Motocykle

Stan techniczny i właściwa regulacja łożysk sterowych mają ogromny wpływ na prowadzenie motocykla i bezpieczeństwo jazdy. Te zużyte lub mające nadmierny luz będą przyczyną drgań, niepewnego i opornego prowadzenia motocykla, a także mogą powodować stuki i opory przy skręcaniu. Łożyska sterowe uszkodzone w wyniku wypadku stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa, gdyż mogą być przyczyną zablokowania kierownicy.

W wyniku wypadku na łożyska sterowe działają tak duże siły, że może dojść do pęknięcia lub wykruszenia ich bieżni. Często wynikiem wypadku są dołki wygniecione przez kulki w bieżniach. Mogą one powstać również na skutek długotrwałej eksploatacji motocykla z luźnymi lub nienasmarowanymi łożyskami. 
Łożyska sterowe główki ramy należy poddawać cyklicznej kontroli, na przykład podczas okresowego serwisowania motocykla. Kontrolę, smarowanie i regulację luzu łożysk sterowych należy przeprowadzać nie rzadziej niż co dwa lata. Warto ją robić zawsze wtedy, gdy zachodzi podejrzenie, że powstał nadmierny luz lub z jakichkolwiek przyczyn łożyska wymagają ponownego smarowania (na przykład po długotrwałej jeździe w ulewnym deszczu lub po pokonywaniu wody w bród).
Dostęp do łożysk sterowych jest przeważnie dość trudny. Należy zdemontować zawieszenie przednie, kierownicę, a zwykle także reflektor, zegary, owiewkę i inne elementy nadwozia, ograniczające dostęp. Następnie odkręcamy nakrętki sztycy zawieszenia i wtedy zyskujemy dostęp do łożysk. Jeżeli motocykl wyposażony jest w sterowe łożyska kulkowe, to niezależnie od stopnia ich zużycia warto wymienić je na stożkowe łożyska rolkowe, które są dużo wytrzymalsze, wymagają rzadszego serwisowania i są mniej wrażliwe na pojawiające się luzy. Jedynym minusem zastosowania rolkowych łożysk stożkowych jest nieco większa siła potrzebna do poruszania kierownicą. Jest to związane z wyższym oporem pracy łożysk rolkowych.
Łożyska kulkowe są często montowane fabrycznie. Nie oznacza to, że nie można zastąpić ich łożyskami rolkowymi. Producenci decydują się na zastosowanie sterowych łożysk kulkowych, gdyż są dużo tańsze od rolkowych. Nakład pracy potrzebny do wymiany łożysk sterowych jest tak duży, że powtórne stosowanie nietrwałych łożysk kulkowych jest nieopłacalne.
Na skutek długotrwałej pracy, wraz z dużym przebiegiem motocykla, na powierzchni bieżni łożysk powstają wgłębienia wygniecione przez kulki lub rolki. Pojawiają się one zwykle w pozycji, w której łożysko pracuje podczas jazdy na wprost. Objawem istnienia takich wgłębień będzie konieczność przyłożenia wyczuwalnej siły, aby skręcić kierownicą. Poruszanie kierownicą na postoju, przy uniesionym przednim kole motocykla (postój na podstawce centralnej), powoduje skokową pracę kierownicy, gdyż kulki lub rolki będą przeskakiwały w kolejne dołki podczas kręcenia nią.
Łożyska sterowe wymieniamy zawsze, jeżeli podczas ich kontroli zauważymy ślady zużycia, wyczuwamy „skokową” pracę kierownicy, a także podczas naprawy motocykla po wypadku – zawsze wtedy, gdy uderzone były przednie koło lub zawieszenie. Stare łożyska wyciskamy lub delikatnie wybijamy. Otwory osadcze bieżni należy dokładnie oczyścić, usunąć opiłki i wyrównać rysy w materiale. Nowe bieżnie wciskamy, gdyż wbijanie może je uszkodzić. Łożyska sterowe smarujemy smarem wodoodpornym przeznaczonym do łożysk tocznych, gdyż mimo sprawnych uszczelnień możliwe jest przedostawanie się wody do przestrzeni łożysk. Pierwsze dokręcanie nowych łożysk wykonujemy z tak dużą siłą, aby sztyca obracała się z oporem. Pomoże to osiąść bieżniom w otworach osadczych. Następnie luzujemy nakrętkę sztycy o około 1/2 obrotu, co pozwoli ustalić docisk bieżni na poziomie pozwalającym na swobodne obracanie sztycy, ale bez wyczuwalnego luzu na łożyskach. Po przebiegu około 100-200 km należy skontrolować luz na łożyskach sterowych i w razie potrzeby wykasować.

Rafał Dmowski