego.
Wymagania ogólne nakładają na właściciela stacji obowiązek jej oznakowania na zewnątrz. Szyld SKP powinien być barwy niebieskiej z białymi napisami i powinien zawierać następujące informacje:
- kod rozpoznawczy stacji, np. WY/001;
- określenie rodzaju stacji, np. Okręgowa Stacja Kontroli Pojazdów;
- godziny otwarcia stacji, np. pon.-pt. 7.00 – 19.00, sob. 8.00 – 14.00.

Należy również zaznaczyć, że przepisy nie zabraniają umieszczenia dodatkowych informacji na przedmiotowym szyldzie, np. umieszczenia nazwy firmy, jego logo, czy nr telefonu). Umieszczenie na nim tych informacji pozwoli nadać mu, oprócz funkcji urzędowej, również charakter reklamowo--informacyjny. Przepisy nakładają również na właściciela SKP, znajdującej się na zamkniętym terenie, obowiązek oznaczenia do niej dojazdu. Może to być wykonane znakami pionowymi (tabliczki, strzałki itp.) lub poziomymi (namalowane linie, strzałki itp.). Przedsiębiorca ma również obowiązek określić i wskazać dwa rodzaje stanowisk tzn.:
- zewnętrzne,
- kontrolne.

W przypadku tego drugiego, należy pamiętać, że w przypadku, kiedy nie znajduje się ono w odrębnym pomieszczeniu, a przedsiębiorca prowadzi w tym samym budynku działalność o innym charakterze, to musi być ono wydzielone do sufitu na całej swojej długości przegrodą budowlaną lub ścianą działową. W przypadku stanowiska kontrolnego o wysokości powyżej:
- 3,3 m, wyposażonego w kanał przeglądowy, na którym przeprowadzane będą badania techniczne pojazdów o dmc do 3,5 t;
- 4,2 m, wyposażonego w kanał przeglądowy, na którym przeprowadzane będą badania techniczne pojazdów o dmc powyżej 3,5 t;
- 4,6 m wyposażonego w urządzenie do podnoszenia całego pojazdu, na którym przeprowadzane będą badania techniczne pojazdów o dmc do 3,5 t;
- 5,7 m, wyposażonego w urządzenie do podnoszenia całego pojazdu, na którym przeprowadzane będą badania techniczne pojazdów o dmc do 3,5 t;
- minimalna wysokość stałej przegrody budowlanej lub trwałej ściany działowej powinna wynosić 2,5 m.
Oprócz wymagań budowlanych dotyczących samego budynku rozporządzenie nakłada obowiązek na przedsiębiorcy zapewnienia możliwości zaparkowania pojazdów oczekujących na badanie. Liczba miejsc parkingowych zależna jest od dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu, do przeprowadzania badań których upoważniona została SKP, i tak dla pojazdów o dmc do 3,5 t nie może być mniejsza niż cztery, a przypadku pojazdów o dmc powyżej 3,5 t – dwa. Przepisy nie określają charakteru nawierzchni, na jakiej usytuowane mają być miejsca parkingowe, w przeciwieństwie do nawierzchni wjazdu na stanowisko kontrolne. Dopuszcza się następujące jej rodzaje:
- bitumiczną,
- betonową,
- kostkową,
- klinkierową,
- z płyt betonowych.

Długość przedmiotowej nawierzchni musi wynosić co najmniej:
- 3 m w przypadku stacji kontroli pojazdów przeprowadzających badania techniczne pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z tymi pojazdami;
- 6 m dla stacji kontroli pojazdów przeprowadzających badania techniczne pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z tymi pojazdami.

W skład ogólnych wymagań stawianym SKP wchodzą również tak szczegółowe regulacje, jak treść identyfikatora uprawnionego diagnosty. Ma on zawierać:
- zdjęcie diagnosty;
- imię i nazwisko;
- kod rozpoznawczy SKP, np. WY/001;
- numer uprawnienia diagnosty, np. WY/D/0001;
oraz materiałów pomocniczych które muszą znajdować się na stacji kontroli pojazdów, a w szczególności dotyczy to:
- instrukcji obsługi urządzeń i przyrządów stanowiących wyposażenie stacji, sporządzonych w języku polskim;
- informacji dotyczących kryteriów oceny badanych pojazdów (katalogi, poradniki, książki napraw, itp.);
- obowiązujących przepisów prawnych określających wymagania dotyczące warunków technicznych i badań technicznych pojazdów, zgodnie z zakresem przeprowadzanych przez daną stację badań, a dokładnie:
- Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym;
- Ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 90, poz. 756);
- Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzoną w Genewie dnia 30 września 1957 r., wraz z załącznikami;
- warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia;
- wysokości opłat związanych z prowadzeniem stacji kontroli pojazdów oraz przeprowadzaniem badań technicznych pojazdów;
- zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach;
- szczegółowego sposobu oraz trybu nadawania i umieszczania w pojazdach cech identyfikacyjnych;
- badań zgodności pojazdów zabytkowych i pojazdów marki „SAM” z warunkami technicznymi;
- oraz dla nowo otwieranej SKP, kopii decyzji w sprawie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego, o której mowa w Prawie budowlanym.

Kolejnym obowiązkiem przedsiębiorcy jest zabezpieczenie przed osobami niepowołanymi, dokumentów oraz pieczątek związanych z przeprowadzaniem badań technicznych. Może być do tego celu wykorzystana kasa pancerna, kaseta metalowa na stałe przytwierdzoną do ściany czy podłogi. Obecnie na coraz większej liczbie SKP spotkać można systemy alarmowe i monitoring. Rozwiązania te są o tyle korzystne, że w zdecydowany sposób zwiększają zabezpieczenie nie tylko ww. pieczątek i dokumentów, ale także wyposażenia kontrolno-pomiarowe i technologicznego znajdującego się w chronionym obiekcie SKP.
Na stacji kontroli pojazdów powinny również znajdować się, np. w formie tablicy ogłoszeń informacje zawierające:
- kopię zaświadczenia potwierdzającego wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących SKP;
- tabelę opłat za badania techniczne pojazdów;
- wykaz czynności kontrolnych oraz metody i kryteria oceny stanu technicznego pojazdu podczas przeprowadzania badania technicznego;
- wykaz diagnostów przeprowadzających badania techniczne pojazdów.

Wymagania stawiane stanowisku kontrolnemu można podzielić następująco:
- ogólne lokalowo-wymiarowe;
- odnoszące się do ławy pomiarowej, powierzchni roboczej i pomocniczej;
- dotyczące kanału przeglądowego;
- określające wyposażenie kontrolno pomiarowe;
- skład i parametry wyposażenia technologicznego.
Stanowisko kontrolne powinno znajdować się pomieszczeniu przelotowym, wyjątkiem od tej zasady może być tylko obiekt SKP przeznaczony do przeprowadzania badań technicznych pojazdów o dmc do 3,5 t. Zaznaczyć trzeba, że w przypadku upoważnienia ww. stacji również do badania przyczep przeznaczonych do łączenia z tymi pojazdami długość stanowiska lub kanału przeglądowego musi wynosić minimum 12 metrów.
Nawierzchnia i ściany stanowiska kontrolnego powinny umożliwić utrzymanie go w należytej czystości, dlatego ściany do wysokości 1,8 m i cała podłoga powinny być wykończone z materiałów łatwo zmywalnych, podobnie jak ściany i nawierzchnia kanału przeglądowego.
Minimalne wymiary stanowiska kontrolnego (przelotowego):
- długość mierzona na całej szerokości ławy pomiarowej w przypadku stacji kontroli pojazdów o dmc:
- do 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi wyposażonej w kanał przeglądowy – 8 m + długość schodów do kanału;
- do 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi wyposażonej
w podnośnik całopojazdowy – 1,5 m + długość podnośnika całopojazdowego;
- powyżej 3,5 t wyposażonej w kanał przeglądowy – 14 m + długość schodów do kanału;
- powyżej 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi, wyposażonej w podnośnik całopojazdowy – 1,5 m + długość podnośnika całopojazdowego;
- powyżej 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi wyposażonej w kanał przeglądowy – 20 m + długość schodów do kanału.

Biorąc pod uwagę ww. wymienione parametry, długość stanowiska uniwersalnego, przeznaczonego do badań technicznych pojazdów o dmc do i powyżej 3,5 t, np. wykorzystywanego w okręgowej stacji kontroli pojazdów wyposażonego w:
- kanał przeglądowy wynosi 20 m + długość schodów do kanału;
- podnośnik całopojazdowy przeznaczony do badań technicznych pojazdów o dmc do i powyżej 3,5 t wynosi 1,5 m + długość podnośnika całopojazdowego.

Należy tutaj zaznaczyć, że w przypadku, gdy sposób wykonywania badania technicznego wynikający z rozmieszczenia przyrządów i urządzeń wymaga większej długości, stanowisko kontrolne należy odpowiednio wydłużyć.
- szerokość (ława pomiarowa + powierzchnia robocza + powierzchnia pomocnicza) mierzona na całej długości ławy pomiarowej w przypadku stacji kontroli pojazdów o dmc:
- do 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi wyposażonej w kanał przeglądowy – 4,8 m;
- do 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi wyposażonej w podnośnik całopojazdowy – 3,8 m + szerokość powierzchni pomocniczej;
- powyżej 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi wyposażonej w kanał przeglądowy – 5,2 m;
- powyżej 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi wyposażonej w podnośnik całopojazdowy – 4,2 m + szerokość powierzchni pomocniczej.

Powyższe parametry muszą uwzględniać minimalne wartości składowych wchodzących w skład powierzchni stanowiska. Zwiększenie jednej z nich nie umożliwia przyjęcia mniejszej wartości dla drugiej, np. wyznaczenie ławy pomiarowej na szerokości 3 m nie daje możliwości zwężenia powierzchni roboczej do 0,6 m po każdej ze stron ławy.
Podsumowując, szerokość stanowiska uniwersalnego przeznaczonego do badań technicznych pojazdów o dmc do i powyżej 3,5 t wyposażonego w:
- kanał przeglądowy wynosi 5,20 m,
- podnośnik całopojazdowy przeznaczony do badań technicznych pojazdów o dmc do i powyżej 3,5 t wynosi 4,2 m + szerokość powierzchni pomocniczej.
- wysokość pomieszczenia w obszarze wyznaczonym wzdłuż osi stanowiska na szerokości 3 m w przypadku stacji kontroli pojazdów o dmc:
- do 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi wyposażonej w kanał przeglądowy – 3,3 m;
- do 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi wyposażonej w podnośnik całopojazdowy – 4,6 m w świetle podnośnika, a poza nim 3,3 m;
- powyżej 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi wyposażonej w kanał przeglądowy – 4,2 m;
- powyżej 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi, wyposażonej w podnośnik całopojazdowy – 5,7 m.

Wysokość stanowiska uniwersalnego, przeznaczonego do badań technicznych pojazdów o dmc do i powyżej 3,5 t np. wyposażonego w:
- kanał przeglądowy wynosi 4,20 m;
- podnośnik całopojazdowy przeznaczony do badań technicznych pojazdów o dmc do i powyżej 3,5 t wynosi 5,7 m.

Tab. 1. Wykaz podstawowych przyrządów/urządzeń kontrolno-pomiarowych będących na wyposażeniu SKP wraz z wymaganą dokumentacją.
dokumenty wydane na urządzenia zakupione przed dniem wejścia w życie ww. rozporządzenia zachowują swoją ważność (certyfikat ITS).

Minimalne wymiary bram: wjazdowej i wyjazdowej:
- wysokość dla stacji kontroli pojazdów o dmc:
- do 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi – 3,1 m;
- powyżej 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi – 4,1 m;
- szerokość – 3,4 m niezależnie od zakresu przeprowadzanych badań.
Wymiary bram dla stanowiska uniwersalnego wynoszą - wysokość 4,1 m, a szerokość 3,4 m.

Parametry ławy pomiarowej:
- minimalna szerokość mierzona między krawędziami zewnętrznymi dla stacji kontroli pojazdów o dmc:
- do 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi – 2,4 m;
- powyżej 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi – 2,8 m; rozstaw krawędzi wewnętrznych musi być tożsamy z szerokością kanału przeglądowego,
- minimalna długość dla stacji kontroli pojazdów o dmc:
- do 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi – 5 m;
- powyżej 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi – 8 m.

Poziomość ławy pomiarowej znajdującej się na SKP przeznaczonej do badania pojazdów o dmc do 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi nie może przekraczać 3 mm na długości 1 metra, a w przypadku SKP upoważnionej do przeprowadzania badań tylko pojazdów o dmc powyżej 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi tolerancja jest większa i wynosi 4 mm na metrze bieżącym. Należy również pamiętać, że na szerokości czynnej rolek oprócz zapewnienia płaskości i zmywalności powierzchni należy zastosować materiały odporne na ścieranie. W przypadku wyposażenia stanowiska w podnośnik całopojazdowy, może on zostać uznany za część ławy pomiarowej pod warunkiem, że spełnia ww. kryteria. Należy podkreślić, że ława pomiarowa, aby mogła zapewnić właściwe przeprowadzenie pomiaru ustawienia i światłości świateł pojazdu, musi zapewnić możliwość ustawienia na niej wszystkich kół badanego pojazdu przy jednoczesnym usytuowaniu przed jego światłami przyrządu kontrolnego.
Wymiary ławy pomiarowej dla stanowiska uniwersalnego to minimalna długość wynosząca 8 m i szerokość 2,8 m, przy poziomości nieprzekraczającej 3 mm na jednym metrze bieżącym jej długości. Zewnętrzne krawędzie ławy pomiarowej graniczą z równolegle biegnącą tzw. powierzchnią roboczą. Minimalna jej szerokość po obu stronach ławy lub podnośnika całopojazdowego powinna wynosi 0,7 m. Nie powinny na niej się znaleźć na stałe zamontowane urządzenia i przyrządy kontrolno-pomiarowe oraz żadne przeszkody konstrukcyjno-budowlane. Jedynym wyjątkiem są tu dodatkowe kanały do przeprowadzania badań technicznych oraz części składowe urządzeń i przyrządów, niezbędne z punktu widzenia ich konstrukcji oraz wymuszone technologią przeprowadzenia samego badania. Poza ławą pomiarową i powierzchnią roboczą pozostałą część stanowiska kontrolnego stanowi powierzchnia pomocnicza. Minimalna jej szerokość na długości kanału przeglądowego nie może być mniejsza niż 1 m. Przepisy nie określają jej minimalnej wartości w przypadku stanowiska wyposażonego w podnośnik całopojazdowy, przy czym ma być zapewniona na niej możliwość rozmieszczenia urządzeń i przyrządów będących na wyposażeniu stanowiska kontrolnego. Może ona być wspólna dla dwóch stanowisk kontrolnych SKP w przypadku nieoddzielenia ich od siebie ścianą.
Projektując i wykonując kanał przeglądowy należy uwzględnić następujące parametry:
- jego minimalna długość mierzona na poziomie ławy pomiarowej nie obejmująca długości schodów znajdujących się na początku lub końcu kanału powinna wynosić:
- dla SKP przeprowadzającej badania techniczne pojazdów o dmc do 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi – 6 m;
- dla SKP przeprowadzającej badania techniczne pojazdów o dmc powyżej 3,5 t – 12 m;
- dla SKP przeprowadzającej badania techniczne pojazdów o dmc powyżej 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi – 18 m.
- szerokość na poziomie ławy pomiarowej powinna zawierać się w zakresie:
- od 0,6 do 0,9 m dla SKP przeprowadzającej badania techniczne pojazdów o dmc do 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi;
- od 0,7 do 1,0 m dla SKP przeprowadzającej badania techniczne pojazdów o dmc powyżej 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi.
- głębokość powinna zawierać się w zakresie od 1,3 do 1,8 m.

Biorąc pod uwagę ww. wymiary, należy przyjąć dla stanowiska uniwersalnego, na którym przeprowadzać się będzie zarówno badania techniczne pojazdów do 3,5 t, jak i powyżej, że szerokość powinna zawierać się w granicach 0,7 do 0,9 m, głębokość w zakresie 1,3 – 1,8 m, a długość powinna wynosić 18 m, nie uwzględniając schodów.

Poza zwymiarowaniem kanału regulacje prawne narzucają jednocześnie minimalne jego wyposażenie. I tak powinien on posiadać:
- przesuwne platformy lub stałe boczne stopnie pozwalające uprawnionemu diagnoście zająć pozycję podwyższoną;
- odprowadzenie ścieków do studzienki bezodpływowej (tzw. odwodnienie kubełkowe) lub do instalacji technologicznej;
- wentylację nawiewną o nawiewie bocznym (dla kanałów o długości 6 m dopuszcza się nawiew czołowy);
- dwa rodzaje oświetlenia:
- możliwie rozproszone, oświetlające miejsce pracy (ogólne oświetlenie kanału),
- skupione (punktowe) o bezpiecznym napięciu zasilania.
- półki wewnętrzne na narzędzia i klucze,
- urządzenie do podnoszenia osi pojazdów o udźwigu:
- minimum 20 kN dla SKP upoważnionej do przeprowadzania badań technicznych pojazdów o dmc do 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi,
- minimum 115 kN dla SKP przeprowadzającej badania techniczne pojazdów o dmc powyżej 3,5 t oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z nimi.

Tab. 2 Spis i terminy ważności legalizacji dla przyrządów kontrolno–pomiarowych z nałożonym obowiązkiem okresowej legalizacji.
– dotychczas zasada określania terminu ważności legalizacji określona była w § 27 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 7 stycznia 2008 r. w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych. (Dz. U. nr 5 z dnia 14 stycznia 2008 r., poz. 29).
Zgodnie z ww. paragrafem okres ważności dowodu legalizacji wyrażony w:
- miesiącach – liczy się od pierwszego dnia tego miesiąca, w którym legalizacja została dokonana;
- latach – liczy się od 1 stycznia następnego roku po legalizacji.

W powyższe urządzenie, o identycznym parametrze udźwigu, musi być również wyposażony znajdujący się na wyposażeniu stanowiska kontrolnego, zamiast kanału przeglądowego, podnośnik całopojazdowy. Należy zwrócić uwagę na to, aby projekt nowo otwieranej SKP uwzględniał w założeniach konstrukcyjno-budowlanych kanału przeglądowego możliwość przeciążenia jego obrzeża lub odpowiednio podłogi kanału ciężarem przekraczającym o 25 proc. nominalny udźwig wyżej wymienionego urządzenia.

W skład wyposażenia technologicznego, które występować powinno na stacji kontroli pojazdów, wchodzi:
- ogólne oświetlenie elektryczne;
- punkty odbioru energii z możliwością poboru mocy wystarczającej do zasilania eksploatowanych urządzeń i przyrządów o napięciu:
- 230 V;
- bezpiecznym, np. 12 V, 24 V;
- 380 V.
- instalacja sprężonego powietrza o minimalnym ciśnieniu roboczym wynoszącym 0,6 MPa, uwzględniająca ciśnienie robocze przyrządów i urządzeń eksploatowanych na stanowisku, np. szarpaki, przyrząd do pomiaru i regulacji ciśnienia powietrza w ogumieniu pojazdu, klucze pneumatyczne itp.;
- wentylacja naturalna, np. otwierane okna, kratki wentylacyjne;
- wentylacja mechaniczna nawiewno-wyciągowa zapewniająca dodatkową awaryjną wymianę powietrza. Wydajność wentylacji nie jest określona prawem. Do niedawna wymagana minimalna jej wydajność wynosiła sześciokrotną wymianę powietrza na stanowisku w przeciągu godziny. I tak przykładowo dla stanowiska kontrolnego o wymiarach 24 m x 6 m x 4,5 m jej wydajność powinna wynosić minimum 3888 m3/h (kubatura pomieszczenia 648 m3 x 6). Ten sposób ustalania tego parametru, choć nie obowiązujący, umożliwia ustalenie wystarczającej ogólnej wydajności mechanicznej wentylacji stanowiska kontrolnego;
- alarmowy czujnik tlenku węgla (CO), który powinien zapewnić w trybie awaryjnym automatyczne uruchomienie ww. wentylacji. Umiejscowienie czujnika określone jest w instrukcji producenta i instalacja oraz eksploatacja powinna odbywać się zgodnie z nią;
- indywidualny wyciąg spalin z końcówkami na rury wydechowe, o wydajności dostosowanej do rodzaju badanych pojazdów. Należy tutaj zwrócić uwagę, że urządzenie to nie musi posiadać dodatkowej dokumentacji (np. certyfikatów, atestów itp.), podobnie zresztą jak pozostałe elementy wyposażenia technologicznego;
- ogrzewanie pomieszczenia;
- w przypadku SKP przeprowadzającej badania techniczne pojazdów przystosowanych do zasilania gazem musi ona posiadać alarmowe czujniki gazu:
- płynnego (propan - butan) – LPG - zainstalowany jak najniżej posadzki stanowiska, jeżeli jest ono wyposażone w kanał przeglądowy to musi on się znajdować w kanale, jak najniżej jogo podłogi;
- ziemnego (metan) – CNG zamocowany jak najwyżej pod sufitem.

Podobnie jak z alarmowym czujnikiem tlenku węgla, eksploatacja i ich instalacja musi być przeprowadzona zgodnie z zaleceniami producenta.

Badania techniczne pojazdów przeprowadza się za pomocą ściśle określonego wyposażenia kontrolno-pomiarowego. W jego skład powinny wejść co najmniej następujące urządzenia i przyrządy:
- urządzenie rolkowe lub urządzenie płytowe (najazdowe) do kontroli działania hamulców;
- urządzenie do oceny prawidłowości ustawienia kół jezdnych pojazdu;
- przyrząd do pomiaru i regulacji ciśnienia powietrza w ogumieniu pojazdu;
- przyrząd do pomiaru ustawienia i światłości świateł pojazdu;
- przyrząd do pomiaru w szybach pojazdu współczynnika przepuszczalności światła;
- miernik poziomu dźwięku;
- dymomierz;
- przyrząd do kontroli złącza elektrycznego pojazd-przyczepa;
- przyrząd do wymuszania kontrolowanego nacisku na mechanizm sterowania hamulcem najazdowym przyczepy;
- urządzenie do wymuszania szarpnięć kołami jezdnymi pojazdu;
- czytnik informacji diagnostycznych do układu OBD II/EOBD;
- wieloskładnikowy analizator spalin silników o zapłonie iskrowym;
- opóźnieniomierz do kontroli działania hamulców;
- zestaw narzędzi monterskich;
- podstawowy zestaw przyrządów mierniczych ogólnego przeznaczenia;
- przyrząd do pomiaru geometrii ustawienia kół i osi pojazdu - dotyczy tylko podstawowych stacji kontroli pojazdów posiadających zaświadczenie o wpisie do rejestru przedsiębiorców prowadzących SKP w zakresie pojazdów zarejestrowanych po raz pierwszy za granicą lub pojazdów nowego typu wyprodukowanych lub importowanych w ilości jednej sztuki rocznie (oznaczenie “d”) oraz pojazdów skierowanych na badania techniczne przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę, dla których wymagane jest specjalistyczne badanie, oraz pojazdów, w których dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym (oznaczenie “e”). Urządzenie to musi być również na wyposażeniu okręgowej stacji kontroli pojazdów;
- elektroniczny detektor gazów do kontroli nieszczelności instalacji gazowej tylko podstawowych stacji kontroli pojazdów posiadających zaświadczenie o wpisie do rejestru przedsiębiorców prowadzących SKP w zakresie pojazdów przystosowania do zasilania gazem (oznaczenie “c”). Urządzenie to musi być również na wyposażeniu okręgowej stacji kontroli pojazdów;
- urządzenie do kontroli skuteczności tłumienia drgań zawieszenia pojazdu o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t dotyczy tylko podstawowych stacji kontroli pojazdów przeprowadzających badania techniczne pojazdów o dmc do 3,5 t, posiadających zaświadczenie o wpisie do rejestru przedsiębiorców prowadzących SKP w zakresie pojazdów zarejestrowanych po raz pierwszy za granicą lub pojazdów nowego typu wyprodukowanych lub importowanych w ilości jednej sztuki rocznie (oznaczenie “d”) oraz pojazdów skierowanych na badania techniczne przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę, dla których wymagane jest specjalistyczne badanie, oraz pojazdów, w których dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym (oznaczenie “e”). Urządzenie to musi być również na wyposażeniu okręgowej stacji kontroli pojazdów;
- komplet kluczy dynamometrycznych w zakresie od 20 do 400 Nm dotyczy tylko podstawowych stacji kontroli pojazdów posiadających zaświadczenie o wpisie do rejestru przedsiębiorców prowadzących SKP w zakresie pojazdów skierowanych na badania techniczne przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę, dla których wymagane jest specjalistyczne badanie, oraz pojazdów, w których dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym (oznaczenie “e”). Urządzenie to musi być również na wyposażeniu okręgowej stacji kontroli pojazdów;
- urządzenie do podnoszenia całego pojazdu (w przypadku nie wyposażenia stanowiska kontrolnego w kanał przeglądowy);
- urządzenie do podnoszenia osi pojazdu;
- przyrząd do pomiaru zbieżności (może on zastępować do dnia 31 grudnia 2010r. urządzenie do oceny prawidłowości ustawienia kół jezdnych pojazdu).

Powyższe urządzenia i przyrządy miernicze, poza wymienionymi w punkcie 14, 15 i 19, mogą być wykorzystywane do wykonywania badań technicznych pojazdów, jeżeli zostały poddane ocenie zgodności (posiadają dokument to potwierdzający zwany “Deklaracją zgodności”) oraz posiadają oznakowanie CE (w przypadku wymagania przepisami o jej zgodności). Powyższa deklaracja powinna być wydana w języku polskim lub w innym pod warunkiem posiadania jej tłumaczenia na język polski. Wyżej wymienione wyposażenie kontrolno-pomiarowe, z wyłączeniem urządzeń podlegających kontroli metrologicznej (wymienione w punkcie 3 i 12) oraz okresowemu badaniu przeprowadzanemu przez organ dozoru technicznego (wymienione w punkcie 20 i 21), podlegają okresowej kontroli eksploatacyjnej, z której dokumenty muszą znajdować się na stacji kontroli pojazdów. Ponadto zaznaczyć należy, że urządzenia wymienione w pkt. 1, 5, 9, 11, 13, 16, 18 muszą spełniać dodatkowe wymagania, co potwierdzone musi być dokumentem wydanym przez jednostkę akredytowaną w polskim systemie akredytacji w zakresie warunków dopuszczenia urządzeń kontroli stanu technicznego pojazdów, np. przez Instytut Transportu Samochodowego. Rejestr urządzeń, które spełniają dodatkowe wymagania, prowadzony przez Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego, jest dostępny na stronie internetowej TDT w zakładce “Stacje Kontroli Pojazdów”. Istotne jest, przede wszystkim dla stacji już istniejących, że do przeprowadzania badań technicznych pojazdów można wykorzystywać również wyposażenie kontrolno-pomiarowe oraz inne wyposażenie znajdujące się na wyposażeniu stacji kontroli pojazdów i dopuszczone do użytkowania na podstawie dotychczasowych przepisów, jeżeli gwarantują wykonywanie badań technicznych pojazdu zgodnie z regulacjami prawnymi dotyczącymi zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach. Dopuszcza się równie wyposażenie stanowiska w inne urządzenia i przyrządy wykorzystywane do przeprowadzania badań technicznych pojazdów, o ile spełniają ww. wymagania. Możliwa jest również eksploatacja na kilku stanowiskach kontrolnych ww. wyposażenia, jednakże pod warunkiem zabezpieczenia wykonania pełnego badania technicznego pojazdu. Oprócz wymagań określonych dla stanowiska wewnętrznego, przedsiębiorca musi wyznaczyć na powierzchni o minimalnych wymiarach:
- 8,5 m x 10,5 m dla SKP przeprowadzającej badania techniczne pojazdów o dopuszczalnej do 3,5 t;
- 8,5 m x 16,5 m dla SKP przeprowadzającej badania techniczne pojazdów o dopuszczalnej powyżej 3,5 t,
- stanowisko zewnętrzne do pomiarów akustycznych. Na nawierzchni tego stanowiska powinna znajdować się ściśle określona nawierzchnia tzn.:
- bitumiczna;
- betonowa;
- kostkowa;
- klinkierowa;
- z płyt betonowych;
- z płyt kamienno-betonowych.

Zaznaczyć należy, że część stacji kontroli pojazdów funkcjonujących przed rokiem 1996 r. nie spełnia ww. wymagań. Dlatego do końca roku 2010 przedsiębiorcy chcący na tych stacjach dalej prowadzić działalność gospodarczą w zakresie przeprowadzania badań technicznych będą musieli dostosować swoje obiekty do wyżej wymienionych regulacji prawnych. Na dzisiaj stacje kontroli pojazdów działające w dniu 24 marca 2006 r. uznaje się za spełniające wymagania w zakresie:
- wydzielenia stanowiska kontrolnego od pomieszczeń prowadzących inną działalność gospodarczą – § 3 ww. rozporządzenia;
- określenia wymagań dotyczących między innymi przelotowości stanowiska kontrolnego jego składników itp. – § 9 ww. rozporządzenia;
- wymiarów stanowiska kontrolnego – § 11 ww. rozporządzenia;
- parametrów ławy pomiarowej - § 12 ww. rozporządzenia;
- wymiarów kanału i jego wyposażenia w stałe stopnie boczne i lub przesuwne platformy – § 13 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia;
- wentylacji nawiewno-wyciągowe oraz wyposażenia stanowiska w alarmowy czujnik CO – § 15 pkt 4 ww. rozporządzenia.

Podsumowując powyższe regulacje prawe, nasuwają się pewne wnioski. Pierwszy, że w niedługim czasie, zwyczajem poprzednich lat, możemy spodziewać się nowego rozporządzenia w sprawie stacji kontroli pojazdów, a w najlepszym przypadku nowelizacji już obowiązującego, a drugie to, że interpretacja powyższych zapisów może stanowić, szczególnie dla rozpoczynającego działalność w tej sferze przedsiębiorcy, olbrzymi problem. Należy, niestety, zaznaczyć, że cała infrastruktura stanowiska kontrolnego, a w szczególności wyposażenie kontrolno-pomiarowe, jest bardzo kosztowne i popełnienie jakichkolwiek pomyłek w projekcie SKP oraz w jego realizacji skutkować może poważnymi stratami finansowymi, co rzutować może w znaczący sposób na ogólną opłacalność inwestycji podjętej przez przedsiębiorcę. Dlatego w takich przypadkach wydaje się koniecznym zwrócenie się o pomoc do jednostki posiadającej w tej materii odpowiednią praktykę i kwalifikacje. Jednym z podmiotów posiadającym największe doświadczenie w sferze badań technicznych pojazdów, w tym również dotyczące stacji kontroli pojazdów, jest Instytut Transportu Samochodowego, instytucja zajmująca się 55 lat zagadnieniami dotyczącymi między innymi SKP nie tylko w ujęciu teorii, ale również praktycznym (posiada własną OSKP, szkoli diagnostów, dokonuje oceny urządzeń i przyrządów kontrolno-pomiarowych itp.). W związku z dużym zainteresowaniem środowiska przedsiębiorców, w roku 1999 powołano w ITS Biuro Patronatu ITS nad SKP – dział zajmujący się pomocą dla przedsiębiorców posiadających stacje kontroli pojazdów, jak również planujący ich otwarcie lub modernizację. Skonsultowanie się osoby planującej otwarcie własnej SKP, a nieposiadającej w takim przypadku stosowanego doświadczenia z Biurem Patronatu ITS, wydaje się w takim przypadku najwłaściwszym posunięciem.

Paweł Dziedziak Instytut Transportu Samochodowego